شوی «ویکتور» و «یولیا»

مقابل کاخ ریاست‌جمهوری یک دوجین از معترضین تجمع کرده و از نخست وزیر یولیا تیموشنکو می‌خواهند به خاطر مردم از سمت خود کناره‌گیری کند. حتی در کشورهای صنعتی شرق نیز که تولید به یک سوم کاهش یافته است وضعیت بهتر از اوکراین است.

یکی از دلیلی که برای این وضعیت می‌توان یافت این است که اعتماد به دولت واقعاً کم است و تجربه‌های متعدد بحران موجب شده است اوکراینی‌ها چندان فایده‌ای در رفتن به خیابان‌ها نبینند. برای مثال در تجمع اعتراض‌آمیزی که به دعوت ویکتور یانکوویچ، رهبر اپوزیسیون برگزار شد تعداد معدودی حاضر شدند. این نشان می‌دهد دیگر حوصله‌ای برای تظاهرات کنندگان نمانده است.

دلیل دیگر این آرامش زیادی این است که پس از چند سال پیشرفت، بسیاری از اوکراینی‌ها آنقدر پس‌انداز دارند که با وجود رکود و بحران، چند ماهی بتوانند زندگی‌شان را بگذرانند. با وجود این که صادرات فولاد به عنوان مهمترین صنعت کشور به مشکل خورده‌است، کشاورزی که یک چهارم نیروی کار کشور به آن اشتغال دارند وضعیت خوبی دارد.

پترو پوروشنکو، از تاجران سرشناس اوکراین معتقد است تولیدات غذایی می‌تواند به عنوان موتور پیشرفت عمل کند. سلیا پازبارباسیگلو، رئیس هیئت اعزامی صندوق بین‌المللی پول به کی‌یف می گوید: یا قدرت واکنش این کشور بیشتر است یا آن ها زودتر از آن چیزی که ما تصور می‌کردیم شروع به تطبیق دادن خودشان با شرایط کرده‌اند.

پس از کاهش 40 درصدی بهای ارز رسمی اوکراین اکنون پول این کشور تا حدی ثبات پیدا کرده است. تراز بازرگانی برای اولین بار در سال‌های اخیر در حال مثبت شدن است و نزول اقتصادی شیب ملایم‌تری پیدا کرده است اما اوضاع آن قدرها هم بسامان نیست طوری که ویکتور یوشچنکو، رئیس‌جمهور اوکراین در مصاحبه‌ای گفت : به نظر می‌رسد به آخر خط رسیده‌ایم. هیئت اعزامی صندوق بین‌المللی پول هفدهم آوریل اعلام کرد در قسمت دوم برنامه اقتصادی 4/16 میلیارد دلار وام به اوکراین تعلق می‌گیرد.

تمامی سیاستمداران اوکراین از جمله تیموشنکو، یانکوویچ و یوشچنکو به وجود فساد و فقدان اصلا‌حات ساختاری در اوکراین اذعان دارند اما تنها به سرزنش یکدیگر مشغولند. آنتونی کیناخ که تجربه همکاری با دولت‌های مختلف اوکراین را دارد، می‌گوید: ما بیشتر از این که به اصلاحات بپردازیم، مشغول انتخابات هستیم.

اکنون اوکراین در میانه چرخه انتخاباتی جدیدی قرار دارد. دوران ریاست‌جمهوری یوشچنکو ژانویه سال آتی میلادی به پایان می‌رسد و کمپین‌های انتخاباتی در راهند. آشفتگی‌های انتخاباتی در اوکراین موضوع تازه‌ای نیست اما زمانی که قیمت کالاها بالا رفته وسرمایه‌گزاری خارجی نیز کاهش یافته، تأثیر این قضیه بر اقتصاد مخرب‌تر است.

توافق اوکراین با صندوق بین‌المللی پول در حال از بین رفتن است و دلیل این امر نیز امتناع طرفداران یوشچنکو ازکمک به برنامه مالی‌اش است. او می گوید: نیمی از گروه مرا خانم تیموشنکو خریده است و نیم دیگر نیزاز برنامه‌های اقتصادی او حمایت نمی‌کنند. یوشچنکو، تیموشنکو را برای قربانی کردن ایدئولوژی انقلاب نارنجی سال 2004 در راه مصالح سیاسی و پوپولیسم ملامت می‌کند. تیموشنکو نیز مدعی است رئیس‌جمهور از اختیاراتش سوءاستفاده می‌کند.

یوشچنکو بدون شک صاحب ایدئولوژی و دیدگاه است. او از پیوستن اوکراین به اتحادیه‌اروپا و ناتو سخن می‌گوید: شش بار در قرن بیستم ما اعلام استقلال کردیم و پنج بار آن را از دست دادیم و می‌افزاید: حفظ استقلال کشور، منوط به پیوستن به چارچوبی بزرگ‌تر است.

البته در معنا تفاوت چندانی بین سیاستمداران اوکراینی وجود ندارد. چنان که تیموشنکو نیز با صدایی رسا از پیوستن به اروپا و پرکردن شکاف تاریخی بین شرق وغرب سخن می‌گوید: در وهله اول ما باید اروپا را در اوکراین بسازیم، برای این که تنها کشوری می‌تواند وارد اتحادیه اروپا شود که خونی مشابه آن‌ها در رگ‌هایش داشته باشد و در غیر این صورت به عنوان عضوی بیگانه طرد می‌شود.

حتی یوشچنکو هم که روزگاری از طرف مسکو حمایت می‌شد، این روزها از طرفداران پرو پا قرص ملحق شدن به اروپا است. در واقع هیچ یک از سیاستمداران اوکراینی به میثاق‌های انقلاب نارنجی متعهد نمانده‌اند.

کارهای تیموشنکو گاهگاهی به پوپولیسم پهلو می‌زند. به‌عنوان مثال سال گذشته که تورم بالا رفته بود او مالیات اضافی برای صادرات حبوبات وضع کرد. او کارهای کمی در زمینه اصلاحات دراز مدت انجام داده است ولی با استفاده از نفوذ او بود که موانعی که بر سر راه وام صندوق بین‌المللی پول بود، برداشته شد و بن‌بستی که بر سر اختلاف قیمت گاز با روسیه در ژانویه ایجاد شده بود، برطرف شد.

در نقطه مقابل اعمال نفوذهای یوشچنکو به رغم تمایلات آزادیخواهانه‌ای که دارد، اکثر مواقع درهم گسیخته و ناکارآمد است. او تعداد زیادی از برنامه‌های دولت را وتو کرده است ازجمله برنامه‌های خصوصی‌سازی.

مشکل چیزی فراتر از دشمنی بین دو هم‌پیمان قدیمی است. این قضیه ریشه در تغییرات ناقص قانون اساسی در سال 2004 دارد که به موجب آن از قدرت رئیس‌جمهور کاسته شد اما با سرهم بندی کردن اختیارات بین رئیس جمهور و نخست وزیر در راه تبدیل شدن اوکراین به یک جمهوری مجلس محور وقفه ایجاد شد. تیموشنکو می‌گوید : هرکس که برنده انتخابات ریاست‌جمهوری شود از فردایش همین مشکلات را پیدا می‌کند.

به ناچار هر سه رهبر سیاسی اصلی اوکراین برای رسیدن به ریاست‌جمهوری تلاش خواهند کرد از جمله یوشچنکو که نظرسنجی‌ها نشان از کاهش قابل توجه آرای او دارند. البته محبوبیت تیموشنکو نیز اخیراً لطمه خورده است و حتی یوشچنکو که در حال حاضر در نظرسنجی‌ها از همه جلوتر است نیزدرنقطه اوج محبوبیتش قرار ندارد.

تعداد زیادی از اوکراینی‌ها بر این باورند که هیچ کدام از این سه چهره شناخته شده نمی‌توانند کشور را به جلو هدایت کنند. طبق آخرین نظرسنجی‌ها 20درصد از اوکراینی‌ها علیه هر 3‌‌نفر را‡ِی می‌دهند یا به زبان ساده‌تر در روز انتخابات از خانه خارج نمی‌شوند.

تعداد زیادی از تجار اوکراین به منظور حفظ منافع‌شان روی نامزدهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ از جمله آرسنی یاتسنیوک 45 ساله که در حال حاضر وزیر امور خارجه، وزیراقتصاد و رئیس بانک مرکزی اوکراین است. البته در ماه‌های اخیر تیموشنکو توانسته است تعداد قابل توجهی از آرای یاتسنیوک را برباید.

تیموشنکو ترجیح می‌دهد تا قبل از انتخابات با تغییر قانون اساسی کاری کند که رئیس‌جمهور (سمبولیک) توسط مجلس انتخاب شود اما اگر هم اوکراین به دورانی که رئیس‌جمهور قدرت اصلی را در دست داشت برگردد چندان ناراحت نخواهد شد : برایم مهم نیست که رئیس قوه مجریه چه نامیده شود: نخست‌وزیر، صدراعظم، رئیس‌جمهور یا فرمانده قزاقخانه.!

سئوال مهم تر این است که چه جور اوکراینی از دل این بحران بیرون خواهد آمد. سرنوشت این کشور نه با انتخابات بلکه با تمایل رهبران سیاسی در انجام اصلاحات ساختاری رقم می خورد.

آمادگی روسیه برای اعطای وام به اوکراین

روسیه آعلام کرد آمادگی دارد اعتباری تا سقف 5 میلیارد دلار به اواکراین اعطا کند مشروط به این‌که 3‌‌میلیارد دلار از این مبلغ برای خرید گاز روسیه هزینه شود.

به نوشته هفته‌نامه اوکراینی تیشک، این شرط به یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر اوکراین که هفته گذشته به مسکو سفر کرده بود، اعلام شده است.

مسکو برای این اعتبار نرخ سود منصفانه‌ای تعیین کرده است. کی‌یف از مسکو اعتباری 5میلیارد دلاری برای تامین کسری بودجه ناشی از بحران مالی جهانی درخواست کرده بود.

الکسی کوردین، معاون نخست وزیر و وزیر دارایی روسیه ماه مارس اعلام کرده بود رایزنی‌ها با کارشناسان اوکراینی ادامه دارد و تصمیم قطعی درخصوص اعطای این اعتبار هنوز اتخاذ نشده است.

در ماه آوریل تیموشنکو گفتگوهایی در مسکو با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود در این زمینه انجام داد. پس از این دیدار پوتین اعلام کرد دو کشور هنوز درباره اعطای این اعتبار به کی‌یف که برای خرید گاز برای مخازن زیرزمینی خود به آن نیاز دارد موافقت نکرده‌اند.

اوکراین قصد دارد حدود 20 میلیارد مترمکعب گاز برای تضمین انتقال گاز روسیه به اروپا در زمستان و تزریق آن به مخازن ذخیره خود خریداری کند.

منبع: اکونومیست
مترجم: میلاد شادمان