توقف مترو در تونل سیاست

در چنین شرایطی در حالی‌که بسیاری از مسوولان و کارشناسان حوزه ترافیک، نمایندگان مجلس و حتی مردم بر توسعه سریع خطوط مترو و راه‌اندازی خطوط جدید به عنوان مناسب‌ترین گزینه حمل و نقلی در کشور تاکید دارند و با اشاره به آمار تردد روزانه یک میلیون و 700 هزار مسافر با شبکه متروی تهران، انتقال بخش عمده‌ای از سفرهای شهری به زیر زمین را به نفع ترافیک تهران می‌دانند ، مدیران مترو از تنگناهای مالی این شبکه حمل و نقلی در بخش توسعه خطوط و تونل‌ها، بهره‌برداری از ایستگاه‌های جدید و خرید واگن‌های جدید و تزریق آنها به خطوط مترو به ‌دلیل عدم تخصیص بودجه و منابع مالی مورد نیاز از سوی دولت گلایه‌مندند و معتقدند صرفا با تکیه بر بودجه تخصیص یافته از سوی شهرداری نمی‌توان هم برنامه تجهیز خطوط به واگن‌های جدید و هم توسعه خطوط و راه‌اندازی ایستگاه‌های جدید را پیش برد.

ردپای اختلاف دولت و شهرداری

داستان تکراری اختلافات دولت و شهرداری بر سر اعتبارات مترو، این روزها بیش از هر زمان دیگری چشم‌‌انداز سال جاری متروی تهران را مبهم و نگران‌کننده کرده است، کشمکش‌هایی که این روزها آنقدر رسانه‌ای شده است که مسافران مترو نیز چه بخواهند و چه نخواهند کاملا در جریان لحظه به لحظه آن قرار دارند و در این میان، در حالی که مسافران مترو هر روز و بخصوص در ساعات اوج ترافیک در واگن‌های در حال انفجار از جمعیت، فشار قبر را تجربه می‌کنند، مسوولان متروی تهران دولتی‌ها را تهدید می‌کنند به این‌که تا بودجه نباشد، وضع از این بهتر نمی‌شود و حتی ممکن است مترو درهای خود را به روی مسافران ببندد و دولتی‌ها نیز مدام تاکید می‌کنند که سهم متروی تهران داده شده و مسوولان متروی تهران هم باید قدرشناس باشند تا حمایت‌های دولت از این مجموعه همچون گذشته ادامه یابد اما در این میان، شهروندان و بویژه مسافران مترو این روزها بیش از هر زمان دیگری سایه سنگین سیاست‌زدگی را بر حمل و نقل عمومی حس می‌کنند.

مسوولان متروی تهران در حالی از عدم تخصیص یا تاخیر در پرداخت اعتبارات میلیاردی و آن بخش از بودجه مورد نیاز مترو از سوی دولت انتقاد می‌کنند که از سوی دیگر، مسوولان شورای عالی ترافیک به نمایندگی از دولت با ذکر آمار و ارقام نه تنها عنوان می‌کنند به متروی تهران آن مقدار که بودجه لازم بوده پرداخت شده بلکه معتقدند در هیچ دوره‌ای به اندازه این سال‌ها همکاری لازم با مدیریت شهری برای توسعه مترو صورت نگرفته و حتی میزان بودجه تخصیص داده شده برای توسعه متروی تهران به اندازه اعتبارات توسعه مترو در چندین کلانشهر دیگر بوده است.

یارانه بلیت ، واجب تر از نان شب

در این شرایط، به گفته مسوولان شرکت متروی تهران این شبکه در بخش بهره‌برداری و خدمات‌رسانی به مسافران، فشار زیادی را به دلیل تاخیر در پرداخت یارانه بلیت از سوی دولت متحمل شده است. مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران در گفتگو با جام‌جم با بیان این‌که یارانه بلیت مترو مانند نان شب واجب است، در این زمینه به مشکلات وضعیت سال گذشته متروی تهران در بخش بهره‌برداری اشاره می‌کند و می‌گوید: سال گذشته با وجودی که شهرداری سهم 45 میلیارد تومانی خود را به متروی تهران پرداخت کرد  اما درخصوص دولت این اتفاق نیفتاد و 10 ماه از سال هیچ پرداختی از سوی دولت نداشتیم و سرانجام در بهمن ماه تنها 17 میلیارد تومان از 30 میلیارد تومانی که قراربود، پرداخت شد و در واقع 40 درصد باقی ماند.

جعفر ربیعی با اشاره به این‌که مبلغی که تحت عنوان بلیت مترو در حال حاضر از مسافران دریافت می‌شود بسیار کمتر از مبلغ تمام شده برای مترو است، می‌گوید: در حال حاضر قیمت هر بلیت مترو 360 تومان برای مترو تمام می‌شود درحالی که بطور متوسط 70 تومان از مردم گرفته می‌شود و اگر بقیه این مبلغ به صورت یارانه بلیت به شرکت مترو پرداخت نشود، باید مترو را تعطیل کنیم و به همین دلیل از دولت درخواست می‌کنیم سهم 48‌میلیارد تومانی را که قرار است امسال به بخش بهره‌برداری تخصیص یابد، از همان ابتدای سال به گونه‌ای به مترو پرداخت کند تا شرکت مترو نیز بتواند با سرعت بیشتری برنامه‌های مورد نظر خود را اجرا کند.

اگر بودجه به موقع نرسد

ربیعی در پاسخ به این‌که تاخیر در پرداخت‌ها یا نپرداختن کامل بودجه پیش‌بینی شده تا چه حد در برنامه‌های ساخت و توسعه مترو و همچنین خدمات رسانی به مسافران در خطوط تاثیرگذار خواهد بود، می‌گوید: وقتی 50 درصد یارانه بلیت مترو پرداخت نشود، اگر بگوییم که این وضعیت بر نحوه خدمات رسانی مترو تاثیر نمی‌گذارد، دروغ گفته‌ایم اما تلاش می‌کنیم این تاثیر‌گذاری به حدی نباشد که موجب بروز مشکل جدی در خدمات‌رسانی به مسافران شود.

مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران با اشاره به این‌که امسال تعداد زیادی واگن مترو به خطوط تزریق خواهد شد، معتقد است در حال حاضر برای خدمات‌رسانی مطلوب به مسافران در ساعات اوج سفرها به 65 قطار برای خطوط داخل شهر و 160 واگن دوطبقه و 38 لوکوموتیو برای تهران  کرج نیاز است.

اعتراض وارد نیست!

گلایه مسوولان شرکت مترو درخصوص پرداخت نشدن کامل بودجه‌های مصوب یا تاخیر در پرداخت‌ها در حالی مطرح می‌شود که دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در گفتگو با «جام‌جم» با انتقاد از این‌که این روزها سیستم حمل و نقل و ترافیک کشور عملا از سیاسی‌کاری رنج می‌برد و برخی مسوولان همه چیز را به بودجه ربط می‌دهند؛ درحالی که کارنامه اجرایی قابل قبولی نسبت به بودجه دریافتی ندارند، توضیح می‌دهد: سال گذشته 1100 میلیارد تومان برای سیستم ریلی کشور در بخش درون شهری درنظر گرفته شد که در نهایت 70 درصد این مبلغ تخصیص داده شد.

دکتر مجتبی شفیعی تاکید می‌کند: جای تعجب است که برخی از این مسوولان که خود قبلا در همین جایگاه بودند و عملکردشان هنوز موجود است، چشمشان را روی حمایت‌های دولت از بخش حمل و نقل عمومی و تزریق جهشی بودجه بخصوص به متروی تهران بسته‌اند، به طوری که برخی ردیف‌ها تا 7 برابر افزایش بودجه داشتیم و از همه مهم‌تر این‌که این مسوولان گویی هنوز تفاوت بودجه مصوب و بودجه تخصیصی را نمی‌دانند.

وی با بیان این‌که بودجه مصوب بر اساس پیش‌بینی درآمد دولت از منابع موجود است؛ درحالی‌که تخصیص براساس درآمد‌های تحقق یافته صورت می‌گیرد و جالب اینجاست که مسوولان مترو می‌دانند که ممکن است بودجه مصوب و پیش‌بینی شده در عمل به طور کامل تخصیص نیابد اما همچنان به اعتراض غیر منطقی خود ادامه می‌دهند، می‌افزاید: تخصیص ما در بحث بودجه‌های عمرانی مربوط به سیستم ریلی حدود 70 درصد بود که از شهرهای مختلف کشور مبالغی کم کرده و به تهران اضافه کردیم و این سهم را به 3/72 درصد رساندیم اما به نظر می‌رسد حالا باید به عنوان مرجعی که کوتاهی کرده هم پاسخگو باشیم !

شفیعی در پاسخ به اعتراض متروی تهران مبنی‌بر عدم پرداخت 100 میلیارد تومان با یادآوری بحث تکراری و جنجال‌برانگیز 290 میلیارد تومان بودجه متروی تهران تصریح می‌کند: در بخش بودجه‌های عمرانی سهم تهران 290 میلیارد تومان بود که با تخصیص 72 درصد این مبلغ را به 210 میلیارد تومان رساندیم و این مبلغ به متروی تهران پرداخت شد اما حالا طرح این مساله از سوی مسوولان مترو که بگویند فلان مقدار همچنان طلبکاریم، چه معنی می‌تواند داشته باشد، درحالی که از بودجه تخصیص داده شده مبلغی باقی نمانده که آن را پرداخت کنیم اما با این حال، در سال‌جاری در بخش عمرانی 320‌میلیارد تومان برای متروی تهران در نظر گرفته شده که تلاش می‌کنیم با هر مقدار تخصیصی که بتوانیم آن را پرداخت کنیم و حمایت‌های خود را از متروی تهران همچون گذشته ادامه دهیم.

وی بحث بودجه جاری و یارانه بلیت مترو را که مسوولان مترو، مبلغ آن را 30 میلیارد تومان عنوان می‌کنند، نیز رد می‌کند و تاکید دارد: به هیچ‌وجه چیزی به عنوان 30 میلیارد تومان به عنوان یارانه بلیت مترو تصویب نشده است بلکه کل اعتبار جاری ما در بودجه سال 87 در بخش حمل و نقل درون شهری کل کشور که به تصویب مجلس هم رسیده، 25 میلیارد تومان بوده است که شامل تمام یارانه بلیت 92 سازمان اتوبوسرانی به اضافه یارانه بلیت متروی تهران است، بر این اساس، حتی اگر می‌خواستیم طبق مصوبه مجلس نیز عمل کنیم؛ سهمی که به متروی تهران پرداخت می‌شود چیزی کمتر از 6 میلیارد تومان برای سال گذشته می‌شد.

بدهی به متروی تهران نداریم

درحالی‌که مسوولان متروی تهران همچنان بر باقیمانده طلب خود از دولت بابت بودجه مترو تاکید دارند، اما دبیرشورای عالی ترافیک معتقد است: شاید متروی تهران به بودجه 30 میلیارد تومانی نیاز داشته باشد اما فراموش نکنیم کل بودجه‌ای که در اختیار دولت قرار گرفته، 25 میلیارد تومان بوده است با وجود این طی جلسات متعدد پس از رایزنی‌های فراوان قرار شد از ردیف‌های دیگری مبلغ قابل توجهی به شهرداری تهران برای مترو پرداخت شود، در واقع کل مبلغی که به تصویب رسید 39.8 میلیارد تومان بود که از این مقدار سال گذشته 70 درصد تخصیص داده شد و در بخش متروی تهران نیز از  23.8 میلیارد تومانی که در نظر گرفته شده بود 17.5 میلیارد تومان پرداخت شد، بنابراین دیگر اعتباری وجود ندارد که نخواهیم آن را پرداخت کنیم.

دبیرشورای عالی ترافیک شهرهای کشور با انتقاد از کوتاهی و کندی عملکرد متروی تهران در ترخیص واگن‌های جدید از گمرک، می‌گوید: مسوولان شرکت متروی تهران واگن‌های مترو را پس از رسیدن به گمرگ آنقدر آنجا نگه می‌دارند تا خاک بخورد، سپس تازه شروع به پیگیری برای ترخیص واگن‌ها می‌کنند درحالی که این کارها باید مدت‌ها قبل از رسیدن واگن‌ها به گمرک انجام شود که این وضعیت درخصوص واگن‌هایی که اخیرا متروی تهران از گمرک ترخیص کرد نیز پیش آمد؛ به‌طوری که چون شرکت مترو هنوز بدهی خود را نپرداخته بود امکان ترخیص واگن‌ها وجود نداشت، اما رئیس‌جمهور دستور ترخیص واگن‌های مترو را دادند و این درحالی است که در تخصیص مرحله چهارم بودجه که مبلغ 20 میلیارد تومان به مترو پرداخت شد از مسوولان آن خواستیم که این مبلغ را برای ترخیص واگن‌ها از گمرک اختصاص دهند، سپس هم گفتند شهرداری این مبلغ را پرداخت کرده است؛ درحالی‌که این مبلغ از سوی دولت تامین شده بود.

به نظر می‌رسد داستان تکراری اختلافات دولت و شهرداری بر سر موضوعات مختلف شهری و بویژه حمل و نقل عمومی هر روز که می‌گذرد، ابعاد تازه‌تری به خود می‌گیرد و مشخص هم نیست که شبکه حمل و نقل عمومی تهران که این روزها بیش از هر زمان دیگری درگیر سیاست‌زدگی است چه زمانی از این معضل رهایی خواهد یافت اما واقعیت این است که در این میان، شهروندان تهرانی باز هم نگرانند که مبادا همچون گذشته تنها قربانی این کشمکش‌ها باشند.
 

 پوران محمدی