تماشای زواره‌

وجود بیش از چهار هزار اثر تاریخی شناسایی شده در شهر کوچکی چون اردستان و توابع آن، از چند نظر قابل تامل است؛ منطقه‌ای که روزگاری شوکت و شکوه بی‌مانندی را به چشم دیده است. وجود نخستین مسجد چهار ایوانی ایران در زواره که بنا به کتیبه‌هایش در دوره سلجوقیان ساخته شده، نشان می‌دهد در قرون بعد از ظهور اسلام، منطقه‌ای پراهمیت بوده که سیدحسن مدرس، روحانی مبارز از این شهر برخاسته است.

یکی از زیباترین پدیده‌های طبیعی در بخش زواره، چشم‌انداز کویر است و یکی دیگر از دیدنی‌های آن، شترداری به روش سنتی است که حال و هوای روزگاران گذشته و از یاد رفته را در ذهن مجسم می‌کند. به اضافه این‌که درکویر زواره معادن نمک، طلا، سرب و احتمالا نفت نیز وجود دارد. زواره از قرن چهارم قمری با عنوان مدینه السادات نامیده شده و مورخان متعدد در تالیفات خود به نام زواره و شخصیت‌های نامی برخاسته از آن یاد کرده‌اند.

همچنین قلعه سنگ‌بست زواره، بعد از قلعه الموت از بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین قلعه‌های ایران به شمار می‌رود که در قرن پنجم توسط ابوعلی دهدار (از مقربان حسن صباح) ساخته شده و از نوع چهار صفه‌ای دوطبقه است.

زواره طی قرون گذشته به طور متمادی کانون علم، ادب و فرهنگ بوده و در هر عصر و زمان شخصیت‌هایی را در دامان خود پرورانده است: فخرالدین علی بن حسن زواره‌ای (مفسر قرآن و صاحب ترجمه الخواص)، ابوالفتح زواره‌ای (فقیه و محدث)، سید غیاث‌الدین جمشیدگازر (مفسر قرآن)، شیخ حافظ رجب برسی (عارف)، میرزا ابوالحسن جلوه ( فیلسوف و حکیم)، شهید سیدحسن مدرس (روحانی مبارز)، حاج سیدحسین زواره‌ای (از شاگردان میرزای شیرازی) و....

به اضافه این‌که در قرن چهارم قمری زواره میزبان سادات طباطبایی شد و اجداد عده قابل توجهی از سادات طباطبایی ایران و مفاخر جهان اسلام، یعنی آیت‌الله العظمی بروجردی، علامه طباطبایی، شهید قاضی و سید بحرالعلوم در زواره مدفون هستند. ضمنا بارگاه ملکوتی حضرت امامزاده یحیی، فرزند موسی بن جعفر‌(ع) به فضای شهر زواره، معنویت ویژه‌ای بخشیده است.

بازار قدیمی زواره‌

بازار زواره، این بنای دیرپا از زیبایی ویژه‌ای برخوردار است و در گذشته دو کاروانسرا داشته که یکی از آنها به صورت مخروبه درآمده و دیگری جای خود را به خیابان جدیدی به نام امامزاده یحیی (ع) سپرده است.

در انتهای بازار زواره حسینیه‌های سر باز و سرپوشیده قرار دارند. حسینیه بزرگ زواره متعلق به دوران صفویه است که در زمان قاجاریه یک طبقه دیگر روی آن ساخته شده است.

در قسمت شرقی بازار زواره گنبدی آجری روی بقعه‌ای هشت‌ضلعی قرار گرفته که مقبره ابونصر احمد، بانی مسجد زواره است و به گنبد سبز شهرت دارد.

یخچال از جمله آثار تاریخی و بناهای سنتی زواره است. عنصر اصلی یخچال را گل و خشت تشکیل می‌دهد. ساختار فیزیکی آن مخروطی شکل است. یخچال دارای 2 درگاه روبه‌روی هم است.

از دیگر جاذبه‌های تاریخی زواره، آب‌انبارهایی است که در چندین نقطه شهر در درون زمین جای دارند ولی امروزه به خاطره‌هایی خاموش شبیه‌ترند.

کاخ زیبای سرهنگ‌آباد از جلوه‌های معماری قاجاریه است که در روستای سرهنگ‌آباد از توابع بخش زواره ساخته شده است، اما اکنون بر اثر بی‌توجهی در حال فروریزی است.