بازنمایی تازه از سردار جنگل

اولین تصویری که با نام میرزاکوچک‌خان در قاب سیما شکل گرفت، همان صحبت معروفی بود که کاراکتر میرزا از عمارت کوچک روستایی بالا می‌آمد و می‌گفت:«مشروطه و آزادی از این بهتر نمی‌شه. آدم باید از اجنبی اجازه بگیره که بیاد تو شهر خودش زندگی کنه.» دیالوگ علیرضا مجلل در سریال «کوچک جنگلی» توانست چهره رهبر یک نهضت آزادی‌بخش و ملی را برای مخاطبان ترسیم کند.

کد خبر: ۱۵۳۱۰۷۴

نویسنده سپیده اشرفی - گروه رسانه

کمی قبل‌تر از این مجموعه، فیلمی با نام سردار جنگل به کارگردانی امیر قویدل روی آنتن رفت که ولی‌الله مومنی نقش میرزای قهرمان را درآن بازی کرده بود. هرچند چهره‌ای که مجلل از میرزا به تصویر کشید، قدری ‌زمینی‌تر و قابل‌باورتر بود. در چند سال گذشته نیز اثری با نام گیله‌وا به کارگردانی اردلان عاشوری ازتلویزیون پخش شد که بهروز شعیبی نقش میرزاکوچک‌خان را ایفا کرده بود. به‌جز این موارد، شاید بتوان گفت تنها دربرخی سریال‌های تاریخی همچون عمارت فرنگی به کارگردانی محمدرضا ورزی، چهره قهرمان میرزا به تصویر کشیده شد.رسانه‌ملی همیشه بر این باور بوده که پرداختن به چهره مفاخر و قهرمانان خود را در اولویت قرار دهد. دراین میان، مجموعه‌هایی مثل رئیسعلی دلواری و دیگر آثار در حال تولید، تنها بخشی از تلاش صداوسیما برای نمایش چهره مبارزان ملی است. کما این‌که شیخ‌بهایی، ملاصدرا، ابوعلی‌سینا و بسیاری از چهره‌هایی که در قامت مفاخر ایران شناخته می‌شوند، تاکنون به مخاطب معرفی شده‌اند.

یک قدم بزرگ، به نام مفاخر
در این میان، معاونت استان‌های رسانه‌ملی تلاش کرده با پرداختن به شخصیت‌های برجسته هر استان، گامی تازه در ارائه یک چهره واقعی از قهرمانان ایران بردارد؛ کما این‌که همین چند وقت قبل، معاون استان‌های رسانه‌ملی با تأکید بر وجود چهره‌های شاخص ملی و بین‌المللی در همه استان‌ها اعلام کرده بود که یکی از اولویت‌های سند تحول رسانه‌ملی، تولید آثار نمایشی درباره مشاهیر هر منطقه است. او از ساخت سریال‌ها و آثار جدید درباره شخصیت‌هایی چون میرزاکوچک‌خان، شیرعلی‌مردان‌خان، شهیدان کاظمی و خرازی، ستارخان، سردار جیندخان یاراحمدزهی و یعقوب لیث صفاری خبر داده بود اما بخشی از صحبت کیخا، مربوط به تولید آثار با محوریت میرزا کوچک‌خان جنگلی بود. هرچند که معاون سیمای استان‌ها در بیان جزئیات این آثار، تاکید می‌کند که هنوز همگی در مرحله طرح اولیه هستند و به تصویب نهایی نرسیده‌اند.
امیر خان‌محمدی معاون سیمای استان‌ها در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: طرح اولیه یک اثر عروسکی برای تولید یک قسمت ارائه شده و اکنون در مرحله بررسی قرار دارد. تلاش بر آن است که این طرح در صورت تأیید، از قالب یک قسمت فراتر رود و به یک مجموعه پنج ‌قسمتی تبدیل شود. طرح یک تله‌فیلم نیز ارائه شده که مراحل بررسی و رفت ‌و ‌برگشت در استان را طی می‌کند. پروژه دیگری که درباره آن گفت‌وگو شده، اثری در حوزه پویانمایی است که طرح اولیه‌اش ارائه شده و در دست بررسی قرار دارد. این سه طرح از سوی مرکز گیلان ارائه شده‌اند و در صورت تصویب نهایی، عوامل تولید و سایر جزئیات مشخص خواهد شد. به گفته مسئولان، ملاحظه اصلی در این روند آن است که اثری با کیفیت مطلوب تولید شود. تجربه‌های پیشین نیز ملاک ارزیابی قرار گرفته و تأکید شده آثار جدید نباید از نظر کیفیت پایین‌تر از نمونه‌های قبلی باشند. در حال حاضر این پروژه‌ها در مرحله طرح و بررسی‌های کارشناسی قرار دارند و پس از طی مراحل تصویب، وارد برنامه‌ریزی تولید در سال آینده خواهند شد.

نحوه پرداختن به میرزای قهرمان
نکته مهم دراین خصوص، ملاحظه تولید آثار عروسکی و پویانمایی است تا هم شخصیت این قهرمان ملی درست به تصویر کشیده شود و هم بتوان یک اثر درخور و تماشایی ارائه کرد.خان‌محمدی درباره این ملاحظه بیان می‌کند: لزوما قرار نیست اثر جدید مستقیما درباره خود ‌میرزا‌ باشد بلکه ممکن است داستانی پیرامون زندگی یا فعالیت‌های او شکل بگیرد. کما این‌که سال گذشته نیز اثری تولید شد که در آن، کاراکتر میرزا چندان به‌صورت مستقیم دیده نمی‌شد. وقایعی که پیرامون آن دوره تاریخی شکل گرفته وشخصیت میرزا را دربرمی‌گیرد برای ماشناخته‌شده است اما این ‌بار قراراست روایت از دل همان روستاها و مکان‌هایی که در دوران جنگ حضور داشته‌اند‌ پی گرفته شود.روایت‌های پیرامونی می‌توانند به معرفی بیشتر میرزا کمک کنند و حتی ابعاد عبادی شخصیت او را نیز مطرح سازند.طرح این اثرارائه شده واکنون درحال بررسی است.
در این میان برخی معتقدند آثارتولید شده دراستان‌ها باید توسط کارگردانان وتهیه‌کنندگان برجسته ساخته شوندتابتوانند کیفیت مناسب را داشته باشند. خان‌محمدی در این خصوص تصریح می‌کند: تناسب لازم در معاونت استان‌ها رعایت شده تا هم کیفیت کار لحاظ و هم از افراد توانمند استفاده شود.
وی تصریح می‌کند: این یک قصه و یک مجموعه روایی است که می‌تواند توسط افرادی ساخته شود که تجربه فراوانی دارند. همان‌طور که در سینما دیده می‌شود، اغلب آثار موفق توسط کسانی تولید می‌شود که پیشتر کار کرده‌اند. در حوزه سریال‌سازی استان‌ها نیز وضع به همین شکل است اما این ملاحظه را داریم که تناسب حضور عوامل و افراد شناخته‌شده را در کنار دیگر افراد توانمند داشته باشیم. اکنون چند پروژه در دست تولید قرار دارد که هرکدام توسط کارگردانان مختلفی ساخته می‌شود. تلاش شده تناسب لازم میان کارگردان، تهیه‌کننده و موضوع اثر رعایت شود تا نتیجه نهایی از کیفیت مطلوب برخوردار باشد.

کیفیت مهم است
اما عمده‌ترین ملاحظه‌ای که خان‌محمدی به آن اشاره می‌کند، کیفیت اثرتولیدشده است. اواین‌طور بیان می‌کند:ملاحظه اصلی در روند تولید، دستیابی به اثری باکیفیت است؛ چراکه اگر تولید ضعیف باشد،معایب آن بیش ازمحاسنش خواهد بود. به‌همین دلیل، سه اثری که پیش‌تر به آنها اشاره شد، هنوز به مرحله تصویب نرسیده وگفت‌وگو وبررسی درباره آنها همچنان ادامه دارد. پس از قطعی‌شدن طرح، سایر مراحل، از جمله انتخاب عوامل و بازیگران انجام خواهد شد. قصه‌های تاریخی، هم ابعاد متنوعی دارند،هم با بسیاری ازوقایع مهم تاریخ همزمان هستند. بااین حال،بسیاری معتقدندکه برخی موقعیت‌های تاریخی مرتبط با زندگی و مبارزات میرزا‌کوچک‌خان در آثار گذشته به‌شکل برجسته‌ای به‌تصویر کشیده نشده وهمچنان این ظرفیت وجودداردکه این بخش‌ها دراماتیزه شده وکشش‌بیشتری به روایت اضافه شود.همین‌موضوعات‌سبب‌شده تا بررسی‌ها، گفت‌وگوها و بده‌بستان‌های کارشناسی همچنان ادامه داشته باشد. طبق روال مرسوم، اغلب این طرح‌ها در ابتدا از سوی مرکز استان یا نویسنده ارائه می‌شوند و در مرحله بعد، تهیه‌کننده انتخاب می‌شود تا سایر عوامل پروژه نیز مشخص شوند.