اعتیاد در معنای لغوی خود یعنی عادتکردن و همانطور که ترککردن هر عادتی میتواند برای فرد مشکلاتی را تولید کند، ترککردن این عادت هم برای بیمار مشکلساز است. بهعبارتی اعتیاد یعنی وابستگی به مواد بهگونهای که کاملا مضر به حال فرد و اجتماع است. فرد معتاد کسی است که بر اثر مصرف مداوم یک ماده مانند سیگار، گل، موادمخدر یا دارو به آن وابستگی شدیدپیدا کرده باشد.سرخوشی بیمارگونه (بهدنبال مصرف مواد، یک سرخوشی موقتی حاصل میشود وپس ازآن است که احساس بیتفاوتی یا خلق افسرده سراغ فرد میآید)، گیجی، اختلال در عملکرد وضعیت روان و مشکلات جدی تنفسی از علائم سوءمصرف مواد مخدر است. وابستگی به مواد مخدر علائم جسمی و روانی دارد که در انواع مختلف مانند هروئین، گل و حشیش و... مشاهده میشود.
علائم جسمی اعتیاد:
اگر فردی به مصرف یک ماده (حتی داروهای خوابآور یا مشابه آن) اعتیاد پیدا کرده باشد، در صورت عدم مصرف این ماده دچار مشکلات جسمی میشود؛ مثلا در مورد مواد افیونی، علائم عدم مصرف فردمعتاد شامل بدندرد، پرش عضلات، عطسه و اختلال خواب است.
علائم روحی اعتیاد:
ممکن است در صورت عدم مصرف یک ماده، بهخصوص در اوایل شروع اعتیاد، عدم مصرف دارو، هیچ علامت جسمی مهمی در فرد ایجاد نکند اما فرد معتاد از نظر روحی در فشار قرار میگیرد و تحمل این فشار برای او بسیار مشکل خواهد بود، بهطوری که فقط برای رهایی از این فشار، دست به مصرف آن ماده میزند. اگرچه نشانههای روحی و روانی اعتیاد به چشم دیده نمیشوند اما در وادارکردن فرد به استفاده مجدد از مواد بسیار تاثیرگذارند واین نکته مهمی است.حشیش، یک ماده چسبناک شبیه صمغ و بهرنگ سبز تیره است.مصرف آن موجب سرخی شدید چشمها میشود.همچنین عدم تعادل بدن، تغییر در دیدن رنگها و صداهای اطراف (پررنگ دیدهشدن رنگها و تغییر صداها)شنیدن صداهایی که وجود ندارد، سرخوشی بیمورد و خندههای خودبهخودی، افزایش سرعت ضربان قلب و گاهی تشنج دچار میکند. از نظر روحی نیز اثرات آزاردهندهای را مانند بیانگیزگی، بیعلاقگی، بیتفاوتی و بیمسئولیتی در فرد ایجاد میکند.حشیش و ماریجوانا روی حافظه، قضاوت و قوه ادراک فرد تاثیر میگذارند؛ این مواد حتی در کوتاهمدت باعث اختلال قضاوت، حافظه، توجه و تمرکز، افسردگی و اضطراب میشوند. مصرف حشیش و گل فرد را در معرض خطر قرار میدهد. اگر فرد تحت تاثیر یکی از این مواد باشد، احتمال زیادی دارد که اقداماتی مثل رانندگی پرسرعت انجام دهد یا در فعالیتهای جنسی خطرناک شرکت کند.اینگونه اقدامات ممکن است تمام زندگی و آینده فرد را تحت تاثیر قرار دهد. مصرف مواد مخدر گل، برخلاف باور رایج که آن را بیخطر میدانند، میتواند آسیبهای جدی و طولانیمدت برای سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد. این ماده که ازگیاه شاهدانه استخراج میشود،حاوی ترکیبات روانگردان قوی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار میدهد.عوارض مصرف گل در سنین مختلف متفاوت است؛ این ماده مخدر بیشتر بین ۱۸تا ۳۵ سال است و متاسفانه اغلب افرادی که درگیر اعتیاد به گل هستند، اعتقاد دارند این ماده مخدر به هیچ عنوان اعتیادآور نیست. این ماده مخدر بیشترین میزان تاثیرگذاری را روی سیستم عصبی مغز دارد و به همین علت باعث بروز بیماریهای مختلفی نظیر اختلال دوقطبی و حتی افسردگی میشود. فردی که این ماده مخدر را مصرف میکند، همیشه در حافظهکوتاه مدت خود با مشکل مواجه میشود و حتی اتفاقات اخیر را فراموش میکند.