چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم!

مهم‌ترین عارضه‌ای که صنعت برق در سال‌های اخیر به آن دچار شده، ناترازی در تامین و تقاضای برق در ایام اوج مصرف است. بررسی شاخص‌های کلان بخش برق نشان می‌دهد اگرچه ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور ۱.۷ درصد افزایش داشته، اما رشد تقاضای برق در زمان پیک مصرف ۸/۵ درصد بوده و همین موضوع دلیل اصلی ناترازی برق بوده است.

در کنار افزایش تولید، باید برنامه‌های مدیریت و بهینه‌سازی مصرف برق مورد توجه جدی قرار بگیرد. در حوزه تنوع سبد تولید برق نیز آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از ۹۰ درصد) تولید برق کشور به سوخت‌های فسیلی است.

همین موضوع هم در فصل سرد سال (زمان ناترازی گاز) قابل مشاهده است. به‌این‌معنا که ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست‌محیطی سوخت‌های مایع، توجه بیشتر به توسعه منابع غیرفسیلی تولید برق به ویژه سوخت‌های تجدیدپذیر و افزایش راندمان نیروگاه‌ های حرارتی را ایجاب می‌کند.

روند ناترازی برق در کشور تقریبا از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و از سال ۱۴۰۰ به‌این‌سو شدت گرفته است. اختلاف میان تقاضای پیک مصرف و قدرت تامین‌شده در لحظه پیک در سال ۱۴۰۲ به بیش از  ۱۲ هزار و ۴۰۰ مگاوات رسیده است. تا پیش از سال ۱۴۰۲ از میان نیروگاه‌های جدیدی که هر‌سال وارد مدار شده‌اند، بخش اعظم ظرفیت متعلق به نیروگاه‌های حرارتی بوده است. اما برنامه وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت نیروگاهی در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ در بخش تجدیدپذیر، بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت محقق شده در سال‌های قبل است.

بیش از ۹۰ درصد از تولید برق کشور توسط انواع نیروگاه‌های حرارتی (سیکل ترکیبی، بخاری، گازی و تولید پراکنده) تامین شده و تنها بخش بسیار اندکی (حدود نیم درصد) از تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین شده است. بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال ۱۴۰۲ بوده و ۳۶ درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است. بخش خانگی نیز با ۳۱ درصد در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز به رغم منافع اقتصادی و راهبردی آن سهم اندکی (حدود یک درصد) داشته است.