تنزل کیفیت در تورم دانشگا‌ه‌ها!

البته باید بدانیم همچنان رتبه دانشگاه‌های ایران جایگاه مناسبی را در فهرست دانشگاه‌های برتر جهان ندارد. این نکته وقتی مهم‌تر می‌شود که بدانیم سال به سال رتبه دانشگاه‌های ایران میان مراکز آموزشی جهان تنزل می‌یابد. از جمله معیارهای رنکینگ دانشگاه‌ها می‌توان آمارهای مبتنی بر تجربه، سطح علمی و کیفی استادان، بورس‌های ارائه‌شده، تعداد دانشجویان، تجهیزات آزمایشی و پژوهشی و سایر موارد را نام برد. معیارهای آکادمیک در مقایسه با معیارهایی مثل چگونگی پذیرش و ورود دانشجویان به دانشگاه، در رتبه‌بندی چندان موثر نیست. پراهمیت‌ترین معیاری که در اغلب رتبه‌بندی‌ها سنجیده می‌شود، سطح کیفی آموزش است. عوامل موثر در این شاخصه معمولا تعداد دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشگاه و تعداد جوایز جهانی دریافت‌شده توسط دانشگاه است. یکی از معتبرترین رتبه‌بندی‌ها مربوط به رتبه‌بندی شانگهای است که هرساله فهرست دانشگاه‌های برتر جهان را بر اساس مولفه‌های ذکرشده فهرست می‌کند. داده‌های اخیر این مرکز آورده‌های قابل توجهی را به همراه دارد. بر اساس جدید‌ترین گزارش «رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان» موسوم به «رتبه‌بندی شانگهای»، دانشگاه‌های هاروارد و استنفورد آمریکا همراه با کمبریج بریتانیا به‌ترتیب در صدر بهترین دانشگاه‌های جهان قرار دارند. در میان ۱۰۰دانشگاه برتر جهان فقط نام چند کشور غیراروپایی و آمریکایی دیده می‌شود که تقریبا همه آنها از کشورهای کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی و چین هستند. در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان فقط نام دو دانشگاه ایرانی دیده می‌شود؛ دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران که هر دو در رتبه بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ بهترین دانشگاه‌های جهان قرار گرفته‌اند. هفت دانشگاه ایران نیز در رتبه ۷۰۰تا ۱۰۰۰دانشگاه‌های برترجهان قرار گرفته‌اند. آرشیو «رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان» نشان می‌دهد جایگاه دانشگاه‌های ایران طی چهار سال گذشته به‌شدت افت کرده است. برای نمونه دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۲۰۲۰ در رده ۳۰۰ تا ۴۰۰ بهترین دانشگاه‌های جهان قرار داشت، اما اکنون در رتبه ۴۰۰ تا ۵۰۰ قرار گرفته است. دانشگاه‌های امیرکبیر و شریف که چهار سال پیش در رده ۵۰۰ تا ۶۰۰ بهترین‌های جهان قرار داشتند، امسال در ردیف ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ قرار گرفته‌اند. این موضوع اما با تفکیک‌های دیگر هم جالب توجه است. به‌عنوان مثال ایران در میان کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی شانگهای ۲۰۲۴ رتبه قابل توجه سوم را دارد.