ایران روی ریل تجارت جهانی

این قرارداد با حضور مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی و وزیر حمل‌ونقل روسیه به امضا رسید. سقف قرارداد امضاشده بین ایران و روسیه ۱.۶میلیارد یورو است و تا این مبلغ، تأمین مالی پروژه صورت خواهدگرفت. بر اساس قرارداد، پس از انجام مطالعات طرح، رقم دقیق سرمایه‌گذاری پروژه طراحی و ساخت خط‌آهن رشت ـ آستارا مشخص خواهدشد. این پروژه ریلی بخش باقیمانده کریدور شمال ـ جنوب است که با تکمیل آن مزایای اقتصادی زیادی نصیب ایران و جهان خواهدشد. ‌کریدور حمل‌ونقل شمال ـ جنوب از مهم‌‏ترین شاهراه‌های ارتباطی نیمکره شرقی و در زمره ۱۰کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف‌شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه‌اروپایی در هلسینکی در سال ۱۹۹۲ است که به‏‌عنوان «شاهراه ترانزیتی» شماره ۹ بین سه کشور ایران، روسیه و هند به تصویب رسید. توافق‌نامه این کریدور سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی بین سه کشور (مؤسسان کریدور شمال ـ جنوب) در سن‌پترزبورگ روسیه امضا شد، سپس با پذیرش ۱۱کشور آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به‌‏عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رساند.

شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به‌طول حدود ۷۲۰۰ کیلومتر، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال ـ جنوب را به کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷ روز) بین روسیه و هند تبدیل کرده‌است. این کریدور دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می‌دهد و در عین حال برای ایران امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای را فراهم می‌کند. این کریدور از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی اوراسیا با خلیج‌فارس است که با توجه به نگاه دولت سیزدهم به دیپلماسی همسایگی و توسعه ارتباطات و مناسبات با کشورهای منطقه، می‌تواند نقشی مهم در ترانزیت کالاهای کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایفا کند. استفاده از ظرفیت ترانزیتی کریدورها و نهادهای منطقه‏‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای و... از جمله اقدامات مهم دولت سیزدهم برای گسترش دایره دیپلماسی اقتصادی و پیشبرد راهبرد تقویت ارتباط با منطقه و همسایگان در راستای منافع ملی‌است.

ظرفیت حمل بار این خط‌آهن در سال نخست بهره‌برداری ۱۰میلیون تن برآورد شده که در زمان حاضر ۹.۶میلیون تن تقاضای حمل بار دارد. این خط‌آهن ظرفیت جابه‌جایی حدود ۹۹۰ هزار نفر مسافر را در سال بیستم بهره‌برداری خواهدداشت. برای ساخت این پروژه ریلی، احداث ۶۳ دستگاه پل به‌طول حداکثر ۴۰ کیلومتر و یک دستگاه تونل در نظر گرفته شده‌است. این پروژه ریلی دارای یک ایستگاه درجه یک (آستارا)، سه ایستگاه درجه۲(صومعه‌سرا، اسالم ـ تالش و لوندویل) و پنج ایستگاه درجه ۳ (رضوان‌شهر ـ پونل، ماسال، پره‌سر، حویق و لیسار) است. راه‌آهن رشت ـ آستارا با طول ۱۶۲ کیلومتر تکمیل کننده کریدور شمال به جنوب از بندرعباس تا رشت و بعد از رشت تا آستاراست و با تکمیل آن، ایران از طریق آذربایجان به روسیه و شمال اروپا وصل می‌شود.

مشارکت و همکاری روسیه
دیپلماسی حمل‌ونقل دولت سیزدهم و گسترش روابط با کشورهای همسایه به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل و پیگیری‌های وزارت راه و شهرسازی در احداث ابر پروژه ریلی رشت-آستارا به نتیجه رسید و مشارکت و همکاری روسیه در این خط ریلی نهایی شد. راه‌آهن‌ رشت_ آستارا به طول ۱۶۲.۵کیلومتر در دو قطعه طراحی شده و شامل ۹ ایستگاه صومعه‌سرا، ماسال، رضوانشهر، پره‌سر، اسالم، لیسار، حویق، لوندویل و آستارا می‌شود. تکمیل راه‌آهن رشت_ آستارا به تکمیل کریدور بین‌المللی ریلی (NOSTRAC) می‌انجامد و راه‌آهن ایران را به راه‌آهن کشورهای قفقاز، روسیه، اسکاندیناوی و شمال اروپا متصل می‌کند.از سوی دیگر تکمیل این مسیر ریلی مزایایی از جمله تسهیل در مبادلات بازرگانی از مبادی و مقاصد بندر هلسینکی فنلاند، هامبورگ آلمان، باتومی گرجستان با بنادر جنوبی ایران، دهلی هند، کراچی پاکستان و بانکوک تایلند را به دنبال دارد. راه‌اندازی این خط ریلی با آسان‌تر کردن سفر گردشگران خارجی و داخلی می‌تواند به توسعه گردشگری کشور منجر شود.به طور کل حمل‌ونقل ریلی به عنوان ترابری سازگار با محیط‌زیست شناخته می‌شود و احداث راه‌آهن رشت_ آستارا در بخش باختری استان گیلان، هم در توسعه استان نقش ایفا می‌کند و هم موجب کاهش سوانح و تصادفات می‌شود. از سوی دیگر این پروژه در کاهش عوارض زیست‌محیطی و جلوگیری از رشد بی‌رویه شهرها در کرانه راه‌ها نیز تاثیر‌گذار است.

مختصات اقتصادی ریل‌گذاری رشت - آستارا
عملیات زیرسازی ۱۰ کیلومتر ابتدایی مسیر به صورت دوخطه در قالب راه‌آهن قزوین_ رشت_ بندر کاسپین در مرحله پایانی و آماده ریل‌گذاری است. راه‌آهن رشت_ آستارا به بیش از ۲۱ هزار تن ریل نیاز دارد.

اسناد اجرایی پروژه راه‌آهن رشت-آستارا نهایی شد
مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در دیدارهای جداگانه با الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه و ویتالی ساولیف، وزیر حمل‌ونقل روسیه اسناد همکاری دو کشور در ساخت راه‌آهن رشت-آستارا را نهایی کردند که این اسناد با حضور عالی‌ترین مقامات اجرایی دو کشور امضا خواهد شد.
وزیر راه و شهرسازی کشورمان در این دیدارها افزایش همکاری‌ها و استفاده از ظرفیت موجود را در حمل‌ونقل ترکیبی با استفاده از حمل‌ونقل دریایی و ریلی از طریق راه‌آهن کاسپین- رشت که به زودی تکمیل می‌شود مورد تأکید قرار داد.
وی ادامه داد: با تکمیل ۳۵ کیلومتر از مسیر ریلی رشت تا بندر کاسپین در آینده نزدیک، این بندر از طریق شبکه ریلی، به بنادر جنوبی ایران در خلیج فارس به ویژه بندرعباس متصل می‌شود که تحول مهمی در حمل‌ونقل ترکیبی با بنادر روسیه در شمال دریای خزر خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به میزبانی ایران از اولین کشتی باری رو-رو روسیه، این ترددها را گام بزرگی در تجارت دریایی بین ایران و روسیه برشمرد و بیان کرد: تفاهم ایران و روسیه برای کشتی‌سازی در دریای خزر حائز اهمیت است و توسعه حمل و نقل‌ ترکیبی با ورود اولین محموله ترانزیتی روسیه در سال گذشته از مسیر کریدور بین‌المللی شمال -جنوب می‌تواند نوید بخش همکاری‌های حمل ونقلی موثرتری باشد.
بذرپاش اظهار کرد: گسترش ظرفیت ترانزیتی مسیر دریایی از طریق کریدورهای شمال - جنوب در امتداد غرب و شرق دریای خزر می‌تواند بر کاهش ترافیک زمینی سنگین قفقاز نیز موثر باشد.
در این دیدارها ویتالی ساولیف، وزیرحمل و نقل روسیه نیز گفت: تکمیل کریدور ریلی شمال-جنوب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که از طریق احداث راه‌آهن رشت-آستارا صورت می‌گیرد و روسیه عزم جدی برای تسهیل و کمک به ساخت این پروژه دارد.
از این کریدور سالانه حدود ۲۵۰ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا تراتزیت خواهد شد، پیش‌بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵درصد باشد.
‌تکمیل و راه اندازی این طرح بزرگ بین‌المللی جایگاه ایران در اقتصاد بین الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییرخواهد داد؛ این کریدور از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی اوراسیا با خلیج فارس است که با توجه به نگاه دولت سیزدهم به دیپلماسی همسایگی و توسعه ارتباطات و مناسبات با کشورهای منطقه، می‌تواند نقش مهمی در ترانزیت کالاهای کشورهای منطقه‏‌ای و فرامنطقه‌‏ا‏ی ایفا کند.
مقامات دولتی می‌گویند همه کسانی که در حوزه مسائل استراتژیک صاحب‌نظر بودند، سال‌ها به درستی تذکر می‌دادند که دشمنان ما از جمله آمریکا تلاش دارند خاک ایران را دور بزنند تا هیچ‌کدام از خطوط مواصلاتی و حمل و نقل و حتی انرژی از طریق خاک ایران عبور نکند. این باید شکسته می‌شد و برای همین یکی از راهبردهای دولت این بود که پیگیری شد. خط آهن رشت ـ آستارا عملا تکمیل‌کننده گذرگاه ریلی حمل و نقل شمال به جنوب است که جنوب‌شرق آسیا، هند و خلیج‌فارس از طریق ایران و قفقاز به روسیه وصل می‌شوند و از آنجا به خلیج فنلاند و در نهایت شمال اروپا متصل می‌شوند. نکته مهم این است که خیلی از بارها در اروپا از طریق شمال این قاره پخش می‌شود.

کاهش هزینه تجارت
مسیر ریلی رشت_ آستارا می‌تواند زمان حمل بار را از مبدا و مقصد فنلاند به مبدا یا مقصد ایران به صورت ترکیبی دریایی_ ریلی به ۱۲ روز کاهش دهد، در حالی که حمل دریایی بار در این مسیر‌ به ۳۳ روز زمان نیاز دارد. همچنین مسیر فنلاند به پاکستان را به ۱۸ روز و مسیر فنلاند به هند را به ۲۰ روز کاهش خواهد داد.حمل بار از فنلاند به تایلند و بالعکس از طریق ناوگان دریایی ۴۵ روز زمان می‌برد در حالی که با تکمیل راه‌آهن رشت_ آستارا این مسیر به صورت دریایی_ ریلی به ۲۱روز کاهش خواهد یافت. مسیر ریلی رشت_ آستارا حلقه نهایی کریدور شمال-جنوب محسوب می‌شود، این کریدور نیز به‌ عنوان پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج‌‌فارس به شمار می‌رود و ارتباط کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا را فراهم خواهد کرد. تکمیل کریدور شمال_ جنوب فرصت بی‌نظیری برای جذب بالاترین حجم از بار روسیه و ترانزیت آن از طریق ایران فراهم می‌کند که با افزایش درآمدهای ترانزیتی در رشد شاخص‌های اقتصادی کشور نیز تاثیرگذار است.راه‌آهن رشت_ آستارا که قرار است با همکاری کشورهای روسیه و آذربایجان در تامین مالی پروژه احداث شود، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی ایران است که به دلیل جایگاه مهمی که در راهگذر جنوب به شمال دارد، از ابتدای دولت سیزدهم در اولویت برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت و تلاش‌های مستمر و دیدارها و مذاکرات متعدد بین‌المللی در نهایت به نتیجه رسید و تفاهم‌نامه ایران و روسیه برای احداث این راه‌آهن امضا شد.