جدال با ابرقهرمانان سینمایی!

تغییرات فصل دوم سینما هویت 
پیمان خزلی که 31 سال دارد و سینما هویت را اولین تجربه تهیه‌کنندگی‌اش در تلویزیون می‌داند، درباره این تجربه می‌گوید: قبل از این تجربه تهیه برنامه رادیویی را داشتم و چند برنامه را در صدا تهیه کرده‌بودم. کار تهیه برنامه در تلویزیون، سختی‌ها و چالش‌های خاص خودش را دارد اما وقتی خروجی کار طوری است که دوستش داری و بازخوردهای مثبت را می‌بینی، لذت‌بخش هم هست. چون می‌بینیم برنامه بازخوردهای خوبی داشته و آمار مخاطب‌های آن قابل‌توجه است.
وی درباره تغییرات برنامه نسبت به سری قبل توضیح می‌دهد: ما در فصل دوم سینما هویت تغییراتی دادیم، از جمله این‌که پخش فیلم حذف شد و فقط بخش‌هایی از فیلم‌ها را می‌بینیم که هم ریتم و آهنگ برنامه را بهتر کرد و هم جان کلام بحث را به مخاطب می‌گوییم، آن هم برای مخاطب نوجوان.تهیه‌کننده سینما هویت درباره ویژگی خاص این برنامه می‌گوید: ما قبلا برنامه سینمایی مختص نوجوانان را نداشتیم. می‌توان گفت که این تقریبا اولین برنامه اختصاصی سینمایی برای نوجوان است. به نظرم در این فصل با توجه به بسته‌های هویتی و هم قسمت‌هایی که در جشنواره فیلم فجر پخش شد، در مجموع نسبت به قبل کاری  قابل‌قبول‌‌تر شاهدیم.
خزلی درباره اهداف برنامه سینما هویت نیز بیان می‌کند: از نظر ما رسانه صرف سرگرمی نیست و انتقال پیام صورت می‌گیرد. این در سینما هم هست، البته فیلم‌هایی هم هستند که فقط برای سرگرمی ساخته شده‌باشند، اما اغلب یک تفکر و ایدئولوژی پشت ساخت یک فیلم هست. ما در سینما هویت برای مخاطب نوجوان به این پشت پرده و بسته‌های هویتی و ایدئولوژیک که در فیلم‌ها هست، می‌پردازیم. به‌ویژه این‌که نوجوان در سن حساسی است و الگو می‌پذیرد. مجموعه آثار مارول، هری پاتر، هیولاهای دوست‌داشتنی، ارباب حلقه‌ها و... شاید خیلی خوشرنگ و لعاب و جذاب باشند اما اهداف این مجموعه فیلم‌ها را هم برای مخاطب نوجوان، تشریح و تبیین می‌کنیم. وی در واکنش به طرح این موضوع که همه عوامل برنامه سینما هویت، کارشناسان و منتقدان مدعو، چهره‌هایی جوان هستند، آیا این برنامه معرفی نیروهای تازه‌نفس را هم در دستور کار دارد، می‌گوید: این از اتفاقات خوب و لحظات دوست‌داشتنی این برنامه است و امیدواریم چنین هدفی محقق شده‌باشد.
تهیه‌کننده سینما هویت زمان پخش فصل دوم این برنامه را تا پایان سال جاری می‌داند و در پایان یادآور می‌شود: باید از حمایت مدیر شبکه دکتر صادق باطنی و همچنین سایر مدیران شبکه امید که واقعا در تولید و پخش برنامه به ما کمک کردند تشکر کنم.

تقویت سواد رسانه همراه با تماشای فیلم
فرزانه کریمیان نیز از دیگر عوامل پشت صحنه این برنامه است که اولین تجربه سردبیری یک برنامه تلویزیونی را پشت سر می‌گذارد. او درباره مراحلی که طی کرد تا به اینجا برسد توضیح می‌دهد: در دوران دبیرستان مدال طلای المپیاد سوادرسانه را دریافت کردم و از همان طریق وارد فضای رسانه شدم. مدتی دوره‌های سردبیری را گذراندم و بعد وارد برنامه‌های تلویزیونی شدم و در چند برنامه کار آیتم‌سازی، پژوهش و دستیار سردبیر را به‌عهده داشتم. علاوه بر اینها کار تدریس سوادرسانه و المپیاد رسانه را در سوابقم دارم و چند مستند را هم کارگردانی کرده‌ام. سینما هویت اولین برنامه‌ای است که به عنوان سردبیر حضور دارم.
کریمیان درباره دشواری و پیچیدگی اولین تجربه سردبیری یک برنامه تخصصی سینمایی هم این‌گونه توضیح می‌دهد: با توجه به این‌که قبلا دستیار سردبیر بودم، فضای برنامه تلویزیونی برایم ناشناخته نبود اما چون سردبیر، وظیفه مدیریت برنامه را به‌عهده دارد، کارم فراتر از قبل بود. به‌طور کلی این یک تجربه جذاب بود، هم از نظر چالش‌ها و هم موضوع برنامه. به‌ویژه این‌که خودم از خیلی قبل‌تر در حوزه سینما مطالعه داشتم، این یک موقعیت خوب برای این بود که خودم را به چالش بکشم.
او پیرامون چگونگی شکل‌گیری سینماهویت می‌گوید: این دومین فصل سینماهویت است. قبل از تولید فصل اول برنامه سینما هویت یکسری نشست در باشگاه هنر و رسانه نوجوان برگزار می‌شد که نوجوانان دور هم جمع می‌شدند و نظرات و نقدهای خودشان را درباره آثار سینمایی مطرح می‌کردند و توسط اهل فن سینما نکاتی به آنها منتقل می‌شد. با توجه به استقبال خوب آن نشست‌ها این ایده مطرح شد که این موضوع می‌تواند روی آنتن هم بیاید. ایده اولیه هم به این ترتیب بود که جهان‌های هویتی که سینمای هالیوود و مجموعه‌های مختلف سینمایی جهان ازجمله سینمای شرق و انیمه برای نوجوانان تصویر می‌کنند برای این طیف سنی بررسی و واکاوی شود. سینماهویت قصد دارد به این سؤال پاسخ دهد که چطور فیلمی مانند ارباب حلقه‌ها یا هری پاتر و ... می‌تواند مخاطب را جذب خود کند. اما در قدم بعدی قصد دارد بررسی کند این جذابیت چه نقاط مثبت و چه نقاط منفی دارد و در کنارش تلاش شده تا به نقش ایران در مباحث هویتی که ما نمونه خارجی‌اش را در هالیوود داریم پرداخته شود. 
سردبیر برنامه سینماهویت به اهمیت نقد و تحلیل فیلم‌های خارجی اشاره و بیان می‌کند: با توجه به این‌که این روزها فیلم‌های خارجی به راحتی در دسترس نوجوانان قرار دارد، حائز اهمیت است که صداوسیما به شناخت درستی از نیازها و علائق مخاطب نوجوان برسد و علاوه بر آن بتواند مصلحتی را هم که نوجوان نیاز دارد پاسخ دهد. تلویزیون در کنار پخش فیلم‌های خارجی باید درباره این فیلم‌ها میز نقد و بررسی و گفت‌وگو هم برای مخاطب عادی و هم مخاطب نوجوان فراهم کند. چون نقد بعد از نمایش فیلم می‌تواند سواد رسانه که شناخت آگاهانه و استفاده درست از رسانه هست را بهتر به ظهور برساند.

نقد فیلم به زبان نوجوانان
عرفان بی‌طرف، دیگر چهره جوان برنامه «سینماهویت» است که از ابتدا با این برنامه همراه بود. وی درباره همکاری‌اش با این برنامه می‌گوید: پیوستن من به سینماهویت خیلی اتفاقی بود اما تلاقی خوبی هم به حساب می‌آید؛ چون من خودم خیلی اهل فیلم و سینما هستم و این‌که اولین کار جدی من در عرصه اجرا مصادف شد با یک برنامه فرهنگی هنری آن هم با محوریت سینما برای نوجوانان. بی‌طرف که متولد 1375 است درباره سوابقش هم توضیح می‌دهد: اولین اجرای من سینماهویت بود اما چند سال پشت صحنه کار کردم و تجربه تولید هم دارم. از سال 97 وارد کار اجرا شدم و چهار سال بعد از آن با سینماهویت به اجرای برنامه تلویزیونی رسیدم.
او درباره این‌که چگونه به فن بیان برتر و تسلط خوب در اجرا مقابل دوربین رسیده هم بیان می‌کند: من این شانس را داشتم که با استادان خوبی کار بکنم. علاوه بر تلویزیون، من در صداوسیما دوره‌های رادیو را هم گذرانده‌ام و امیدوارم کار اجرا در رادیو را هم انجام دهم. البته خیلی تمرین کرده‌ام که بی تأثیر نبوده‌است. ضمن این‌که خودم سینما را خیلی دوست دارم و زیاد فیلم می‌بینیم، با فیلم‌هایی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم آشنا هستم و خاطره دارم و به این دلیل روی بحث تسلط دارم. بی‌طرف درباره این‌که آیا با پارتی‌بازی وارد کار اجرا و تلویزیون شده یا نه و سایر نوجوانان اگر بخواهند مثل او به قاب تلویزیون راه یابند چه باید کنند، می‌گوید: اقوام ما از 10 کیلومتری صداوسیما هم رد نشده‌‌اند و بنابراین هیچ رابط یا نزدیکی برای حمایت نداشته‌ام. برای من ثابت شده‌است اگر کسی واقعا چیزی را از ته دلش بخواهد و برای رسیدن به آن کم نگذارد، حتما به آن می‌رسد. البته من که ابتدای راه هستم اما همین که به این مرحله برسی که روبه‌روی چشمان نازنین مردم باشی و این اعتماد از طرف شبکه و سازمان صورت بگیرد که اجرا کنی، برای من اتفاق بزرگی است و خدا را از این بابت شکر می‌کنم. 
مجری برنامه سینماهویت درباره اهمیت نقد فیلم برای نوجوانان،  توضیح می‌دهد: چیزی که اطرافم می‌بینم این است که نوجوانان ما نسبت به بزرگسالان خیلی بیشتر فیلم می‌بینند. طبیعتا نسلی که از این خوراک بیشتر تغذیه می‌کنند باید سرمایه‌گذاری بیشتری هم برای‌شان بشود؛ چراکه تأثیرپذیری و هویت‌یابی نوجوانان از فیلم‌ها نسبت به بزرگسالان خیلی بیشتر است. ما هم در سینما هویت تلاش داریم برای نوجوان‌ها از فیلم و سریال‌ها و از مسائل پشت‌پرده آنها و نکات مثبت و منفی‌شان با زبان و بیان نوجوانان بگوییم تا از ما بشنوند؛ چرا از رسانه‌های دیگر دریافت کنند؟ نوجوانان ما امروز آن‌قدر پویا هستند و دست‌شان باز است که این خوراک را دریافت می‌کنند. بچه‌های ما ابرقهرمانان، فانتزی‌ها، فیلم‌های آخرالزمانی و علمی - تخیلی را می‌بینند و با آنها آشنا هستند. به همین دلیل هم باید به این موضوع بیشتر اهمیت داد و این را در نظر بگیریم که این مخاطب نسل نوجوان ما آن‌قدر فهمیده و دارای بینش است که اگر با زبان خوبی برایش توضیح دهیم، می‌تواند حرف ما را بفهمد و بپذیرد. یکی از مسائل امروز ما هم این است رسانه‌هایی از طرف غرب دائم برنامه پمپاژ می‌کنند و اگر ما بنشینیم و کار نکنیم، عقب می‌مانیم.

از سینما هم لذت ببریم و هم آگاه بشویم
امید پویانفر، مجری-کارشناس برنامه سینماهویت متولد 1372 است که با معرفی خود به عنوان «همیشه خبرنگار» ادامه می‌دهد: کارم را از سال 96 در باشگاه خبرنگاران جوان شروع کردم و به تدریج به حوزه تصویر وارد شدم. به مرور هم در برنامه‌های رادیویی و پشت صحنه برخی از برنامه‌های تلویزیونی بودم و الان هم در فصل دوم سینماهویت به عنوان مجری-کارشناس در خدمت شما هستم.
وی درباره محور محتوایی این برنامه توضیح می‌دهد: در فصل جدید سینماهویت این محور را مدنظر داریم که درکنار لذت از فیلم‌ها با آگاهی و شناختی که از آنها پیدا می‌کنیم، قدرت تحلیل و انتخاب به دست می‌آوریم. یعنی این شعار برنامه ماست که هم از دنیای سینما و فیلم و سریال لذت ببریم و هم با آگاهی کامل سراغ‌شان برویم چون هیچ صنعتی در دنیا بدون فکر و تحقیق اتفاق نمی‌افتد آن هم صنعت سینما که هزینه مالی بالایی را صرف می‌کند و قطعا در پشت آن کلی ایده و نظر و بحث هست. تا جای ممکن در این برنامه سعی می‌کنیم درباره پشت پرده‌ها و ناگفته‌های سینما هم بحث کنیم. پویانفر در پاسخ به این پرسش که اهمیت کشف فکر و پشت‌پرده فیلم‌ها چیست نیز می‌گوید: رابرت مک‌کی در کتاب معروفش که در حوزه فیلمنامه‌نویسی مرجع است، جمله‌ای طلایی دارد که می‌گوید: «هیچ ایده‌ای بدون پشتوانه فکری تبدیل به فیلم نخواهد شد.» یعنی تمام فیلم‌های مهمی که در سینمای جهان می‌بینیم یک عقیده و هدف دارد که سرمایه‌گذار حاضر می‌شود سرمایه‌اش را صرف تولید آن فیلم کند. این هدف می‌تواند بیشتر جنبه اقتصادی آن باشد یا جنبه سیاسی و سرگرمی‌ آن اما قطعا یک تلفیقی از همه اینهاست. به همین دلیل در برنامه سینما هویت که به جهان فیلم‌های هویت‌ساز می‌پردازد، تلاش می‌کنیم بگوییم این فیلمی که دیدیم و از تماشای آن لذت بردیم، این اتفاقات هم در آن هست. ما علاوه بر نقد، نکات مثبت فیلم‌ها را هم می‌گوییم.  وی درباره اجرای برنامه برای نزدیک شدن به سلیقه مخاطب نوجوان هم بیان می‌کند: سعی کردیم از کلیشه‌ها و خشک بودن فاصله بگیریم. در بخش گفت‌وگوی دو نفره من و عرفان بی‌طرف برای باز کردن پرونده برنامه، سعی می‌کنیم خیلی به حال و هوای بچه‌ها نزدیک شویم تا در جریان پرونده قرار گیرند و زمینه برای این‌که میز کارشناسی ما که مقداری جدی‌تر هستند فراهم شود. سعی کردیم با مخاطب، لحنی مناسب و دوستانه برقرار کنیم.
پویانفر در پایان نکته مهمی را یادآور می‌شود و می‌گوید: تلویزیون و تمام رسانه‌های جمعی در جهان، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها را برای نوجوان‌ها و کودکان انجام می‌دهند. حتی در سینمای جهان هم مهم‌ترین شرکت تولید فیلم که به عنوان یک غول رسانه‌ای شناخته می‌شود «دیزنی» (تولیدکننده مهم‌ترین پویانمایی‌های سینمایی)است. یعنی تمام دنیا برای بازه سنی کودک و نوجوان سرمایه‌گذاری کلانی دارند. در کشور ما به رغم همه توصیه‌هایی که از سوی رهبر معظم انقلاب و سایر دلسوزان می‌شود، هنوز به نقطه مطلوبی نرسیده‌ایم که حوزه نوجوان جدی گرفته شود. نسل ما بخشی از هویت خودش را از کارتون‌ها و شخصیت‌های آنها گرفته‌است اما این برای نسل جدید خیلی کمرنگ شده‌است. یکی از دلایل اصلی که بچه‌های ما سراغ محصولات خارجی می‌روند این است که ما در تولید محصولات فرهنگی برای آنها کم گذاشته‌ایم. این درحالی است که ما در دهه‌های 60 و 70 و حتی اوایل دهه 80 به شدت تولیدات جذابی برای بچه‌ها داشتیم. امیدوارم تمهیدی اندیشده شود که باز هم حوزه‌های کودک و نوجوان جدی گرفته شود.

منبع: ضمیمه قاب‌کوچک روزنامه جام‌جم