هشدار برای خانه‌ تکانی غیراصولی

خانه‌ تکانی روندی نیست که انتظار داشته باشید در یک تا سه روز تمام شود بلکه باید حفظ سلامت جسمی و روانی خودتان و نیز دیگر اعضای خانواده تحت تأثیر آسیب‌ های ناشی از خانه‌ تکانی غیراصولی قرار نگیرد. توجه داشته باشید نظافت کل خانه کاری بسیار سنگین است و یک نفر به‌تنهایی از پس آن برنمی‌آید اما کمک گرفتن از افراد نامطمئن به‌ویژه در دوران همه‌گیری کرونا هم با مخاطرات جدی‌تری از حیث ابتلا به کووید ۱۹ همراه است.

بااین‌همه به مناسبت شروع خانه‌ تکانی با عبدالرحمان اهوازیان، دبیر انجمن علمی فیزیوتراپی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.

براى خانه‌ تکانی ایمن با توجه به شرایط همه‌گیری کرونا چگونه برنامه‌ریزى كنیم؟

ابتدا این‌که امسال با توجه به جدی‌بودن خطر کرونا، توصیه می‌کنیم از دعوت مهمانان و عیددیدنی جدا پرهیز کنید. در سال‌های گذشته به افراد توصیه می‌شد در هسته‌های چندنفری خانوادگی با تقسیم‌کار، فشار جسمانی ناشی از خانه‌تکانی را کم کنند. امسال نیز توصیه می‌شود فقط با افراد نزدیک که در یک‌خانه سکونت دارید یا با کمک افراد محدودی که از سلامت آنها اطمینان کامل دارید، خانه‌تکانی را انجام دهید. حین خانه‌تکانی هم برای جلوگیری از انتقال ویروس حتما فاصله فیزیکی کافی با دیگران را حفظ کنید، ماسک بزنید و پنجره‌ها را برای تهویه بهتر باز بگذارید.

تقسیم‌بندی زمانى براى حفظ سلامت فیزیكى هنگام خانه‌ تکانی چگونه باید صورت بگیرد؟

ابتدا از انجام طولانی‌مدت کارهای خانه پرهیز کنید. بدن ما به‌گونه‌ای طراحی‌شده که با دادن استراحت بین فواصل کار، توانایی‌ترمیم آسیب‌های کوچک را دارد اما اگر این آسیب‌های کوچک بدون استراحت باشد روی همدیگر جمع و موجب آسیب می‌شوند. به همین دلیل اقدامات سنگین مانند جابه‌جایی وسایل به‌صورت انفرادی صورت نگیرد و انجام سایر کارها نیز در یک بازه ۱۰ روزه تا دوهفته‌ای تقسیم شود. در هرروز نیز فرد پس از هر نیم ساعت، ۱۰ دقیقه استراحت کند و کارهای سنگین را در یک روز انجام ندهد بلکه توالی از کارهای سبک به سنگین را در نظر بگیرد.

مهم‌ترین آسیب‌هاى اسكلتى-عضلانى طی خانه‌تكانى ناشى از كدام فعالیت‌ها یا روش‌هاى اشتباه در شست‌وشو، جابه‌جایى و ... است؟

هرسال در اسفندماه تا روزهای اول عید بسیاری از افراد طی خانه‌تکانی دچار حوادثی مانند افتادن از پله، آسیب‌دیدگی براثر شکستن شیشه و آسیب‌های تنفسی ناشی از استنشاق گازهای ناشی از شوینده‌ها می‌شوند.

همچنین برخی افراد به‌دلیل فشار جسمانی ناشی از انجام کارهای سنگین دچار اسپاسم عضلات کمر و گردن، درد عضلات شانه، تشدید علائم آرتروز زانو و پیچ‌خوردگی مچ پا، فعال‌شدن نقاط ماشه‌ای درون عضلات و ... می‌شوند. برای پیشگیری از کشیدگی عضلات به افراد توصیه می‌شود هنگام انجام کارها، وضع صحیح بدن را حفظ کنند و از قوزکردن، دولاشدن و سابیدن اشیا و سطوح به‌صورت طولانی‌مدت پرهیز کنند و در زمان‌های استراحت تمرین‌های کششی و ریلکسیشن اندام‌ها را انجام دهند. به افراد توصیه می‌شود حتما از نردبان و چهارپایه با سطح اتکای کافی استفاده کنند و از قرارگرفتن پایه‌ها به‌صورت کامل و باثبات مطمئن شوند و در صورت لزوم فرد دیگری برای کمک در موارد اضطراری در مجاورت فرد باشد.

چه افرادی باید از شستن شیشه و لوستر پرهیز کنند؟

برای پاک‌کردن شیشه‌ و پنجره‌ها، از بالارفتن از آنها و استقرار در سطوح نامتعادل به‌شدت پرهیز کنید. چنین اقدامات پرخطرتری را درحالی‌که آب و تغذیه کافی نداشته‌اید و فشارخون یا قند خونتان کنترل‌شده نیست، هرگز انجام ندهید. هر موقع احساس خستگی، تپش قلب و تنگی نفس و تاری دید کردید حتما کار را قطع کنید، زیرا این علائم هشداردهنده‌اند و بعضا نشانه اختلالات وضعیت سلامت هستند. استراحت کافی شبانه و حین کار برای حفظ سلامت ضروری است.

كدام افراد و با چه آسیب‌هاى اسكلتى عضلانى باید براى خانه‌تكانى بیشتر احتیاط كنند؟

مبتلایان به دیابت، بیماری‌های اسکلتی و عضلانی مانند کمردرد، گردن‌درد، دردهای عضلانی و بیماران با فشارخون و قند خون کنترل نشده، افراد مسن و زنان باردار باید هنگام خانه‌تکانی احتیاط‌های لازم را با توجه به بیماری زمینه‌ای خود داشته باشند.

كسانى كه تعویض مفصل زانو داشته‌اند چه احتیاط‌هایی را باید رعایت كنند؟

به افرادی که تعویض مفصل زانو و لگن انجام داده‌اند، گفته می‌شود با توجه به وجود پروتز در مفصل و نیز بیماری‌های مفاصل مجاور از چمباتمه‌زدن و نشستن روی زمین پرهیز کنند.

پیش از خانه‌ تكانى چه تمرین‌هایى براى تقویت عضلانى توصیه مى‌شود؟

خانه‌تکانی غیراصولی برای بدن هر فردی (چه سالم و چه بیمار) مضر است. پس پیش از این‌که خانه‌تکانی را آغاز کنید و سلامت خود را به‌خطر بیندازید، دقت کنید آراستگی و پاکیزگی خانه زمانی ارزش دارد که افراد ساکن در منزل سالم و شاداب باشند. به همین منظور پیش از شروع این اقدامات حتما برنامه‌ریزی کرده و همیشه با انجام تمرین‌های تقویتی، کششی و اصلاح وضعیت ستون فقرات، ساختار قامتی صحیحی را بدن خود پایه‌ریزی کنید. این تمرین‌ها باید حداقل سه‌روز در هفته و به‌مدت ۳۰‌دقیقه انجام شود. افراد می‌توانند با مراجعه به کلینیک‌های فیزیوتراپی تحت نظر فیزیوتراپیست و تمرین‌های عمومی بدن، برای داشتن عضلات و استخوان‌های سالم اقدام کنند.‌

پونه شیرازی - دانش و سلامت / روزنامه جام جم