آشنایی با اولین سیارکی که کشف شد

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، جوزپه پیاتزی در اول ژانویه ۱۸۰۱ (پنجشنبه، ۱۱دی ۱۱۷۹)، اولین جرم آسمانی را که «Ceres» نامیده شد، کشف کرد.

او کشیش، ریاضیدان و ستاره شناس ایتالیایی بود. مدار این سیارک در کمربند سیارک‌ها، بین مدار بهرام و برجیس است.

البته این روزها، «سرس» دیگر در طبقه بندی سیارک‌ها نیست و در سال ۲۰۰۶، اتحادیه بین المللی اخترشناسی با توجه به بزرگی آن، تصمیم گرفت آن را یک سیاره کوتوله معرفی کند.

«سرس» اولین سیاره کوتوله‌ای بود که از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ توسط یک فضاپیما مورد مطالعه قرار گرفت. اکنون این جرم بسیاری از اسرار خود را از طریق فضاپیمای «Dawn» ناسا فاش کرده است.

سِرِس نخستین سیاره کوتوله کشف شده و بزرگ‌ترین سیارک در کمربند سیارکی و بین مدار مریخ و مشتری است. قطر آن ۹۴۵ کیلومتر است و از نظر بزرگی سی و سومین جرم شناخته شده سامانه خورشیدی است.

سرس یک‌سوم جرم کمربند سیارکی را تشکیل می‌دهد و تنها شیء شناخته شدهٔ کمربند سیارکی است که دارای تعادل هیدرواستاتیکی است.

قدر ظاهری سرس از زمین بین ۶٫۷ تا۹٫۳ است و بنابراین حتی در درخشان‌ترین حالتش، چنان تاریک است که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود مگر اینکه آسمان به شدت تاریک باشد.

وجود اقیانوسی از آب مایع در لایه های سرس

هستهٔ سرس از سنگ و گوشتهٔ آن از یخ تشکیل شده‌ و ممکن است اقیانوسی از آب مایع در زیر لایه یخ داشته باشد.

سطح سرس احتمالاً مخلوطی از یخ ‌آب و مواد معدنی مختلف هیدراته مثل کربنات‌ها و رس است. در ژانویه ۲۰۱۴، انتشار بخار آب از مناطق مختلف سرس کشف شد.

این مسئله غیرمنتظره بود، چون انتشار بخار آب از ویژگی‌های ستاره دنباله‌دار است و اجرام بزرگ در کمربند سیارکی این ویژگی را ندارند.

دان فضاپیمای رباتیک ناسا در ششم مارس ۲۰۱۵ وارد مدار سرس شد. عکس‌هایی که در جلسات تصویربرداری که از ژانویه ۲۰۱۵ در حالیکه فضاپیما به سرس نزدیک می‌شد، گرفته می‌شد و وضوح آن‌ها بیش از تصاویر گذشته بود، نشان داد که سرس سطحی پوشیده از آتشفشان دارد.

دو نقطهٔ روشن متمایزی (یا سپیدایی بالا) که داخل یک دهانه (متفاوت با نقاط روشنی که قبلاً در تصاویر گرفته شده با تلسکوپ هابل وجود داشت) در تصاویر گرفته شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۵ دیده شد، موجب شد منشأ آن‌ها یخ فشان‌ها یا فوران آب در نظر گرفته شود.

در ۳ مارس ۲۰۱۵، یکی از سخنگویان ناسا گفت: «نقاط احتمالاً موادی مانند یخ یا نمک هستند که بسیار منعکس‌کنندهٔ نور هستند اما وجود یخ‌فشان‌ها بعید است.» ۱۱ مه ۲۰۱۵، ناسا تصویری را با وضوح بالا منتشر کرد که به جای یک یا دو نقطه در واقع چندین نقطه را نشان می‌داد.

در ۹ دسامبر ۲۰۱۵، دانشمندان ناسا گزارش دادند که نقاط درخشان روی سرس ممکن است مربوط به نوعی نمک، به ویژه آب نمکی باشد که حاوی منیزیم سولفات هگزا هیدریت (MgSO۴·۶H۲O) است. نقاط روشن همچنین ممکن است با خاک رس غنی از آمونیاک مرتبط باشد.

در ژوئن ۲۰۱۶، بررسی این نقاط با طیف مادون قرمز مشخص کرد که با سدیم کربنات (Na۲CO۳) سازگاری بیشتری دارد و نشان می‌دهد که فعالیت‌های زمین‌شناسی احتمالاً در ایجاد نقاط روشن دخالت داشته‌ است.