نظارت؛ سدی برای تلاطم بازار

لازم به یادآوری است که هم هزینه حمل‌ونقل و هم توزیع و تولید بسیاری از کالاها بر اثر این افزایش قیمت بالا خواهد رفت. اما این تاثیرات قابل کنترل است. به این شرط دولت باید با نظارت دقیق روی بازار مانع افزایش شدید قیمت انواع کالا بخصوص کالاهای اساسی مورد نیاز مردم شود.
در کشور ما وقتی بنزین یا دیگر کالاهایی اساسی گران می‌شود، همواره برخی سودجویان از این فرصت سوء استفاده کرده و به صورت خودسرانه قیمت کالاهای خود حتی کالاهایی را که ربط مستقیمی به بنزین ندارد، چند برابر می‌کنند. راه مقابله با این افراد نیز اعمال نظارت‌های سختگیرانه در روزهای اول افزایش قیمت بنزین بر بازار کالاهای اساسی و توزیع کالاهای موجود در انبارها با قیمت دولتی در این روزهاست.
در ماه‌های آینده نیز دولت وظیفه دارد ضمن توزیع عادلانه درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین بین مردم، اجازه افزایش قیمت تدریجی کالاهایی را که تولید آنها به طور مستقیم وابسته به مصرف سوخت است، بدهد ؛ زیرا در غیر این صورت در ماه‌های آینده تولیدکنندگان این کالاها دچار آسیب خواهند شد که می‌تواند سبب ایجاد رکود در بازار شود.
از سوی دیگر، دولت برای جبران کسری بودجه ناشی از پرداخت یارانه سوخت می‌تواند در کنار اصلاح قیمت بنزین و گازوئیل، بر استفاده از خودروهای شخصی از سوی مردم به صورت درصدی از قیمت خودرو مالیات وضع کند. به این شکل، همه مصرف‌کنندگان ناچارند به تناسب میزان دارایی خود، مالیاتی بر استفاده از خودروهای شخصی بپردازند.
در این شرایط، اقشار پردرآمد مالیات بیشتری را برای مصرف بنزین می‌پردازند و اقشار کم‌درآمد مالیات کمتری را خواهند پرداخت. همچنین در صورت اجرای چنین طرحی، افزایش قیمت بنزین تاثیر زیادی روی قیمت کالاهای دیگر نخواهد گذاشت.
علاوه‌بر این دولت می‌تواند برای جلوگیری از قاچاق بنزین و گازوئیل، در کنار اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت، در استان‌های مرزی مثل سیستان و بلوچستان بیشتر گاز طبیعی یا گاز مایع توزیع کند. البته این برنامه‌ای بلندمدت است که پیش‌نیاز اجرای آن، اختصاص خودروهای دوگانه‌سوز و تامین زیرساخت‌های لازم برای توزیع CNG و LPG در این استان‌هاست.
در هر صورت فعلا طرح مدیریت مصرف سوخت به شکل فعلی اجرا شده است و دولت باید برای کاهش تبعات ناشی از افزایش قیمت بنزین بر قیمت دیگر کالاهای اساسی، اقدامات عاجلی انجام دهد. زیرا بعد از گذشت چند ماه از نابسامانی‌های بازار ارز و ایجاد ثبات در این بازار، ما شاهد ثباتی نسبی در بازار کالاهای اساسی بودیم و اکنون نیز که قیمت بنزین افزایش پیدا کرده است، نباید اجازه داده شود تلاطم‌های سال گذشته مجددا به بازار بازگردد.

دکتر جعفر قادری

اقتصاددان