سال سیلی سیل

این اولین سیلی نیست که جان عده‌ای را می‌گیرد و خرابی‌های زیادی به بار می‌آورد. برای تهرانی‌ها چهارم مرداد سال 66، یادآور اتفاق دردناکی است. در این حادثه و بر اثر بارش شدید باران و جاری شدن سیلاب در دره‌های دربند و گلاب‌دره در شمال تهران، صدها نفر کشته و 346نفر مصدوم شدند. همچنین به 250 خانه، 50خیابان، 300 دهانه پل کوچک و بزرگ و 200خودرو خسارت‌های شدیدی وارد شد. سال 41 در تهران نیز دوباره سیل جاری شد.
بر اثر آن، 13 نفرمجروح، پنج کودک و یک نوعروس کشته شدند، هزاران راس از احشام نابود شد، چند‌هزار خانه آسیب دید، هزاران نفر بی‌خانمان شدند و میلیون‌ها تومان خسارت وارد شد. سال 96 نیز طی سیلی که در شمال‌غرب کشور رخ داد، 48 نفر از هموطنان کشته شدند.
بیشترین تلفات و مفقودی‌ها نیز از شهرستان‌های عجب شیر وآذرشهر گزارش شد. در آذرشهر، چند‌خودرو در جاده ورودی روستای پل غله‌زار در نزدیکی پل سئل چای در جاده 21، با آمدن موجی از سیل، گرفتار سیل شده و پس ازمدتی سرنشینیان توسط جریان سیل برده شدند.

این روزها که سیل‌زدگان با انواع رنج‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، اقلیم‌شناسان می‌گویند از بین رفتن بخش زیادی از مراتع و جنگل‌ها موجب شده تا سیلاب این‌گونه به جان و مال مردم بزند.
محمد خادم الشیخ، مربی تیم‌های واکنش سریع امداد و نجات هلال‌احمر در گفت‌وگو با تپش علاوه بر تایید این نکات، به کاهش نفوذپذیری خاک اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه طی این سال‌ها، خاک شسته شده و نفودپذیری زمین بشدت کاهش پیدا کرده است. شدت سیلاب‌ها به‌گونه‌ای است که حتی قدیمی‌ها هم با چنین سیل ویرانگری روبرو نشده بودند، اما بنا به دلایلی مورد اشاره این سیلاب‌های ناگهانی مردم را دچار مشکلات اساسی کرده است.
در خرم آباد متاسفانه رودخانه‌ها سال‌ها لایروبی نشده بودند و همین مساله موجب شد تا با طغیان رودخانه‌ها مواجه باشیم.»
رفتارهای عجیب مردم
خادم الشیخ از رفتار نامعقول مردم در زمان جاری شدن سیلاب نیز گله‌مند است و ادامه می‌دهد: «فیلم‌های ضبط شده توسط مردم را حتما دیده‌اید. 80 تا 90 درصد کسانی که در حادثه سیل جان خود را از دست دادند، افرادی بودند که در حال فیلمبرداری از سیل خروشان بودند. چرا باید در زمانی که سیل جاری است و هر لحظه خطر مرگ وجود دارد، برخی مشغول سلفی گرفتن یا فیلمبرداری باشند. برای من سوال است که چه زمانی چنین رفتارهایی تمام می‌شود. موتورسوار سیل خروشان را می‌بیند، اما از روی رودخانه عبور می‌کند. چرا باید چنین رفتارهای خطرناکی را انجام دهند. زمین دچار رانش شد و دائم از مردم خواهش می‌کردیم محل حادثه را ترک کنند. به آنها می‌گفتیم ما نیروهای امدادی هستیم و باید در محل حضور داشته باشیم. شما اینجا را ترک کنید تا خدای ناکرده دچار حادثه جدی نشوید. اما مردم حتی در تخلیه محل نیز با نیروهای امدادی همکاری نمی‌کردند. همه باید یاد بگیریم در چنین مواقعی، نیروهای امدادی که متخصص حوادث مختلف هستند باید در محل حضور داشته باشند و اوضاع را ساماندهی کنند، اما متاسفانه می‌بینیم که برخی مردم کمترین توجه را به هشدارهای نیروهای امدادی دارند.»
مدیریت نوپای بحران
در زمان وقوع بحران، مدیریت بحران در هر کشوری حرف اول را می‌زند. موضوعی که سال‌هاست محل نقد بسیاری از افراد و نهادهاست. مربی تیم‌های واکنش سریع امداد و نجات هلال‌احمر، مدیریت بحران در ایران را نوپا می‌داند و می‌گوید: «ما در این زمینه نوپا هستیم. در سایر کشورها، قالب این سیستم‌ها شبه نظامی هستند. نیروهای تربیت شده‌ای که در زمان بحران، وارد عمل می‌شوند. البته در کشور ما نیز چنین نیروهای تربیت شده‌ای وجود دارد، اما تمرینات‌مان در این باره کم است و به آمادگی بیشتری نیاز داریم.»
خادم الشیخ ادامه می‌دهد: «کسب آمادگی در این زمینه درست مثل کمربند ایمنی است که سال‌ها روی این موضوع کار شد و موفقیت‌آمیز هم بود. آن زمان صدا و سیما تبلیغات وسیعی در مورد مزایای بستن کمربندی ایمنی انجام داد و پس از آن همه مردم و حتی کودکان یاد گرفتند از کمربند ایمنی در خودروها استفاده کنند. اما در مورد سیل و زلزله و آمادگی‌های آن در صدا و سیما و رسانه‌های دیگر زیاد صحبت نشد. در کشوری که 32 نوع بلا را تجربه می‌کند، چرا آموزشی در این باره نداریم؟ ما همیشه دقیقه نودی هستیم. چرا در کتاب‌های درسی هیچ‌واحد درسی با عنوان آشنایی با بلایای طبیعی وجود ندارد تا آموزش‌های لازم در این‌باره به دانش‌آموزان داده شود؟»

لیلا حسین‌زاده

تپش