تهران؛ شهری که فراموش شده

عده‌ای معتقدند نبود سازمانی مشخص برای مدیریت در بحث گردشگری در مغفول ماندن این نقطه قوت تهران تاثیرگذار بوده است. مهدی سیف، رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران با اشاره به این‌که این ستاد زیرمجموعه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی است، از احتمال تبدیل شدن آن به سازمان گردشگری شهرداری می‌گوید. او در توضیح این احتمال می‌افزاید: سال گذشته موفق شدیم نظر شورای شهر تهران را برای تقدیم لایحه تبدیل ستاد گردشگری به سازمان جلب کنیم. گرچه ساختار شهرداری نیاز به کوچک شدن دارد اما پیش‌بینی کردیم که برای سازمان گردشگری از بدنه داخلی شهرداری استفاده شود. سیف با بیان این‌که مدیریت واحدی حتی درباره موزه‌های تهران وجود ندارد، عنوان می‌کند: امیدواریم با ایجاد سازمان گردشگری به همگرایی برسیم. این کار موازی‌کاری با میراث فرهنگی نیست، چرا که رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مدتی پیش پیشنهاد ایجاد معاونت گردشگری داده بود و از طرف دیگر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم لایحه ارتقای گردشگری شهری را به دولت داده است.
لزوم ایجاد سازمان گردشگری در شهر تهران
اردشیر اروجی، مشاور پیشین روسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این‌که در دوره سوم، شورای شهر تهران تصمیم داشت تا با مصوبه‌ای سازمان گردشگری را ایجاد کند به جام‌جم می‌گوید: در این زمینه اختلافاتی وجود داشت و عده‌ای معتقد بودند که ایجاد سازمان گردشگری در شهرداری تهران موازی‌کاری محسوب می‌شود اما به هیچ وجه این‌گونه نیست.
وی با بیان این‌که تاریخ و مراکز فرهنگی شهر تهران این موضوع را می‌طلبد که شهرداری بتواند یک سازمان گردشگری داشته باشد، می‌افزاید: البته در این زمینه شهرداری باید به‌صورت ستادی بحث گردشگری پایتخت را مدیریت کند و کارهای اجرایی توسط بخش خصوصی انجام شود. تهران به لحاظ جاذبه‌های گردشگری از کیفیتی مطلوب برخوردار است. آمارها حاکی از آن است که در مناطق 1، ۱۲ و ۲۰ بیشترین جاذبه‌های تاریخی شهر تهران قرار دارد؛ منطقه یک به‌عنوان منطقه‌ای تاریخی و زیارتی، منطقه ۱۲ به عنوان قلب تهران قدیم و منطقه ۲۰ نیز با امکانات تاریخی و تفریحی هدف اصلی تور تهرانگردی به شمار می‌رود؛ با این وجود اما آن گونه که باید این امکان تاریخی گردشگران را به خود جذب نمی‌کند.
چرا تهران بهشت گردشگران نیست؟
اروجی با بیان این‌که علت این نبود استقبال مشکلات شهری از جمله ترافیک و آلودکی هواست، می‌گوید: شاید اگر در این دو بخش با مشکل مواجه نبودیم، گردشگران بیشتری جذب تهران می‌شدند به همین منظور برای حل این مشکلات به مدیریت ستادی نیاز است. به گفته این کارشناس برنامه‌ریزی میراث فرهنگی و گردشگری، مدیریت ستادی باید وظیفه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، حمایت، نظارت و ارزشیابی بحث گردشگری را به‌عهده داشته باشد. مشاور سابق روسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این‌که تهران گردشگران متفاوتی دارد، عنوان می‌کند: یکی از آنها شهروندان تهرانی هستند که با گردشگری در شهر با هویت پایتخت آشنا می‌شوند. دومین گروه ایرانیانی هستند که برای گردش به پایتخت می‌آیند و علاقه‌مند به بازدید از جاذبه‌های تهران هستند. سومین گروه گردشگران خارجی هستند؛ تهران به‌عنوان پایگاهی برای ورود گردشگران خارجی به ایران محسوب می‌شود اما متاسفانه برای حضور گردشگران خارجی در تهران برنامه‌ریزی‌های لازم انجام نشده و گردشگران خارجی پس از ورود به تهران بلافاصله به سایر شهرهای کشور از جمله شیراز، اصفهان، کرمان و... سفر می‌کنند. وی معتقد است برای جذب گردشگران داخلی و خارجی در پایتخت با توجه به آلودگی هوا و ترافیک به یک مدیریت زمان و مکان نیاز است و شهرداری برای این منظور می‌تواند گردشگری در شب را برنامه ریزی کند تا پس از پایان یافتن ترافیک گردشگران بتوانند از فضاهای شهری استفاده کنند. اروجی ادامه می‌دهد: حتی در برخی از کشورهای خارجی دو نوع کاربری شبانه و روزانه برای مغازه‌ها دیده شده و سرویس‌هایی که به صورت شبانه ارائه می‌شود برای گردشگران بسیار جذاب است؛ آنها معتقدند در شب آنچه را که می‌خواهند گردشگران ببینند به مخاطبان نشان می‌دهند.
چگونه پول ناشی از گردشگری به جیب شهرداری می‌رود؟
طبق پیش بینی‌هایی که توسط سازمان جهانی توریسم انجام شده، صنعت جهانی توریسم از جمله معدود صنایعی است که با وجود رکود در جامعه جهانی سالانه رشد قابل توجهی داشته و تا سال ۲۰۳۰ سالانه 3/3 درصد رشد خواهد داشت؛ اما برای این منظور و رسیدن به نقطه مطلوب در بحث گردشگری در پایتخت باید به برخی نکات توجه شود. اروجی در توضیح این نکات می‌گوید: به منظور رونق گردشگری در پایتخت هماهنگی‌های لازم برای انتخاب مکان‌های مناسب گردشگری باید توسط شهرداری انجام شود و این مکان‌ها باید مسیرها و شرایط رفاهی مناسب داشته باشد. در این بین شبکه حمل و نقل گردشگری موضوع دیگری است که شهرداری باید به آن توجه کند. وی با بیان این‌که مدیریت زمان و مکان در بحث گردشگری پایتخت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، می‌افزاید: نکته مهم دیگر در جذب گردشگر مدیریت اطلاع‌رسانی خواهد بود؛ در همین راستا هتل‌های پایتخت باید برای تورهای تهرانگردی اطلاع‌رسانی‌های مناسب انجام دهند، اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌های مکتوب و غیر مکتوب راه حل دیگری است که می‌تواند به گردشگری در پایتخت کمک کند و شهرداری می‌تواند بر تورهای تهرانگردی نظارت داشته باشد تا براساس تعهداتشان عمل کنند و با اعتمادسازی تهران به برندی برای گردشگری تبدیل شود. نظارت بر هتل‌ها، رستوران‌ها، تورهای تهرانگردی، شبکه‌های حمل و نقل و فروشگاه‌های صنایع‌دستی می‌تواند تهران را به یک پهنه گردشگری تبدیل کند. کمبود فضاهایی به منظور پارک خودرو در پایتخت موضوعی است که طی سال‌های اخیر به معضلی برای تهرانی‌ها تبدیل شده و به اعتقاد اروجی، این موضوع بر جذب گردشگر بسیار تاثیرگذار است. او در این باره می‌گوید: یکی از اقدامات مهمی که شهرداری تهران برای جذب گردشگری باید انجام بدهد ساخت پارکینگ در کنار مراکز تفریحی و گردشگری است. برای مثال اگر گردشگری علاقه‌مند باشد از موزه میدان آزادی بازدید کند هیچ مکان مناسبی برای پارک خودرو وجود ندارد حتی موزه ملی ایران که بهترین نقطه گردشگری محسوب می‌شود، فاقد پارکینگ است. اروجی تاکید می‌کند: نصب تابلوهای راهنما، موضوع دیگری است که می‌تواند در جذب گردشگر موثر باشد و این وظیفه به‌عهده شهرداری تهران است. متاسفانه جاذبه‌های گردشگری در پایتخت تابلوهای مشخصی ندارند؛ گرچه مناطق گردشگری خود نسبت به نصب تابلو اقدام می‌کنند، اما شهرداری آنها را چون مطابق قوانین شهری نیست،‌برمی‌دارد. این کارشناس با بیان این‌که با توجه به وسعت و موقعیت پایتخت راه‌اندازی یک سازمان به‌منظور مدیریت گردشگری نیاز است، عنوان می‌کند: با توقف گردشگران در پایتخت درآمد شهر و در کنار آن شهرداری افزایش پیدا می‌کند و شهرداری تهران به صورت غیرمستقیم صاحب درآمد می‌شود. به همین منظور ضرورت ایجاد مدیریت گردشگری شهر تهران پیش از بیش احساس می‌شود. به نظر می‌رسد، شهرداری تهران که این روزها با کمبود درآمد به سختی دست و پنجه نرم می‌کند با توجه به نقاط گردشگری ارزشمند پایتخت می‌تواند به کسب درآمد غیرمستقیم بپردازد و در کنار رونق بخشیدن به زندگی شهروندان تهرانی گوشه‌ای از مشکلات مدیریت شهری را با این درآمد مرتفع کند.

تصویب یک مصوبه برای رونق گردشگری

بیست و نهم دی ماه سال گذشته و در جریان تصویب برنامه پنج‌ساله سوم‌، ارائه لایحه تشکیل سازمان گردشگری پایتخت از سوی شهرداری به شورای شهر در صحن شورای شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. در جریان این جلسه محمدرضا جوادی‌یگانه، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران عنوان کرد هم‌اکنون شرکت تهران گشت و ستاد گردشگری در شهرداری فعال است و می‌توان با تجمیع این دو نهاد و تشکیل سازمان گردشگری به اهداف مورد نظر رسید. در نهایت با موافقت اعضای شورای شهر تهران لایحه تشکیل سازمان گردشگری پایتخت به تصویب رسید.
محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران با بیان این‌که گردشگری در شهر تهران مغفول مانده است، می‌گوید: شناخت تهران به عنوان مقصد گردشگری یکی از برنامه‌های کلان شورای شهر تهران و کمیسیون فرهنگی اجتماعی در دستور کار بوده و با فعال کردن کمیته میراث فرهنگی و گردشگری در این کمیسیون تلاش شده تا در مسیر فعال کردن پایتخت در حوزه گردشگری حرکت کند. وی با اشاره به توجه به گردشگری در برنامه پنج‌ساله سوم و بودجه شهرداری تهران عنوان می‌کند: راه‌اندازی سازمانی اختصاصی در بحث گردشگری توسط شهرداری تهران از جمله مصوبات برنامه پنج‌ساله سوم بود و امیدواریم شهرداری هر چه سریع‌تر لایحه مرتبط با این موضوع را به شورای شهر تهران بیاورد. حق‌شناس ادامه می‌دهد: با توجه به ظرفیت تاریخی موجود تلاش ما این است تا تهران را در حوزه‌های تجاری، مذهبی، پزشکی، تحصیلی، آموزشی و طبیعت توریست‌پذیر کنیم. کوه‌های مناسب برای اسکی، نزدیکی به کویر، امکانات شهری و مکان‌های زیارتی از جمله ویژگی‌های شهر تهران برای جذب گردشگر است. رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران تاکید می‌کند: برنامه‌ریزی‌ها در میان مدت باید به گونه‌ای باشد که شهر تهران به مقصدی برای گردشگری تبدیل شود.

الهه خانی
جامعه