بازار متشکل ارزی؛ اسم یا رسم جدید؟

ویژگی‌های بازار را هم نیاز است از مجری طرح سؤال کرد چراکه هرنوع دستکاری در شکل‌گیری بازار می‌تواند ویژگی‌های آن را دچار تغییر ساختاری نماید.
در هر حال اگر این بازار وسعت لازم را داشته باشد و دارای حجم تبادل مناسب باشد، قیمت‌های خرید و فروش را به هم نزدیک کرده و اطمینان خاطری برای عرضه‌کنندگان ارز و متقاضیان خواهد بود که می‌توانند ارز را به قیمتی که در لحظه صحیح است مورد معامله قرار دهند؛ البته شرط اصلی موفقیت این بازار تعطیل شدن هر نوع قیمت و بازارهای مصنوعی و دستوری خواهد بود و این یعنی تک‌نرخی و واقعی شدن قیمت ارز.
قبلا هم گفته‌ایم بازار متشکل ارزی دارای هر اسمی که باشد تنها در یک صورت بازار واقعی خواهد بود و آن‌هم این‌که قیمت در آن واقعی و واحد باشد؛ بنابراین اگر منظور از بازار متشکل، برانداختن انواع قیمت‌های قبلی و تعریف یک قیمت واقعی یا نزدیک به واقعیت باشد، باید گفت که این تصمیم، تصمیمی مبارک و نافع و قدمی در جهت اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور است و البته این در صورتی است که درباره قیمت‌های غیر واقعی کالاها و خدمات دیگر هم بررسی و اصلاح به عمل آید.
نکته دیگر این‌که اگر مراد از تصویب این نوع مقررات، تقویت پول ملی یا جلوگیری از سرعت تضعیف آن باشد، در قدم اول باید از کاهش نرخ تورم و بهره حمایت شود که آن‌هم البته برمی‌گردد به جلوگیری از افزایش حجم نقدینگی.
بازار متشکل الزاما موجب حذف صرافان و دلالان نمی‌شود، فقط باعث می‌شود سودجویان نتوانند به منافع مصرف‌کنندگان آسیب وارد کنند. این بازار البته اگر رعایت کامل نکات فنی را بنماید و به مبانی علم اقتصاد احترام بگذارد، در هر شرایطی می‌تواند توازن و تعادل را در بازار ارز حفظ کند. البته به شرطی که این اسم نیز مانند سایر اسامی که تاکنون به بازار ارز داده‌اند، فقط تزیینی نباشد.
سال‌هاست اغلب کارشناسان از چندنرخی بودن‌ها گله می‌کنند، مسؤولان هم وعده‌های دیر و زود برای تک‌نرخی شدن ارز می‌دهند. سؤال اینجاست که چه کسی یا کسانی با ارز چندنرخی موافقند؟
سال‌هاست هر مقاله‌ای که راجع به ارز می‌خوانیم، از چند نرخی بودن انتقاد می‌کنند، مسؤولان هم که در سخنرانی‌های خودشان اغلب وعده تک‌نرخی شدن ارز را سرلوحه شعارهایشان قرار می‌دهند، هر سمیناری که برگزار می‌شود چند نرخی بودن ارز را عامل فساد و رانت و دشمن رونق تولید می‌خوانند، پس مدافعان چند نرخی بودن ارز چه کسانی هستند؟ پیر، جوان، کارشناس، مسؤول، کاسب، تاجر، تولیدکننده و مصرف‌کننده همه با چند نرخی بودن مخالفند، پس چه کسانی هستند که نزدیک به چهار دهه (‌جز مقطع کوتاهی بین سال ۸۲ و ۸۹) ارز را چند نرخی نگه داشتند؟
چرا آقایانی که موافق چند نرخی بودن هستند، تشریف نمی‌آورند دلایل خود را اعلام بفرمایند یا مناظره و بحث کنند و دلایل خود را بگویند. شاید ما را هم قانع کردند.

اصغر سمیعی

رئیس سابق کانون صرافان