ریشه سقوط اخیر هواپیمای بوئینگ اتیوپی

سانحه دلخراشی که صبح آن روز و فقط 6‌دقیقه پس از برخاستن هواپیما از باند فرودگاه آدیس‌آبابا (پایتخت اتیوپی) به مقصد نایروبی در کنیا، موجب جان‌باختن 149 مسافر از ملیت‌های مختلف و 8‌خدمه فعال در پرواز شد، اما نکته‌ای که بیش از خود حادثه برای جامعه هوانوردی اهمیت داشت این بود که هواپیمای سقوط کرده یکی از جدیدترین تولیدات شرکت هواپیماسازی بوئینگ بود. یعنی نه تنها خود هواپیما حدود چهار ماه پیش از این شرکت هواپیماسازی تحویل گرفته شده بود، بلکه این سری از هواپیماهای بوئینگ از میانه سال گذشته میلادی به دنیای هوانوردی معرفی شدند. بوئینگ 737 مکس، آخرین و پیشرفته‌ترین نسل از این نوع هواپیماست که با تغییرات اساسی در تجهیزات، سازه و موتور، بسیار جلوتر از پیشینیان خود، سفارش‌های بی‌شمار ایرلاین‌های جهان را حتی قبل از آغاز تولید به خود اختصاص داده بود.
لاین‌ایر اندونزی به عنوان اولین شرکت هواپیمایی که از بوئینگ 737 مکس در خطوط هوایی خود استفاده کرد نیز از حوادث رخ داده بی بهره نبود. پرواز 610 منسوب به این ایرلاین نیز پنج ماه قبل پس از برخاستن از فرودگاه جاکارتای اندونزی، پس از چند دقیقه به آب‌های دریای جاوه برخورد کرد و هشت خدمه پرواز خود را همراه با 181 مسافر به کام مرگ کشاند.
بوئینگ 737 به ادعای خود شرکت بوئینگ یکی از هواپیماهای پیشرو جت مسافربری دنیاست. وقتی نیم قرن پیش در سال 1346/ 1967، نخستین بوئینگ 737 به اولین اپراتور خود یعنی شرکت هواپیمایی لوفت‌هانزا، تحویل داده شد هیچ یک از رقبای کنونی بوئینگ از جمله ایرباس اروپایی وجود خارجی نداشتند. تا این‌که سال 1366/ 1987 یعنی 20 سال پس از معرفی بوئینگ 737، سرسخت‌ترین رقیب آن ایرباس اِی320 متولد شد. این هواپیما نیز در بدو ورود مانند دیگر پرندگان آهنی ناهمواری‌هایی را پشت سر گذاشت. چنان‌که در یکی از نخستین پروازهای نمایشی خود در یک نمایشگاه هوایی در فرانسه از انتهای باند پرواز داخل جنگل سقوط کرد و آتش گرفت.
با این‌که بوئینگ یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین پرچمداران صنعت هوانوردی جهان محسوب می‌شود، ولی نباید این نکته را نیز فراموش کرد که شرکت‌های مسافربری هوایی در قرن حاضر تنها به افزایش سود ضمن داشتن ایمنی در پرواز فکر می‌کنند و شاید سابقه درخشان و طراحی‌های فوق‌العاده یک شرکت هواپیماسازی، کمترین اهمیت را برایشان داشته باشد. به همین دلیل بوئینگ نیز با نگاه به رقبای جهانی خود سعی در افزایش عملکرد هواپیماهای خود و تکیه بیشتر بر اتوماسیون پرواز داشت. بوئینگ 787 و 737 مکس، گواهی هستند بر این ادعا که تولیدات بوئینگ نیز با این‌که کماکان بیشترین اعتماد را به خلبان دارند، ولی جهش بلندی برای بهره‌گیری از فناوری‌های الکترونیکی داشته‌اند.
به خاطر شباهت زیاد هر دو سانحه بوئینگ در شش ماه گذشته و پیشرفت بررسی‌های هواپیمای لاین ایر، کارشناسان این احتمال را می‌دهند که اختلال عملکرد در یکی از سیستم‌های تشخیص زاویه حمله هواپیما، باعث به وجود آمدن حوادث اخیر و جان‌باختن 346 نفر شده باشد. هواپیما با تشخیص زاویه بیش از حد به سمت بالا و برای جلوگیری از واماندگی، به سمت زمین شیرجه زده و کنترل برای خلبانان دشوار می‌شود. حال باید منتظر بود و دید که بوئینگ و کارشناسان مرکز ملی ایمنی ایالات متحده، چه تدبیری برای جلوگیری از تکرار این حوادث و نجات بوئینگ از ضرر مالی بیشتر اتخاذ خواهند کرد.

خلبان محمدتقی امیرسام

دانش