قهر شهرداری با بهار

تا نوروز فقط 14 روز مانده و این طور که به نظر می‌رسد شهرداری امسال هم مثل سال گذشته برای پیشواز از بهار خواب مانده و تهران ِ پیش روی تهرانی‌ها، همان است که در 11 ماه قبلی سال بوده، همان‌قدر خاکستری و همان اندازه بی‌رنگ و رو! گرچه امسال مدیریت شهری‌اش بیش از همیشه روی ضرورت پاشیدن رنگ بر سر و روی شهر مانور می‌دهد و شهردارش در یک توییت کوتاه در فضای مجازی از آخرین تصمیم‌گیری‌ها برای رنگ‌آمیزی شهر می‌نویسد و می‌گوید: پس از برگزاری جلسات متعدد کارگروه رنگ در سازمان زیباسازی «شیوه‌نامه استفاده از رنگ در تهران» تدوین و به مناطق ابلاغ شد و البته اظهار امیدواری می‌کند به‌زودی سیمای تهران به کاربردی درست از رنگ برسد.
با تمام این تفاسیر، تهران هم از نگاه شهروندان عادی‌اش و هم از دید کارشناسان شهری هنوز برای استقبال از بهاری که خصیصه‌اش تازگی و سرزندگی است، آماده نشده. هنوز از تحول بصری در سطح شهر خبری نیست و این طور که مشخص است، شهر دوباره از روزشمار تقویم کشور برای سال جدید جا مانده است. این موضوع را البته یکی از اعضای هیات رئیسه شورای شهر هم تایید می‌کند، زهرا نژاد‌بهرام در تذکری به شهردار تهران دوروز پیش گفت: عید نوروز امسال با اعیاد بزرگ مذهبی و ماه رجب متقارن شده است و این انتظار برای برگزاری جشن‌ها و مراسم‌ها در سطح شهر افزایش یافته، اما آثاری از شروع بهار در شهر وجود ندارد .
این عضو شورا خطاب به شهردار و معاونانش گفته است، رویدادهای فرهنگی و اجتماعی برای ارتقای همبستگی اجتماعی، بازتولید اعتماد و نشاط اجتماعی، از جایگاه بالایی برخوردارند و انتظار می‌رفت از ابتدای اسفندماه شاهد اقدامات شهرداری برای استقبال از بهار باشیم.
این البته اولین بار نیست که نژاد‌بهرام به آماده نبودن مدیریت شهری پایتخت برای استقبال از بهار اشاره می‌کند، او سال گذشته هم در آستانه بهار در تذکری مشابه به شهردار وقت تهران گفته بود: تنها چند روز به آغاز سال جدید مانده، اما هنوز جشن‌های استقبال از بهار آغاز نشده است، در حالی که انتظار تحول بصری بیشتری داشتیم!
ما هم منتظریم
مهرداد مال‌عزیزی، کارشناس معماری و شهرسازی هم نبود این تحول بصری را در شهر تهران تایید می‌کند.
او به ما می‌گوید: قاعدتا باید به واسطه نزدیکی به نوروز و بهار، تغییر چهره شاخصی را در شهر ببینیم، اما هنوز این اتفاق نیفتاده و شهرداری هنوز هیچ اقدامی نکرده است.
مال‌عزیزی می‌گوید: همیشه این انتظار می‌رود که در آستانه نوروز شهر سرشار از رنگ و انرژی باشد، اما نکته اینجاست که در طول سال هم باید این انتظار را از مدیریت شهری داشته باشیم و آراسته بودن شهر به اول و آخر سال نیست، شهر همیشه باید پرطراوت و رنگی باشد، همیشه باید این طراوت و سرزندگی در ظاهر شهر نمود پیدا کند.
از دید این کارشناس شهری، دلیل خواب ماندن فعلی شهرداری تهران در آماده سازی شهر برای استقبال از بهار، درگیری مدیریت شهری با بحث درآمدهای پایدار است. مال‌عزیزی با اشاره به این موضوع می‌گوید: این‌که ما الان این حس را در شهر نداریم که نوروز در راه است، به خاطر این است که شهرداری تهران و شورای شهر اساسا درگیر بحث درآمدهای پایدار و عوارض آخر سال هستند و از بخشی از مسؤولیت‌شان که همین بحث زیباسازی شهر است، غافل مانده‌اند.
علیرضا سرحدی، کارشناس شهری دیگری است که به جای خالی این سنت قدیمی در خیابان‌های شهر یعنی استقبال از بهار اشاره می‌کند؛ اتفاقی که به عقیده او یک تصمیم ضروری است‌. سرحدی با اشاره به این موضوع به ما می‌گوید: باید به این نکته توجه کنیم که آماده‌سازی شهر برای بهار، تاثیرات مثبت زیادی در روح و روان شهروندان دارد و متاسفانه مدیریت شهری به این موضوع توجه نمی‌کند و این اتفاق نظر بین همه وجود دارد که شهر ما زیبا نیست.
سرحدی هم معتقد است زیباسازی چهره شهر حرکتی است که نباید محدود به نوروز و سال جدید شود و با این حال می‌گوید: رسم استقبال از بهار از سالیان قبل در خانواده‌های ایرانی وجود داشته و همه ما پیش از نوروز دستی به سر و روی خانه می‌کشیم، این موضوع حتی در خانواده‌هایی که از نظر اقتصادی در وضعیت خوبی نیستند هم صدق می‌کند چراکه از نظر روانی تاثیر مثبتی بر افراد دارد، درست به همین دلیل این ضرورت همیشه حس می‌شود که شهر هم همانند شهروندانش به استقبال بهار برود.
شهر باید برای نوروز آماده شود
به باور خیلی‌ها شهر یک موجود زنده است که همزمان با شهروندانش صبح زود از خواب بیدار می‌شود، همپای آنها در طول روز فعالیت دارد و با سکوت شبانه آنها به خواب می‌رود. موجود زنده‌ای که حال و هوایش به تناسب ایام تقویم تغییر می‌کند، گاهی رنگ غم به چهره می‌گیرد و گاهی، سرشار از شادی می‌شود. اتفاقی که به باور مصطفی بهزادفر، استاد شهرسازی و معماری به ارتباط شهر با بُعدی به نام زمان برمی‌گردد. بهزادفر با اشاره به این موضوع به ما می‌گوید: «یکی از ابعاد محیطی‌ای که شهر با آن متولد می‌شود، زندگی می‌کند و می‌میرد، بُعدی است به نام زمان. ما این بعد زمان را می‌توانیم به اشکال مختلف بشناسیم. مثلا صبح، ظهر، شب یا اول و آخرهفته یا بهار، تابستان، پاییز وزمستان. زمان مراسم‌ها را هم همین جا باید به این بعد زمان اضافه کنیم که درحقیقت می‌شود زمان بازنمود رسم‌ها، آیین‌ها و رویدادهای ملی و محلی. پس یک شهر اگر خوب طراحی و ساخته شده باشد، باید در زمان‌های مختلف به‌صورت خودکار خودش را معرفی کند، مثلا بگوید من امروز شادم،‌ من امروز غمگینم.»
به گفته بهزادفر، شهرِخوب دقیقا به همین شکل عمل می‌کند و شخصیت و حس و حال خودش را با زبان خودش به مخاطبان نشان می‌دهد. این استاد شهرسازی دانشگاه در ادامه بر ضرورت آماده‌سازی شهرها در آستانه نوروز اشاره می‌کند و می‌گوید: ما باید سنت‌هایمان را از فرهنگ مردم ساکن در شهر وام بگیریم. همان‌طور که می‌بینیم مردم ما با وجود هزاران مشکل، وقتی به بهار نزدیک می‌شوند، خانه‌هایشان را تمیز می‌کنند. لباس نو می‌پوشند. لباس نو پوشیدن، داستان فشن و مد نیست، درواقع یک نوع نو نوارسازی است کاری مانند شستن خانه و فرش و... این موضوع در شهر هم باید دیده شود.»

طراحان مشغول کارند!

آماده نشدن تهران برای نوروز، دلیلی است که باعث می‌شود پای حرف‌های سیدرضاحسینی لاهیجی، طراح شهری و سرپرست اداره نقاشی دیواری سازمان زیباسازی شهر تهران بنشینیم و از او بپرسیم چرا تهران هنوز رنگ و بوی عید ندارد و لاهیجی به ما بگوید: اگر هنوز چیزی در سطح شهر دیده نشده، به خاطر این است که مراحل اداری و انتخاب آثار نوروزی طول کشیده است.
دلیل این اتفاق را که می‌پرسیم، لاهیجی می‌گوید: اتفاقا ما امسال زودتر از سال گذشته برای استقبال از بهار دست به کار شدیم، حتی فراخوان طرح‌های نوروزی مهرماه صورت گرفت؛ منتهی مشکلاتی دراین مسیر پیش آمد و ما با تغییرات مدیریتی چه در سطح بالاتر و چه در خود سازمان زیباسازی مواجه شدیم و همین عامل باعث شد یک مقداری کار طولانی‌تر شود.
سرپرست اداره نقاشی دیواری سازمان زیباسازی شهر تهران درتوضیح بیشتر درباره این تاخیر می‌گوید: بالاخره وقتی مدیر جدیدی وارد مجموعه می‌شود، تا اینها با کار آشنا بشوند و بخواهند یک سند مالی را با خیال راحت امضا کنند، طول می‌کشد چون به سادگی زیر بار امضای یک بودجه نمی‌روند و حتما باید بفهمند این رقم‌ها از کجا آمده؟ به‌خصوص که مسؤولان بازرسی و حراست سازمان هم عوض شدند و باید کاملا توجیه می‌شدند داستان چیست.
با این حال لاهیجی هم تایید می‌کند استقبال از بهار ضرورتی است که باید در سطح شهر اتفاق بیفتد. او درباره ضرورت این اتفاق به حال و هوای کسالت‌بار شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: ما باید شهر را از این حالت کسالت‌‌‌بار و خاکستری ای که گرفتارش است، دربیاوریم تا حال مردم هم تغییر کند.
او البته از اکران طرح‌های نوروزی زیباسازی از هفته آینده در سطح شهر تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: قراردادهای این کار بسته شده و الان هنرمندها در حال رنگ کردن تخم‌مرغ‌ها و آماده‌سازی هفت‌سین‌ها هستند، حدود 200 نقاشی دیواری قرار است اجرا شود که ان‌شاءا... مجموعه اینها تغییرات محسوسی را در سطح شهر ایجاد خواهد کرد.
لاهیجی با این حال پیش بینی می‌کند اجرای طرح‌های نوروزی پایتخت امسال هم مانند سال گذشته تا نیمه‌های فروردین ادامه داشته باشد و با اشاره به همین موضوع می‌گوید: اگر خاطرتان باشد، پارسال هم پروژه‌های هنر شهری تا 15 فروردین در شهر اجرا می‌شدند و امسال هم فکر کنم همین اتفاق می‌افتد و گردشگرانی که به تهران می‌آیند حتما هنرمندها را در حال کار در سطح شهر خواهند دید.

مینا مولایی

جامعه