چه کسی اپل من و تو را فروخت؟

ظاهر شدن ناگهانی پیغام
اگر شما هم جزو آیفون‌داران باشید، حتما در این چند روز با این پیام مواجه شده‌اید. «این نرم‌افزار از سوی اپل تأیید نشده است و تا زمان تأیید شدن آن قادر به استفاده نخواهید بود.» هرچند بلافاصله با خواندن این پیام حتما متوجه اصل ماجرا شده‌اید اما سردرگمی کماکان ادامه دارد. بلافاصله پس از ظاهر شدن این پیام‌ها برخی از نرم‌افزار‌ها مانند اسنپ و ایرانسل با ارسال یک پیامک به مشتریان خود خبر از این ماجرا دادند و به آنها وعده دادند که در حال مذاکره برای رفع این مشکل هستند. اسنپ همچنین خبر داد که نسخه تحت وب این نرم‌افزار مشکلی ندارد و از تمامی امکانات نسخه موبایل برخوردار است. اما این اولین بار نیست که چنین اتفاقاتی برای نرم‌افزار‌های ایرانی در آیفون رخ می‌دهد.
این اولین بار نیست
مردادماه سال گذشته بود که شرکت اپل، برای بار دوم فرآیند حذف برنامه‌های مربوط به سازمان‌ها و استارت‌آپ‌های ایرانی را از اپ‌استور آغاز کرد. طی این اتفاق، نرم‌افزار‌های مربوط به تعدادی از شرکت‌ها مثل دلیون (سرویس ارائه غذا)، فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا، الو پیک، تخفیفان (سایت ارائه تخفیفات روزانه) و علی‌بابا آ(ژانس مسافرتی) از اپ‌استور حذف شدند. همچنین اوایل سال 2019 میلادی هم این شرکت نرم‌افزار مربوط به دیجی‌کالا را به دلیل استفاده از سیستم پرداخت شاپرک، از اپ‌استور حذف کرد. نکته مهم دیگر دریافت ایمیلی از سوی شرکت اپل توسط مدیران ارشد این نرم‌افزار‌ها و استارت‌آپ‌ها بود: ما نمی‌توانیم نرم‌افزار شما را در اپ‌استور قرار دهیم. براساس قوانین و تحریم‌های ایالات متحده، اپ‌استور نمی‌تواند میزبان نرم‌افزار کشورهای تحت این تحریم باشد؛ البته این برنامه ممکن است در آینده تغییر کند. اگر این تحریم‌ها برداشته شود، پیغامی حاوی آپلود مجدد نرم‌افزار‌ها برای شما ارسال خواهد شد. پس از این ایمیل مهدی تقی‌زاده، مدیرعامل وقت نرم‌افزار دلیون در مصاحبه‌ای اعلام کرد که هیچ نظمی در این اتفاق وجود ندارد و با وجود حذف دلیون از اپ‌استور باز هم بسیاری از نرم‌افزار‌های ایرانی در این فروشگاه وجود دارند. فیروز آقازاده، مدیر ارشد آی‌تی دیجی‌کالا نیز اعلام کرد که تماسی حاوی این پیغام از اپل دریافت کرده است. اما حالا که اکثر نرم‌افزارهای بانک‌های ایرانی برای آیفون مسدود شده و کاربران امکان دسترسی به آنها را ندارند، هنوز هیچ یک از بانک‌های رسمی و توسعه‌دهندگان سرویس‌های پرداخت در ایران به این مساله واکنش نشان نداده‌اند. علاوه‌بر این، شرکت اپل نیز در مورد این مساله واکنشی نشان نداده است.
صرفا جهت دور زدن!
جالب است بدانید مدت‌ها قبل زمزمه‌هایی در مورد محدودسازی استفاده از «گواهــــــــــی توسعه‌دهنده سازمانی» (Enterprise Developer Certificates) از سوی اپل به گوش می‌رسید و حالا ظاهرا این محدودیت گریبان کاربران ایرانی این سرویس را گرفته است. گواهی‌های توسعه دهندگان سازمانی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد نرم‌افزار‌های خود را خارج از فضای اپ‌استور و به شکل مستقیم در اختیار مخاطب قرار دهند. همان‌طور که چند وقت قبل مشخص شد که تعدادی از نرم‌افزار‌های مستهجن و قمار آمریکایی با استفاده از این روش به طور گسترده در اختیار کاربران قرار گرفته‌اند. اپل هم اعلام کرد که توسعه‌دهندگانی که از این گواهی‌ها سوء‌استفاده می‌کنند خلاف تعهدنامه این شرکت عمل کرده‌اند و مجوزشان باطل خواهد شد، اتفاقی که افتاد و چندی از این نرم‌افزار‌ها مسدود شدند. در همین حال، بسیاری از شرکت‌های ایرانی هم به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشور، از این روش استفاده می‌کنند تا محدودیت‌های اعمال شده را دور بزنند.
این پیام‌رسان‌های مظلوم داخلی
چند ماه پیش از این‌ها پیام رسان‌های ایرانی از جمله سروش و بله از اپ‌استور حذف و از دسترس کاربران خارج شدند و این اتفاقی در حالی افتاد که این دو نرم‌افزار در فروشگاه‌های اینترنی داخلی قابل دانلود بودند، اما حالا که بسیاری از نرم‌افزار‌های ایرانی از اپ‌استور حذف شده‌اند و در ایران قابل پشتیبانی نیستند، پیام‌رسان‌های داخلی هم سرنوشت مشابهی دارند و نرم‌افزار بله هم تقریبا شرایطی مشابه را تجربه کرده است. نکته دیگر این است که هرچند تا آن وقت امکان نصب برخی نرم‌افزار‌های محدود شده از طریق نرم‌افزار‌های واسطه‌ای چون سیب امکان‌پذیر بود اما حالا حتی اختلالاتی در این اپ واسطه هم ایجاد شده است!
آقای آیفون...
با وجود تمام محدودیت‌هایی که محصولات اپل در ایران دارد، باز هم متقاضیان آن کم نیستند و دائما در یک کل‌کل دائمی با صاحبان گوشی سامسونگ هستند. هرچند بسیاری از آیفون‌داران برخی از مسائل دیگر مانند فلش، عدم انتقال، نداشتن بلوتوث و ... را محدودیت نمی‌دانند و آنها را مزیتی برای امنیت بیشتر آیفون می‌دانند. با این حال و با وجود تمام این مسائل اما باید منتظر ماند و دید تکلیف نرم‌افزار‌های ایرانی چه خواهد شد؟ آیا آیفون‌داران برای همیشه از نصب اپ‌های ایرانی محروم می‌شوند و یا راهکار جایگزینی وجود دارد؟
چه خواهد شد؟
پویا خوشبخت، مدیرعامل سیب‌اپ در گفتگویی با جی‌اس‌ام مفصل توضیح داده که چه خواهد شد. او می‌گوید: راهی که الان وجود داره اینه که نرم‌افزارها یا باید داخل اپ استور باشند که برای ایرانی‌ها متاسفانه چنین امکانی وجود نداره و یا اینکه باید از راه‌‌حل‌های جایگزین Enterprise استفاده کنند که پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. استفاده از وب نرم‌افزار هم به نظر من شدنی است ولی جایگزین دائمی نیست. خوشبخت اما می‌گوید که وب‌اپلکیشن‌ها ساختار خوبی دارند و برای کسانی که نخواهند از نرم‌افزار‌ استفاده کنند راه ‌حل خوبی است اما مسلما کیفیت و دسترسی نرم‌افزار‌ها را ندارد. برای مثال وب‌نرم‌افزار‌ها به دفترچه تلفن شما، دوربین و به عکس‌های روی گوشی کاربر به راحتی دسترسی ندارند. قابلیت ارسال نوتیفیکیشن ندارند و سرعت و کیفیت اینترنت روی عملکردشون تاثیر مستقیم دارد. این راه‌حل موقت خوبی است اما راه‌حلی نیست که جایگزین دائمی نرم‌افزار‌ها شود.
او ادامه می‌دهد: برنامه‌ی سیب‌اپ با توجه به مشکل پیش آمده در سه مرحله خواهد بود. مرحله‌ اول این است که کل کسب‌وکارهای مهم و پرطرفدار مثل نرم‌افزار‌های بانکی و حمل‌ و نقل روی یک لندینگ پیج قرار خواهند گرفت که کاملا برای همه قابل دسترس خواهد بود و نیازی به نصب سیب‌اپ نخواهد بود و فایل‌های هر نرم‌افزار روی آن صفحه قرار خواهد گرفت تا کاربران بتوانند در شرایط فعلی آن را دانلود کنند و بتوانند استفاده کنند. هفته‌ آینده ما نسخه‌ دیگر از سیب‌اپ می‌دهیم که امنیت آن بسیار بیشتر شده و یک سری ویژگی جدید خواهد داشت اما زیاد امید به حل مشکل پروفایل‌ها در این نسخه نیز نداریم ولی تلاشمان را خواهیم کرد. در نهایت راه‌حل سومی داریم که استفاده از روش Ad-Hoc است.
حالا این ad-hoc چیست؟ این راه‌حل به این گونه‌ است که از اکانت عادی دولوپر‌ی اپل استفاده خواهد کرد که هزینه‌ هر اکانت صد دلار است که هر صد آیفون در یک اکانت جای می‌گیرند و سیستم اتوماتیک آن مدت‌ها پیش توسط سیب اپ تهیه و توسعه داده شود و در این ۳ تا ۶ هفته ما تعداد بالایی اکانت دولوپری اپل تهیه خواهیم کرد و فرآیندهای تایید نرم‌افزار‌ها و قرار گرفتن روی سیستم جدید را شروع خواهیم کرد. این راه‌حل برای نرم‌افزار‌هایی که کاربر خارجی دارند نیز کاملا قابل استفاده است و دیگر قابل بسته شده توسط اپل نخواهد بود.
با همه اینهایی که گفتیم به نظر می‌رسد اپل، شمشیر را از رو برای ایرانی‌ها بسته و در ادامه سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا علیه کشورمان، احتمالا باز هم باید منتظر محدودیت‌های بیشتر این شرکت برای آیفون‌دارهای ایرانی باشیم.

این آتش از گور چه کسی درآمد؟
حدود سه هفته قبل یکی از کارمندان شبکه فارسی‌زبان «من‌وتو» به نام نریمان غریب در مطلبی روی سایت مدیوم، لیست نرم‌افزار‌های آی‌او‌اس بانک‌های ایرانی و راه‌حل دور زدن تحریم‌های اینترنتی را شرح داد و به انتقاد از شرکت اپل در عدم مسدودسازی این نرم‌افزارها پرداخت. شبکه من‌وتو که به دلیل شفاف نبودن منابع تامین مالی‌اش و ابهامات جدی در مورد وابستگی به دربار سعودی تحت انتقادهای زیادی قرار دارد حالا با این اقدام کارمندش، مورد انتقاد شدید کاربران مختلف شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.
در توییتر کاربران با هشتگ #من‌وتوفروختی کارمندان این شبکه را به دلیل وطن‌فروشی آماج انتقادهای خود قرار داده‌اند. علی علیزاده، یکی از فعالین شبکه‌های اجتماعی در توییتی با اشاره به این موضوع نوشت: «من‌وتو در ظاهر تلویزیون است. اما سازمان امنیتی-اطلاعاتی هزارکاره است. یک پایگاه جنگ نرم تمام‌عیار که بعد ده سال صبوری دارد پروژه‌هایش را رو می‌کند: ایجاد قحطی مصنوعی با توصیه شهروندان به احتکار، ترغیب به حمله به توریست‌های عرب در مشهد،‌ حالا هم نابودی نرم‌افزار‌های ایرانی»

یگانه عصاری

رسانه