بهار عربی در زمستان سودان

روزگذشته علی قره‌داغی، دبیرکل اتحادیه جهانی علمای مسلمان، پیشنهادی برای تشکیل یک شورا با حضور نمایندگان دولت سودان و معترضان این کشور داد. هنوز دولت مرکزی خارطوم به این پیشنهاد یا پیشنهادهای مشابه آن پاسخی نداده است. این درحالی است که اعتراضات و اعتصابات در سودان به‌خصوص در پایتخت این کشور همچنان ادامه دارد. به گزارش خبرگزاری مهر و به نقل از روسیا الیوم، علی قره‌داغی در پست توییتری خود ضمن طرح این پیشنهاد گفته است: ما نسبت به اوضاع کنونی سودان احساس نگرانی می‌کنیم و این مسأله برای ما دردآور است. از دولت و تظاهرکنندگان می‌خواهیم از کشتار و تخریب بپرهیزند. قره‌داغی تاکید کرد: ما از آنها می‌خواهیم به حقوق بشر احترام گذاشته و روند حل و فصل مشکلات سودان و محاکمه فاسدان را آغاز کند. اعتراضات سودان از خشم مردم نسبت به گرانی نان شروع شد و تاکنون در بسیاری از شهرهای این کشور استمرار داشته است. به گفته مقامات رسمی در جریان درگیری‌های اخیر این کشور بیش از 20 نفر کشته شده‌اند. این درحالی است که سازمان‌های حقوق بشری این تعداد را بیشتر از 30 نفر اعلام می‌کنند و آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل نیز خواستار تحقیقاتی بی‌طرف در این باره شده است.

شورای انتقالی
به گزارش شبکه الجزیره، ائتلاف احزاب سودانی ضمن حمایت از ادامه اعتراضات در این کشور می‌گوید خواستار تشکیل یک شورا برای انتقال قدرت در کشور است. به گفته الجزیره، ائتلاف جبهه ملی تغییر در سودان که شامل 22 حزب می‌شود در کنار حزب امت برای اصلاحات و نوسازی به رهبری مبارک فاضل، در یک کنفرانس خبری روز سه‌شنبه در خارطوم اعلام کرد یادداشتی را برای تقدیم به ریاست‌جمهوری آماده کرده است. در این یادداشت از عمر البشیر خواسته شده است دستور تشکیل یک شورای انتقالی را بدهد تا یک دولت ملی به نمایندگی از همه احزاب تشکیل شود. در این یادداشت همچنین انحلال پارلمان و تشکیل یک شورای ملی مرکب از صد عضو در کنار نمایندگان 18استان کشور پیش‌بینی شده است. این ائتلاف همچنین از نیروهای ارتش سودان خواسته است در کنار معترضان قرار گرفته و از کشتن معترضانی که فقط به صورت مسالمت‌آمیز تظاهرات می‌کنند، پرهیز کند. در همین کنفرانس خبری، جنبش اصلاح الان به رهبری غازی صلاح‌الدین کناره‌گیری خود را از حزب حاکم برسودان اعلام و تاکید کرد : در این لحظه تاریخی ما از حق آزادی بیان و اعتراضات مسالمت آمیز مردم حمایت می‌کنیم. جبهه ملی تغییر خواستار پایان دادن به سیاست‌های اشتباه گذشته و برقراری نظامی دموکراتیک در کشور است.

ریشه‌های اعتراضات
قرار است در سال جدید میلادی، انتخابات سراسری در سودان برگزار شود. عمر البشیر به‌رغم 29 سال زمامداری و حتی اتمام دوره قانونی‌اش باز تمایل دارد نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور شود. این مساله یک نوع بن‌بست سیاسی را در کشور به وجود آورده است. از آن گذشته بحران‌های اقتصادی در کشور به‌شدت سر باز کرده و مردم را نسبت به اوضاع معیشتی خود نگران ساخته است. در حقیقت این بحران‌ها در موضوعات اقتصادی، امنیتی و سیاسی آسیب‌پذیری دولت خارطوم را به‌شدت بالا برده است. یکی از ریشه‌های بحران کنونی سودان به جدایی بخش جنوبی این کشور مربوط می‌شود که به دنبال آن خارطوم 75 درصد درآمدهای نفتی خود را از دست داد. به دنبال تشدید بحران اقتصادی، دولت تصمیم گرفت یارانه سوخت را قطع کند. از سوی دیگر عربستان که یکی از سرمایه‌گذاران مهم در سودان بود، به دلیل این‌که خارطوم در خط مقاومت قرار داشت، سرمایه‌گذاری‌های خود را در این کشور کاهش داد و بر مشکلات اقتصادی مردم این کشور و دولت خارطوم افزود. این درحالی بود که دولت سودان همچنان بحران‌های تاریخی ازجمله تنش‌های قومی و امنیتی در مناطقی نظیر دافور، کردوفان و نیل آبی را تجربه می‌کرد و از تحریم‌های شدید آمریکا علیه این کشور به بهانه حمایت از تروریسم نیز رنج می‌برد.

زیگزاگ‌های اشتباه
سودان از زمان به قدرت رسیدن جنبش اسلامی این کشور در سال 1989 میلادی روابط بسیار مستحکمی با ایران و گروه‌های مقاومت فلسطین داشت و میزبان این گروه‌ها از جمله حماس و جهاد اسلامی در خاک خود بود و به خاطر این مواضع اسلامی و شرافتمندانه خود مشکلات زیادی را متحمل شد. اما از سال 2015 شاهد تغییر در سیاست خارجی سودان بودیم. این تغییر رویکرد، ابتدا با تغییر در سیاست خارجی سودان در قبال جمهوری اسلامی ایران کلید خورد که با اخراج رایزن فرهنگی تهران از خارطوم همراه بود. پس از آن سودان سعی کرد با پیوستن به ائتلاف عربی علیه یمن وارد جنگی بی‌حاصل شود تا شاید به این وسیله بتواند کمک‌های قابل توجهی را از عربستان سعودی دریافت کند. در این تغییر رویکرد سودان تا جایی پیش رفت که حتی زمزمه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی نیز مطرح شد.
در این میان کشورهای عربی برای دور کردن سودان از ایران و محور مقاومت، وعده‌های مالی به خارطوم دادند؛ مثلا عربستان وعده داد چهار میلیارد دلار، قطر دو میلیارد دلار و امارات مبلغ دیگری در اختیار سودان قرار دهند. بخشی از این وعده‌ها انجام شد، اما بخش زیادی از آنها هنوز جامه عمل نپوشیده است. رئیس‌جمهور سودان بعدها دریافت که دچار اشتباهی راهبردی شده است، اما دیگر دیر شده بود. با قطع کمک‌های عربستان به سودان و کشته شدن تعداد زیادی از سربازان این کشور در جنگ یمن، فشارهای داخلی بر حکومت عمرالبشیر افزایش یافت. اکنون عمر البشیر در داخل و خارج وضعیتی کاملا شکننده دارد. وی به دلیل اشتباهات راهبردی خود در منطقه دیگر شریکی قابل اعتماد به نظر نمی‌رسد و از سوی دیگر به دلیل فساد در داخل حکومت و فشارهای اقتصادی محبوبیتی در بین مردم ندارد. تصمیم البشیر برای انتخاب مجدد خود برای یک دوره دیگر ریاست‌جمهوری و کمبود کالاهای اساسی اوضاع را به مرز انفجار رساند.

سربازان سودانی در یمن

یکی از اشتباهات بزرگ عمرالبشیر اعزام صد ها سرباز سودانی به یمن بود تا به دستور ریاض در نبردی خانمانسوز و بی حاصل با مردم مظلوم یمن جنگ کنند.
کشته شدن ده ها نفر از این سربازان انتقادات شدیدی را متوجه رئیس جمهور سودان کرد.

رحیم محمدی
بین‌الملل