صنعت گردشگری و توالت های بین راهی

اما روز جهانی توالت اصلا خنده‌دار نیست؛ این را سازمان جهانی توالت که سال 2001 در سنگاپور تاسیس شد گفته و تاکید کرده موضوع دفع بهداشتی فضولات نه تنها خنده‌دار نیست؛ بلکه باید به موضوعی جهانی تبدیل شود، موضوع سرویس‌های بهداشتی در کشور ما هم همواره با چالش‌های زیادی همراه بوده؛ این بحث و چالش عمدتا درخصوص سرویس‌های بهداشتی عمومی و بین راهی است که باوجود اهمیت زیاد متاسفانه تاکنون توجه چندانی به آن نشده.

اهمیت پرداختن به این مقوله از آن روی حائز اهمیت است که ارتباط تنگاتنگی با صنعت گردشگری و سفر پیدا می‌کند و از آنجا که مسؤولان اهتمام زیادی در چند سال اخیر به مقوله گردشگری داشته‌اند، ضروری به نظر می‌رسد که برای رونق جدی و همه‌جانبه گردشگری، سرویس‌های بهداشتی با استانداردهای جهانی ساخته شود؛ سرویس‌هایی که مناسب استفاده گردشگران داخلی و خارجی، معلولان، سالمندان، کودکان و بانوان باشد و البته امروزه جایش در ایران بسیار خالی است.

در سال‌های اخیر با رشد جمعیت و تمایل روزافزون مردم به سفر، معضل سرویس بهداشتی در کشورمان بیش از گذشته نمود پیدا کرده. معمولا هم وقتی صحبت از سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی پیش می‌آید؛ تصویر غالب در ذهن همه ما از این مکان دخمه‌های کوچک، کثیف، تاریک، بدون آب و مایع دستشویی با بوی نامطبوع است. این تصور که البته واقعیتی غیرقابل انکار است، درسال‌های اخیر و با توجه نسبی مسؤولان کمی تغییر کرده، با این حال هنوز مردم و صنعت گردشگری ما با آن روبه‌رو است .

احداث 1000دستشویی

در دولت نهم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و متولی سفر، زمزمه‌های ساخت هزار سرویس بهداشتی در فاصله هر 25 کیلومتر در محورهای مواصلاتی را طرح کرد، اما با گذشت 15 سال از آن وعده، هنوز خبری از احداث آن سرویس‌ها نیست و هر روز معضل ساخت سرویس بهداشتی به گره کوری تبدیل می‌شود.

معضل سرویس بهداشتی در ایران تنها به داخل کشور و اعتراض مردم خودمان منتهی نمی‌شود و متاسفانه بسیاری از گردشگران که به ایران آمده‌اند با گذاشتن عکس‌هایی از سرویس‌های بهداشتی بین راهی به کسانی که قصد سفر دارند، این نوید را می‌دهند که «ایران کشور تمیزی نیست.» عبارتی که محمد منظرنژاد، راهنمای گردشگری در گفت‌وگو با جام‌جم آن را اینگونه بیان می‌کند: «فرهنگ یک کشور را می‌توان از بهداشت آن کشور به‌دست آورد» و چه حیف که تاریخ غنی و کهن ایران در بازتاب جهانی این‌گونه نمایش داده می‌شود.

طبیعت بهتر از توالت

سمیرا فلاح، راهنمای گردشگری هم در گفت‌وگو با جام‌جم از تجربیاتش با گردشگرانی سخن می‌گوید که اظهارنظرهایی درباره سرویس‌های بهداشتی در ایران داشته‌اند: «بیشتر گردشگران اکراه دارند از دستشویی‌های ایرانی بین راهی استفاده کنند و برخی از آنها حتی طبیعت را به این اماکن ترجیح می‌دهند، یعنی تا این حد نارضایتی وجود دارد و این باعث شرمندگی است.»

به گفته فلاح شاید بتوان گفت سرویس‌های بهداشتی تا شعاع 150 کیلومتری از تهران تقریبا مشکلی ندارند. اما این موضوع در دیگر نقاط به معضلی جدی تبدیل شده و ما در تورهایمان به توزیع دستکش‌های یکبار مصرف و دستمال کاغذی روی آورده‌ایم.

وی ادامه می‌دهد که در بعضی از مکان‌ها همان دستشویی کثیف هم بسته است و متصدی آن تقاضای پول زیادی می‌کند تا آن را باز کند و از آنجا که ما مسافر بوده و چاره‌ای هم نداریم، باید این پول زور را بپردازیم، درحالی که می‌دانیم حتی یک ریال آن هم صرف نظافت دستشویی نمی‌شود.

هرچه دورتر، بدتر

بابک کیانپور، راهنمای تورهای انگلیسی و فرانسوی زبان نیز به اظهارنظر گردشگران خود درباره توالت‌های ایرانی پرداخته و می‌گوید: برای گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند، همیشه این سوال مطرح است که چرا سرویس بهداشتی های ایرانی اینقدر خیس و آلوده‌اند. احمد جراحی، راهنمای طبیعت گردی و مدرس دوره‌های آموزشی تور لیدری هم می‌گوید هرچه از شهر‌های بزرگ دورتر می‌شوید، هم خدمات بین راهی
ضعیف تر می‌شود و هم تعداد و کیفیت خدمات آنها پایین تر می‌آید. در بسیاری از جاده‌ها نیز مکان‌هایی برای توقف نیست و باید در پمپ بنزین‌ها توقف کرد که آنجا هم مشکلات خاص خود را دارد.

جراحی می‌گوید: بهترین خدمات
بین راهی را در مسیر تهران- قم- کاشان می‌توان دید، شاید به این دلیل که محور پرترددی است و به نوعی جنوب ایران را به تهران متصل می‌کند و شاید از این نظر برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی دارد. وی درعین حال به تجربه دیگری در سفر به کشور‌های خارجی اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: در خارج از ایران دربسیاری از مکان‌ها استفاده ازدستشویی بسیار گران است؛ از
50 سنت تا یک یورو؛ اما متناسب با پرداخت این هزینه خدمات دریافت می‌کنید.

اقدامات امید بخش

این مدرس دوره‌های آموزشی تور گردانی درعین حال از روند روبه پیشرفت احداث سرویس‌های بهداشتی تمیز در برخی محورها می‌گوید و اظهار امیدواری می‌کند که این روند در همه محورها و مناطق کشور شکل گیرد.

حسین اربابی، معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی در زمینه وضعیت سرویس‌های بهداشتی
بین راهی به جام‌جم می‌گوید: درخصوص احداث سرویس‌های بهداشتی فعالیت‌هایی شده، اما کافی نیست و تا استانداردها هنوز فاصله زیادی داریم.

اربابی با اشاره به این‌که در حال حاضر بیش از 300 سرویس بهداشتی داریم که نیمه کاره‌اند و به بهره‌برداری نرسیده‌اند، می‌افزاید: هم اکنون به صورت جدی به این حوزه ورود پیدا کرده‌ایم. پایش سرویس‌های بهداشتی تقریبا تمام شده و در مرحله تعیین مزیت نسبی و ایجاد راهکارهای اقتصادی برای کسب درآمد دراین خصوص هستیم.

شادی کابیانی

جام‌جم