یادداشت

کسی اینجا کپی‌کاران را دوست ندارد

تا یادم می‌آید درباره آثار قدمای خوشنویسی، بحث تقلب و کپی به راه بود؛ خیلی پیشترها که خرید و فروش خط‌های کهن و نسخ خطی رونقی بیش از نقاشی داشت، کپی آثار بزرگان تهدیدی جدی پیش روی مجموعه‌دارانی بود که بدون کارشناسی و فله‌ای اثر می‌خریدند.

کد خبر: ۱۱۶۹۵۴۰

بعدترها سر‌و‌کله کپی به وادی نقاشی هم رسید، شاید زمزمه‌های پررنگش از نقاشی‌های سهراب سپهری شروع شد که زنده‌یاد معصومه سیحون تذکراتی می‌داد و بعدتر خواهر سپهری یکی دو کار را کپی اعلام کرد که هیچ‌گاه صحت و سقم آن ادعاها بررسی نشد. همان روزها درباره زنده‌یاد فرامرز پیلارام هم شایعاتی بود اما همه اینها چندان عمومیت نداشت، دست کم رسانه‌ای نمی‌شد. اهالی خانواده تجسمی فکر می‌کردند دامن‌زدن به این گونه شایعات، بازار هنر را ناامن می‌کند و ممکن است اندک خریدار آثار هنری را بترساند و آنها را فراری دهد. از این رو در توافقی ناگفته همه برابر این پدیده شوم سکوت اختیار کردند با این توجیه که خریدار باید هوشیار باشد و با نظر کارشناسی و از مراکز و گالری‌های شناخته‌شده کار بخرد، اما بعد از حراج کریستیز خاورمیانه 2006 و نیز رونق آشکار بازار هنر در حراجی‌های تهران و باران و فروش خوب گالری‌ها، هم کپی و تقلب در آثار هنری رشد چندبرابری یافت و هم ارزش مالی کارها چنان بالا رفت که دیگر جای تعارف و سکوت باقی نگذاشت. با درگذشت بزرگانی مانند پرویز کلانتری، بهمن محصص و فریده لاشایی موجی فراگیر از ساخت کپی آثار این بزرگان به راه افتاد که جامعه تجسمی را به بهت و حیرت انداخت. در شهر چو افتاد تعداد آثار تقلبی از آثار اصیل استادان درگذشته بیشتر است و بیم این رفت که خرید و فروش در بازار هنر قفل شود. حالا دیگر چندصباحی است اعتراض‌های اهل هنر از هنرمندان تا گالری‌داران به آسمان بلند است و خواهان برخورد جدی و قانون‌مند با این تقلب‌سازان شده‌اند. شنیده‌های پراکنده، از سودجویانی روایت می‌کند که چند نقاش جوان را که دست قوی در نقاشی دارند استخدام کرده، در حاشیه شهر برایشان آتلیه اجاره می‌کنند و آثار بزرگان را کپی می‌کنند. اخبار عجیب‌تر این است که آنها بازار ایران را برای ارائه همه آثار تولیدی‌شان مناسب نمی‌دانند و آنها را چمدانی و مسافری به آن سوی آب‌ها می‌فرستند تا با خیال آسوده‌تری آنجا بفروشند و از این طریق وارد مارکت‌شان کنند. از این رو نامه اخیر سیدمجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در باب برخورد با آثار کپی یک پاسخ در خور به دل‌نگرانی‌های جامعه هنری بود. البته اکنون همه چشم‌به‌راه قدم عملی مرکز تجسمی هستند و از انبوه اظهار نظرهای رسانه‌ای اهل هنر چنین برمی‌آید که همه آماده‌اند در این راه کمک کنند. راستش اقدامات سال‌های گذشته وزارت ارشاد درباره قاچاق کتاب و نیز قاچاق فیلم همه را نگران کرده مبادا نتوان این درد را درمان کرد، هر چند بسیاری هم معتقدند با به‌میان‌آمدن نام پلیس و قوه قضاییه و برخورد قانونی با چند متقلب و چند سفارش‌دهنده آثار تقلبی، این ماجرا حل و فصل خواهد شد. البته تجربه جهانی می‌گوید بازار کپی هیچ‌گاه به صفر نمی‌رسد اما می‌توان کاری کرد کپی‌کاران رسوا و انگشت‌نما شوند.