دستبرد پیامکی از جیب مردم

شرکت‌های ارزش افزوده‌ای که از طریق ارسال پیامک یا نصب اپ اقدام به کلاهبرداری می‌کنند همه توان خود را به کار می‌گیرند تا با استفاده از ضعف‌های فنی که در سیستم اپراتورها وجود دارد نقشه‌شوم‌شان را عملی کنند بیشترشان حتی بدون اجازه مشترک او را عضو سرویس‌های ارزش افزوده می‌کنند. عضویت در سامانه‌هایی مانند ارسال فال روزانه، شعر و جوک و خدماتی دیگر که برای مشترکین گران تمام می‌شود. کلاهبرداری‌هایی که در قالب و به شکل‌های زیبا و وسوسه کننده و به علت نبود نظارت درست و حسابی اپراتورها که به‌عنوان همکار و با استفاده از بسترهای ارتباطی آنها از مشترکین سوءاستفاده می‌کنند.

محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در توییتی نوشته است «بررسی پرونده یک کلاهبرداری پیامکی ارزش افزوده به پایان رسید. برخی شرکت‌های ارزش افزوده در پنج ماه اخیر حدود 22میلیارد تومان از مردم کلاهبرداری کرده‌اند. خواسته ام تا وجوه اخاذی شده را ظرف ده روز به مشترکین بازگردانند و پرونده برای سیر قضایی به دادستانی ارسال شود.» جهرمی میزان کلاهبرداری را در حالی رقم 22 میلیارد تومان اعلام می‌کند که کارشناسان نظر دیگری دارند و نسبت به کلاهبرداری چند برابر این رقم هشدار می‌دهند.

پوریا آسترکی، کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با جام‌جم رقم کلاهبرداری‌ها را بیش از آنچه وزیر اعلام کرده می‌داند و تصریح می‌کند: تعداد شرکت و رقم‌هایی اعلام شده باید چند برابر این مقدار باشد،چون بحث ارسال پیامک‌های ناخواسته در کشورمان موضوعی قدیمی است که تاکنون بدرستی مدیریت نشده است.

اپراتورها شریک جرم هستند

ارسال پیام تبلیغاتی برای افراد، نیازمند شماره تلفن و تا حدی اطلاعاتی از مشترکین است، اطلاعاتی از سلایق و علاقه‌مندی‌های مشترکین که به نظر می‌رسد اپراتورها آن را در اختیار شرکت‌های کلاهبرداری قرار داده‌اند، در این بین وزارتخانه‌ای‌ها اپراتورها را مقصر نمی‌دانند و می‌گویند اپراتور‌ها برای رسیدگی به پرونده اطلاعات مفیدی را در اختیارشان قرار داده‌اند، اما کارشناسان معتقدند در این کلاهبرداری خود اپراتورها هم سود برده‌اند و قطعا برایشان این پیام‌های تبلیغاتی سودآور بوده است، آن طور که آسترکی توضیح می‌دهد: اپراتورهای تلفن همراه و وزارت‌ارتباطات به شکل غیرمستقیم ازاین ماجرا سود می‌برند زیرا دست‌کم گردش مالی آنها بیشتر می‌شود و اپراتورها درصدی از این تراکنش‌ها را به عنوان کارمزد برای خود نگه می‌دارند.

این در حالی است که اگر اپراتورهای تلفن همراه و وزارت ارتباطات مجوز و فضای لازم را دراختیار این شرکت‌ها قرار ندهند آنها قادر به فعالیت نیستند. اما برخی مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در توضیح این‌که اپراتورها تا چه اندازه در این ماجرا مقصر هستند، می‌گوید: کلاهبرداری از سوی برخی شرکت‌ها انجام می‌شود و اپراتورها به‌صورت مستقیم در آن دخالت ندارند، البته به‌دلیل ضعف‌های فنی که در سامانه اپراتورها وجود دارد نمی‌توانیم بگوییم اپراتورها اصلاً مقصر نیستند.

آسترکی درباره پیامک‌های تبلیغاتی می‌افزاید: تبلیغ با ارسال پیامک‌های ناخواسته ویژه کشورماست و این روزها این ماجرا به تماس‌های ناخواسته هم رسیده است. به همین دلیل مسؤولان باید مانع فعالیت افراد سود جو شوند، چراکه به نظرم ابعاد قضیه و حجم سوءاستفاده از این طریق خیلی بیشتر از مقداری است که آقای وزیر اعلام کرده‌اند.

شفاف‌سازی با داشبورد هوشمند

در بسیاری از کشورهای پیشرفته به منظور شفاف سازی ریز هزینه مکالمات، پیام و شارژ اینترنت در دسترس مشترکین قرار می‌گیرد، در حالی که در کشور ما این شکل شفاف‌سازی هزینه‌های ارتباطی از سوی اپراتورها و خود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به مردم اعلام نمی‌شود، این در حالی است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دفاع از خود دست می‌گذارد روی سامانه سپاس (195)، سامانه‌ای که به عنوان داشبوردی هوشمند برای اطلاع از آمارها و ثبت شکایات مردم در اختیار آنها قرار گرفته است.

آن‌طور که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام می‌کند، آمارهای این سامانه به آنها کمک کرده تا متوجه کلاهبرداری‌های شرکت‌های متخلف از مشترکین شوند، مسؤولان وزارت ارتباطات توضیح می‌دهند، شکایت از خدمات ارزش افزوده پیامکی بالا رفته بود و به نوعی یک روند غیرطبیعی را نشان می‌داد. حدود دو ماه پیش آمارها و شکایات مردم از افزایش مبلغ ارزش افزوده و ارسال حجم بالایی از پیامک‌های غیرضروری و در یک زمان خاص دست شرکت‌های کلاهبرداری را برای وزارتخانه رو کرد.

اما قرار گرفتن شماره برای ارسال درخواست یا ثبت شکایات نمی‌تواند به شفاف سازی که مدنظر مشترکین است، کمک کند. همچنین این نوع اطلاعات ثبت شده بیشتر در اختیار مسؤولان قرار می‌گیرد، در نتیجه فایده‌ای به حال مشترکی که به دنبال مشخص شدن ریز هزینه‌های شارژ خط تلفنش است، نمی‌کند. علیرضا حسن‌زاده، کارشناس فناوری و اطلاعات در این باره به جام‌جم می‌گوید: برای کمک به شفاف‌سازی هزینه‌های مشترکین باید با استفاده از داشبورد یا اپلیکیشن‌هایی که هزینه‌ها را به صورت دقیق و روشن در اختیار مشترک قرار می‌دهند، طراحی شود.

او نبود این نوع سامانه‌ها را عامل اصلی سوءاستفاده از مشترکین می‌داند و ادامه می‌دهد: حق طبیعی مشترک، اطلاع از ریز‌هزینه مکالماتش است، متاسفانه در کشور ما بسترسازی برای کلاهبرداری از مردم به صورت ناخواسته از سوی خود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام می‌شود.

پول‌های رفته برمی‌گردد

قرار است ظرف ده روز آینده پول‌هایی که از سوی این شرکت از مردم اخاذی شده به آنها برگردانده شود، به این صورت که در سیمکارت‌های اعتباری پول کسر شده به‌عنوان شارژ به حساب مشترک اضافه می‌شود و در سیمکارت‌های دائمی اگر قبض پرداخت شده باشد، پول مورد نظر به‌عنوان بستانکار در قبض جدید اعمال می‌شود و اگر قبض پرداخت نشده باشد قبض جدید با کسر پول صادر می‌شود. همچنین قرار شده اسامی این شرکت‌های کلاهبردار برای شفاف‌سازی بیشتر رسانه‌ای شود، وزارت اطلاعات و فناوری اطلاعات هر چند فعلا کاری را پیش نبرده است، اما طبق توییت وزیر قرار است برخورد جدی داشته و حق مردم را بگیرد. آنها همچنین برای پیشگیری از تکرار چنین اتفاقاتی قرار است به مردم از طریق رسانه‌ها آموزش‌های لازم را بدهند.

قرار شده سرویس‌های ارزش افزوده در دسترس عموم شوند تا مردم از ریز هزینه‌هایشان اطلاعات داشته باشند.

خطر پیامک‌های تبلیغاتی

کدهای ستاره 800 مربع(#800*) و ستاره 800 ستاره یک مربع(#1*800*)، برای اطلاع از این‌که مشترک عضو کدام‌یک از شرکت‌های ارزش افزوده است، در نظرگرفته شده، مشترکین با شمارگیری این کدها همچنین می‌توانند از استفاده از خدمات شرکت‌ها انصراف دهند.

مشترکین علاوه بر این شماره و کدها خودشان هم باید تلاش کنند گرفتار این تبلیغات نشوند و تا جایی که می‌توانند سعی کنند راه‌های نفوذ و عضویت در این شرکت‌ها را ببندند. کارشناسان درباره این‌که شهروندان چگونه می‌توانند به دام چنین کلاهبردارهایی نیفتند، تاکید می‌کنند: افراد باید تا جایی که می‌توانند از نصب اپ‌های غیرضروری خودداری کنند و به بهانه‌هایی مانند جایزه، قرعه‌کشی، گرفتن تخفیف و... اقدام به نصب اپ‌های مختلف نکنند.

این درحالی است که در بیشتر کشورهای دنیا مسؤولان سفت و سخت مانع ارسال پیامک‌های ناخواسته می‌شوندو به این شکل مزاحمت و امکان کلاهبرداری از شهروندان را به حداقل می‌رسانند.

بهنام اکبری

جامعه