دیابت و نکته‌های مهم روزه‌داری

هفته گذشته در مورد چاقی، دیابت و فواید روزه‌داری و پرهیز از خوردن برای بسیاری از افراد بخصوص جوانان چاق مطالبی نوشتم. واقعیت این است برای افراد جوان و میانسال که دچار اضافه وزن و چاقی هستند، روزه‌داری در ماه مبارک رمضان می‌تواند بسیار مفید و به نوعی درمان بیماری چاقی باشد. البته شرط اصلی این است دیابت آن‌قدر پیشرفت نکرده باشد.

چند روز قبل در حالی که مشغول مداوای بیماران بودم، خانمی حدود 70 ساله که از بیماران قدیمی بود را به مطب آوردند. کمی بی‌حال بود. پرسیدم آیا روزه است و آیا میزان قند خود را می‌داند؟متاسفانه به رغم این که در دو روز گذشته قند خونش حدود
60 تا 70 بوده و داروی گلی بن کلامید (یکی از داروهای پایین‌آورنده قند خون )مصرف می‌کرده، بدون توجه به راهنمایی‌های پزشکان روزه‌داری را ادامه داده بود و در حالی که کم‌کم از حال می‌رفته، حاضر نبوده روزه‌اش را افطار کند. به همراهانش توصیه اکید کردم با خوراندن آب و مواد شیرین از وخامت حال او پیشگیری کنند.

باید بدانیم بیماری دیابت دارای طیف وسیعی است‌. در یک‌سو بیمارانی هستند که بیماری خفیفی دارند و با رژیم غذایی تحت کنترل هستند و قند خونشان در حد نزدیک به نرمال است. در سر دیگر طیف، بیمارانی هستند که دچار عوارض دیررس دیابت شده‌اند یا همزمان با دیابت بیماری‌های سخت دیگری نیز دارند‌. در مورد بیماران دیابتی که سن بالا دارند بخصوص اگر تنها زندگی می‌کنند و آنان که بیماری‌های همزمان دیگری مثل فشار خون یا قلبی ریوی دارند خطر روزه‌داری بالاست. اگر دیابت بیمار به هر دلیلی تحت کنترل نباشد و متوسط قند خونش در حد180 تا 300 باشد نیز خطر این که بیمار حین روزه‌داری بد حال شود زیاد است.

در مورد بیمارانی که برای کنترل دیابت از انسولین یا گلی بن‌کلامید استفاده می‌کنند در حین روزه‌داری خطر ایجاد افت قند خون زیاد است. این بیماران بخصوص وقتی از داروهای آرام بخش استفاده می‌کنند یا دچار نارسایی کلیه شده‌اند، ممکن است بدون این که متوجه شوند دچار افت قند خون و آسیب‌های مغزی جبران‌ناپذیر شوند.

بیماران دیابتی که همزمان باردارهستند، بیماران دچار دیابت تیپ یک، دیابتی‌هایی که دیالیز می‌شوند و بیمارانی که در ماه‌های اخیر حمله افت قند خون داشته‌اند از جمله افراد با خطر زیاد برای روزه‌داری هستند. هر بیمار دیابتی که دچار بیماری حاد مثلا دچار بیماری تب‌دار و عفونی می‌شود نیز در گروه پرخطر قرار می‌گیرد. نکته مهم دیگری که در پایان بحث این هفته گوشزد می‌کنم این است که در ماه مبارک رمضان بسیاری از دیابتی‌ها دچار زیادشدن قند خون می‌شوند. علت این است که آنان برای جلوگیری از افت قند خون داروهایشان را کمتر مصرف می‌کنند و از طرفی در زمان افطار و سحر مواد قندی بیشتری نسبت به روزهای عادی می‌خورند. همان‌طور که گفته شد راه‌حل این مشکل تنظیم داروها و کنترل مرتب قند خون زیر نظر متخصصان مربوط است.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم