پایان راه آلبوم‌های موسیقی

به گزارش جام‌جم، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گزارش عملکرد مقایسه‌ای خود را از سال 1394 تا پایان سال 1396 در بخش‌های مختلف صدور مجوز منتشر کرده است. براساس جدول ارائه شده، شاهد پیشرفت در برخی بخش‌ها و افت در بخش‌هایی دیگر بوده‌ایم.

در سال 1394 تعداد اجراهای صحنه‌ای 1878 بوده که در سال بعد به رقم 2321 و سپس در سال 96 به 2249 اجرا رسیده است. همین‌طور تعداد دفعات اجرای صحنه‌ای از 3877 در سال 94 به 5276 در سال 95 در نهایت به 5444 اجرا در سال جاری رسیده که نشان از پیشرفت قابل توجه تعداد دفعات اجرای صحنه‌ای در کشور دارد.

نگاهی به این آمار بیش از هر چیز دو نکته را به ذهن متبادر می‌کند؛ وقتی این تعداد اجرا در کشور روی صحنه رفته است مسلما باید خبرهایی را که تعداد معدودی لغو کنسرت را در صدر اخبار قرار می‌دهند و می‌گویند که موسیقی اوضاع خوبی ندارد، بیش از هر چیز ناشی از شیطنت دانست. هر چند نباید هیچ کنسرتی پس از اخذ مجوزهای قانونی با منع و جلوگیری روبه رو شود، اما در هر صورت تعداد کنسرت‌های لغو شده هم در برابر اجراهایی که روی صحنه می‌رود، تعداد بسیار کمی است. اگر این آمار بر اساس نوع اجراهای موسیقی نیز منتشر شود، می‌توان به نتیجه بهتری دست یافت، هر چند همین حالا هم با توجه به تجاری شدن موسیقی و چند اجرای پشت سر هم برخی خوانندگان موسیقی پاپ می‌توان گفت بخش عمده‌ای از این اجراها بیش از آن‌که هنری باشند، تجاری هستند.

کاهش آلبوم، افزایش تک آهنگ

براساس جدول منتشر شده، تعداد آلبوم‌های موسیقی منتشر شده در سال 94، 537 بوده اما در سال 95 با کاهش به 485 آلبوم می‌رسد و در سال جاری هم این تعداد به 495 رسیده است. این ارقام نشان می‌دهند انتشار آلبوم موسیقی به معنای سنتی آن دیگر با اقبال چندانی مواجه نیست. وقتی آمار تک آهنگ‌های منتشر شده را در کنار این ارقام قرار دهیم، می‌بینیم دقیقا همین اتفاق رخ داده است. در سال 94 تعداد 99 تک آهنگ، پس از آن در سال 95، تعداد 371 تک آهنگ مجوز دریافت کرده و منتشر شده اند و در سال 96 هم این آمار با افزایش بسیار زیادی روبه‌رو شده و به 1150 تک آهنگ می‌رسد. این روند از مدت‌ها پیش در کشورهای پیشرفته جهان آغاز شده و برخی از چهره‌های برجسته موسیقی آلبوم‌هایی منتشر کرده‌اند که در آنها فقط یک قطعه موسیقی وجود داشته است، حالا هم این اتفاق در ایران شکل جدی‌تری به خود گرفته است و خوانندگان شناخته شده هم قبل از انتشار آلبوم یا برگزاری کنسرت هایشان اقدام به انتشار تک آهنگ‌ها کرده و بر اساس بازخوردی که از مخاطبان خود دریافت می‌کنند، برای مراحل بعدی کار خود تصمیم می‌گیرند. در واقع هنرمندان ایرانی هم به شیوه ارائه مدرن موسیقی نزدیک شده‌اند و می‌توان پیش‌بینی کرد تعداد تک آهنگ‌ها در سال‌های آینده بمراتب بیشتر از امسال هم خواهد بود. البته رشد فضای مجازی و سهولت دسترسی به تک آهنگ‌ها را می‌توان عامل مهمی دانست که موجب رواج آن شده است.

اما و اگرهای انتشار آلبوم تصویری

آلبوم‌های تصویری اما طی سه سال گذشته هیچ رشدی نداشته اند و طبق آمار می‌توان گفت روند انتشار آنها با پسرفت هم مواجه بوده است. در سال 94 تعداد 35 آلبوم تصویری انتشار یافته و در دو سال بعدی یعنی 95 و 96 تعداد 26 آلبوم تصویری منتشر شده است. آلبوم‌های تصویری آن‌طور که آمار هم نشان می‌دهد، نتوانسته برای مخاطب ایرانی چندان جذابیتی ایجاد کنند. این آلبوم‌ها حداقل 30 هزار تومان قیمت دارند و هیچ چیزی بیش از اجرای زنده اثر موسیقایی ارائه نمی‌کنند. شاید آلبوم تصویری آثاری چون کنسرت نمایش «سی» به خوانندگی همایون شجریان که تابستان امسال برگزار شد، با توجه به بعد نمایشی که دارد، بتواند برای مخاطبان جذاب باشد، اما صرفا اجرای موسیقی آن هم به شیوه امروز چندان مخاطب را جذب نخواهد کرد. مگر این‌که برخی سنت‌های نیک گذشته همچون حضور کتابچه‌های مکمل آلبوم تصویری و ارائه اطلاعات و توضیحات اضافه به مخاطب دوباره زنده شود.

بخش جالب دیگر در این آمار نماآهنگ‌ها هستند. در سال 94، تعداد 111 نماآهنگ، سال 95 تعداد 133 و در سال جاری 265 نماآهنگ ساخته شده است. اگر این تعداد را مقابل اجراهای صحنه‌ای و تک آهنگ‌ها قرار دهیم، خواهیم دید تعداد نماآهنگ‌های تولیدی بسیار پایین است. ما در ایران رسانه‌ای برای پخش نماآهنگ نداریم و همین موضوع هم لطمات جدی به آثار این عرصه زده است. در واقع می‌توان گفت ما نماآهنگ حرفه‌ای نداریم و جز برخی آثار مناسبتی، کار چندان با کیفیتی در این عرصه تولید نمی‌شود. بخصوص که این بی رسانه بودن بسیاری را به کار کردن با اپلیکیشن‌های مجازی سوق داده و کیفیت کارها را پایین آورده است.

در بخش پایانی جدول می‌بینیم در سال 94، تعداد 81 کتاب گویا، در سال 95، 117 و در سال جاری 193 کتاب گویا مجوز نشر گرفته‌اند. اپلیکیشن‌های مجازی البته به روند رو به افزایش کتاب‌های گویا هم بسیار کمک کرده اند و با رعایت نکات مهم و اصول حرفه‌ای می‌توان امیدوار بود کتاب‌های گویا هم بتوانند در آینده تعداد رو به افزایشی داشته و به چندین برابر برسند.

به اضافه اینکه ...

روزی، روزگاری، تک آهنگ

تک آهنگ در کمترین زمان ممکن به بهترین شکل، اثر مربوط را به گوش مخاطب می‌رساند و حالا یک رسانه همه‌گیر شده است. سال 1392 بود که کم‌کم توجه خوانندگان به انتشار تک آهنگ جلب شد و رسانه‌ها هم به این موضوع توجه کردند. البته آن زمان هنوز ساز و کار قانونی برای انتشار تک آهنگ وجود نداشت و هر خواننده‌ای فارغ از این‌که به‌صورت قانونی و مجاز فعالیت می‌کند یا غیرقانونی، تک آهنگ خود را منتشر می‌کرد. تا این‌که در سال 1393 و دوره مدیریت دکتر پیروز ارجمند بر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قرار شد تک آهنگ برای انتشار خود روال قانونی را طی کنند.

این اتفاق برای نخستین‌بار رخ می‌داد و بسیاری از اهالی موسیقی هر چند با آن موافق بودند، ولی اما اگرهای بسیاری داشت و می‌گفتند اگر سرعت انجام این کار بالا باشد، اتفاق خوبی است و در غیر این‌صورت، تنها مشکل و مانعی سر راهشان ایجاد خواهد کرد. اما هدف اصلی از ایجاد این کار چه بود؟‌هدف این بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند تا حد زیادی فضا را برای فعالیت خوانندگان در چارچوب قانون فراهم کند و آنها کمتر به سوی فعالیت‌های غیرمجاز بروند، چرا که انتشار این قطعات بدون داشتن مجوز می‌توانست مانعی برای کسب مجوز انتشار البوم یا برگزاری کنسرت بر سر راه تازه‌کاران و حتی کهنه‌کاران عرصه موسیقی باشد. آمارها نشان می‌دهد خوانندگان از انتشار تک آهنگ استقبال خیلی خوبی کرده اند و دفتر موسیقی وزارت ارشاد هم با سرعت خوبی عمل کرده است که این روند قانونی حفظ شده، هر چند باید برخی اتفاقات عجیبی را هم که در این جریان سرعتی، اتفاق افتاده لحاظ و به دفتر موسیقی گوشزد کرد که باید بیشتر دقت کند تا برخی چیزها فدای سرعت نشود!

روزنامه‌نگار