نقش‌های خاکستری بیشتر دیده می‌شود

بازی در تئاتر را از سال 1342 و حضور جلوی دوربین را با فیلم کوتاه «زندگی بهتر» به کارگردانی اسدا... نیک‌نژاد آغاز کرد و در دهه 60 و 70 در تلویزیون در سریال‌های مختلفی در قالب نقش‌های متفاوت مثبت و منفی به ایفای نقش پرداخته است. میامی یک تئاتری با سابقه و از مؤسسان گروه تتاتر کوچ است.

اوبا کارگردان‌هایی چون علی رفیعی، قطب‌الدین صادقی، حسن فتحی، رسول صدر‌عاملی، پوران درخشنده، محمد بزرگ‌نیا، محمدعلی سجادی، رسول ملاقلی‌پور و ایرج قادری همکاری‌های موفقی داشته و کارنامه خوبی در سینمای ایران دارد. او استاد ایفای نقش‌های خاکستری و چند‌وجهی است. نقش «چراغعلی» ملاک مستبد و خودرای سریال شهریار، نقش «غلامی»، معتاد بدطینت سریال ستایش یا مرد دلال عتیقه در سریال «فوق سری» نشان از توانایی بازیگری میامی دارد.

یکی از نقش‌های متفاوت شما در تلویزیون، بازی در سریال شهریار کمال تبریزی است...

سریال شهریار اثری فاخر و درجه یک درباره زندگی استاد شهریار بود و با حضور کمال تبریزی یکی از بهترین سریال‌های اتو بیوگرافی در تلویزیون ساخته شد و به نظرم تبریزی شمایل درستی از این شاعر بزرگ و رخدادهای زندگیش ارائه کرد. من در این سریال در قالب یک نقش منفی بازی کردم. چراغعلی که یک آدم بیسواد، سطحی و زورگو است و تحت شرایط آن روزگار تبدیل به آدم با نفوذ و ثروتمندی شده با شهریار دچار چالش می‌شود و از او کینه به دل می‌گیرد.

یکی از نکات مثبت و قوت ساخته‌های مهدی فخیم‌زاده در بحث شخصیت‌پردازی است و اغلب شخصیت‌ها ویژگی‌های خاکستری دارند و بد یا خوب مطلق نیستند. درست مثل نقشی (رسولی) که شما در ساختمان 85 بازی کردید...

خوبی کارگردان‌هایی چون مهدی فخیم‌زاده این است که تمرینات طولانی مدتی قبل از کلید زدن آثارش دارد و بازیگر را وا می‌دارد با نقشش کلنجار برود و آن را بالا و پایین کند. من هم نقش‌های منفی و مثبت زیادی بازی کرده‌ام، اما در بین مردم بیشتر با نقش‌های منفی و خاکستری‌ام شناخته می‌شوم. زیرا این نقش‌ها بیشتر دیده می‌شود. ترجیح می‌دهم نقش‌های منفی که بازی می‌کنم ویژگی‌هایی را به آنها الصاق کنم که از منفی بودن صرف فاصله بگیرد.

رسولی سریال ساختمان 85 هم برای کارهایش استدلال دارد...

همین‌طور است و انگاری ما یک آدم در دور و اطرافمان می‌بینیم که بسته به شرایط و موقعیت زندگیش رفتارهای مثبت و منفی از خودش بروز می‌دهد. بنابراین اعمالش قابل باور و ملموس هستند. تمام شخصیت‌هایی که در سریال‌های مهدی فخیم‌زاده وجود دارند دارای مابه‌ازا هستند.

در چند سریال مهدی فخیم‌زاده نقش‌های خوب و متفاوتی بازی کرده‌اید...

مهدی فخیم‌زاده تئاتر خوانده و در کارهای بزرگی بازی کرده و نظم و انضباطی را که از تئاتر آموخته با خودش به کارهای تلویزیونی و سینمایش آورده است‌. فخیم‌زاده سریال‌های ارزشمندی برای تلویزیون در حوزه کارهای تاریخی و پلیسی ساخته است‌. او کارگردانی جدی است. فخیم‌زاده دوست دارد در کارهایش همه چیز درست و سر جای خودش باشد و معتقد است باید از بازیگران حرفه‌ای در کارهایش استفاده کند و بازیگر حرفه‌ای یک‌سری خصلت‌ها را باید داشته باشد. به‌طور مثال شب در منزل باید دیالوگ‌هایش را حفظ کرده باشد و صبح سر صحنه با آمادگی کامل بیاید. بازیگر حرفه‌ای باید مواظب فیزیکش باشد که در پروسه طولانی‌مدت تولید یک‌سریال چاق و لاغر نشود. برای من کار با فخیم‌زاده لذتبخش و مطبوع و خوشایند است.

در سریال ستایش تلاش کردید نقش غلامی را از منفی بودن صرف دور کنید...

در این سریال حتی علی رغم پلید و منفی بودن این شخصیت رگه‌هایی از انسانیت را به نقش تزریق کردم و هیچ شخصیت منفی نمی‌گوید بیایید من را ببینید که چه شخصیت منفی و بدی هستم. اگر این‌گونه باشد مسخره و تصنعی می‌شود‌. در همین سریال ستایش، غلامی بابت کارهای بدش استدلال دارد و خودش را محق می‌داند که چون فلانی از راه نامشروع پول به دست آورده، اشکالی ندارد من بخشی از این پول را با دوز و کلک به دست بیاورم و کارش را
توجیه می‌کند.

سال‌هاست با محمد‌علی سجادی رفاقت دارید و در اغلب آثارش بازی کرده‌اید…

رفاقت دیرینه‌ای با محمد‌علی سجادی از گذشته‌های دور دارم و در این بحث رفیق بازی جنبه مثبتی دارد. در تمام دنیا چنین رویه‌ای وجود دارد و خیلی از کارگردان ـ بازیگران نامی و درجه یک سال‌ها با یکدیگر همکاری مشترک داشته‌اند و از این همکاری هم رضایت دارند. زیرا به زبان مشترک و تفاهم کامل رسیده‌اند. جان فورد و جان وین ـ مارتین اسکورسیزی و رابرت دنیرو از نمونه‌های مشهور چنین همکاری درست و خوب بین کارگردان ـ بازیگر در یک پروسه طولانی‌مدت هستند‌. در تئاتر چیزی به نام گروه وجود دارد که سال‌ها در کنار هم کار می‌کنند. در سینما و تلویزیون هم در قالب همکاری بلند‌مدت این گروه به نوعی دیگر شکل می‌گیرد.

به چه دلیل کمتر در کارهای تاریخی بازی داشته‌اید؟

در چند سریال تاریخی مثل ولایت عشق، شهریار و حجربن عدی بازی کرده ام. برای بازی در سریال مختار به توافقات اولیه رسیده بودم و چون بازی‌ام با کارهای دیگری تداخل پیدا می‌کرد، نتوانستم با داود میر باقری همکاری داشته باشم. من عاشق کارهای سخت در سرما و گرما و گریم سنگین هستم. بنابراین از بازی در کارهای تاریخی ابایی ندارم. در ولایت عشق روزانه سه ساعت گریم می‌شدم و بسیار از این وضعیت لذت می‌بردم. در سریال مدار صفر درجه حسن فتحی گریمم آنقدر سنگین بود که چشمم کاملا بسته نمی‌شد و مدام دستیار گریمور مجبور بود هر نیم ساعت یکبار در چشمم قطره بریزد.

خیلی از همنسلان شما این گلایه را دارند که در سال‌های اخیر به واسطه شرایطی که در سینما به وجود آمده کمتر مجال بازی کردن به دست می‌آورند...

مهم‌ترین بحث در‌باره این پرسش کمبود بودجه در سینما و تلویزیون است که تولیدات سالانه کاهش یافته، اما خدا را شکر مدتی است ساخت سریال دوباره رونق گرفته است.

بیشتر به کدامیک از نقش‌هایتان علاقه دارید؟

در تلویزیون به نقش‌هایم در سریال ستایش و شهریار و در سینما هم به کارهایی مثل گزل علاقه بیشتری دارم.

احمد محمد اسماعیلی