درمان اضطراب ناباروری

رویاهای یک زوج با برگه‌های آزمایش منفی و سقط جنین، یک‌به‌یک از بین می‌رود و خانواده دچار اختلالات خلقی متعددی می‌شود. این دوران بسیار پرتنش است، اما چگونه می‌توان دوران ناباروری و سقط‌های مکرر زندگی را بدون افسردگی و نا‌امیدی ادامه داد؟ چگونه می‌توان با عوارض ناشی از سقط کنار آمد و برای تسریع روند درمان، استرس را مهار کرد؟ مراکز ناباروری در این بحران چه رسالتی دارند؟

راحله فلاح، کارشناس ارشد روان شناسی به جام‌جم می‌گوید: پدر و مادر شدن، یکی از آمال و آرزوهای هر زوجی است. حالا اگر زن یا مردی متوجه شود در باروری مشکل دارد، طبیعتا با یکسری شناخت‌ها، هیجانات یا رفتارهایی واکنش نشان می‌دهد که متفاوت از قبل خواهد بود. شکل این واکنش‌ها یا میزان آنها بسته به فرهنگ‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی، بعضی واکنش‌ها در افراد مبتلا به ناباروری، زیاد دیده می‌شوند.
شوک شدن، ترس، اضطراب، نگرانی، احساس تنهایی، احساس این که فرد دارد تاوان گناهی در گذشته را پس می‌دهد و احساس پشیمانی و حسرت از‌جمله واکنش‌های هیجانی است که افراد مبتلا به ناباروری نشان می‌دهند.

مشکلات روانی که زوج نابارور تجربه می‌کنند

زوج‌هایی که با مشکل ناباروری مواجه هستند، حالاتی مانند سوگوار بودن، غم طولانی و افسردگی، کاهش احساس کنترل بر موقعیت‌ها و کاهش احساس عزت نفس را تجربه می‌کنند.

این روان‌شناس با بیان مطالب فوق می‌افزاید: به دلیل این که درمان ناباروری نیاز به زمان دارد و ممکن است زوجین در اوایل درمان به نتیجه نرسند، معمولا این افراد نوعی احساس شکست، درماندگی و همین طور خسته شدن از فرآیند درمان و استرس‌های ناشی از آن را تجربه می‌کنند. به گفته وی، ممکن است نحوه ابراز این واکنش‌ها و احساسات بین زنان و مردان متفاوت باشد. مساله‌ای که اهمیت دارد این است که هم زنان مبتلا به ناباروری و هم مردانی که این مشکل را تجربه می‌کنند، با این قبیل پیامدهای روان‌شناختی مواجه می‌شوند.

افسردگی و اضطراب زوجین نابارور

یک مطالعه درباره تاثیر ناباروری بر کیفیت زندگی مرکز درمان ناباروری رویان نشان می‌دهد، اضطراب و افسردگی در زنان نابارور بیشتر است و تاثیر منفی بر کیفیت زندگی آنان دارد. همچنین ناباروری و ناموفق بودن درمان‌های گذشته، تاثیر معنی‌داری بر کاهش کیفیت زندگی این افراد دارد. در این مطالعه ثابت شده است، حمایت اجتماعی و روانی از زنان نابارور برای حفظ کیفیت زندگی آنان ضروری است.

دکتر بهزاد قربانی، مدیر مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا به جام‌جم می‌گوید: در هر مساله‌ای، یک فاز حاد داریم که بحرانی است و یک فاز پسا بحرانی. در فاز بحرانی ناباروری و سقط مکرر، خیلی آرزوها به باد می‌رود و در آن بخشی از قرار و مدار‌ها شکسته می‌شود و اتفاقات ناگواری بین زوجین رخ می‌دهد. در این فاز ناباروری، متخصص اعصاب و روان باید مداخله در بحران داشته و با زوجین برای برنامه‌ریزی بعدی بارداری تصمیم‌گیری و جلساتی داشته باشد.

توافقات زوجین در پروسه درمان

این روانپزشک می‌گوید: برای این که در فاز حاد، زوجین با بحران روبه‌رو نشوند، به آنها توصیه می‌کنیم شروع درمان را جار نزنند و به بیان دیگر، عمومی نکنند. وقتی روند درمانی شروع می‌شود، گاهی باید به دیگران پاسخگو بود. هر کدام از افراد هم اظهار نظرهای شخصی دارند. یکی می‌گوید مرکزی را که رفتی عوض کن. دیگری می‌گوید، پزشکت را عوض کن. آن یکی می‌گوید چرا پله بالا رفتی‌. بهترین راه‌حل این است که این کار را در یک فرآیند خاموش پیش ببریم.

لازم است در طول فرآیند درمان ناباروری و سقط جنین، زن و شوهر در مسیر درمان با یکدیگر توافقات قبلی را به جزئی‌ترین شکل ممکن انجام دهند. این فرآیند خاموشی است و نباید به اقوام و دوستان اطلاع بدهیم. یک بخش از مشکلات ناباروری این است که باید پاسخگوی سوالات اطرافیان باشیم و این موضوع تنش و استرس ایجاد می‌کند.

نسبت به نتیجه درمان بی‌تفاوت باشید

عضو هیأت علمی مرکز فوق‌تخصصی ناباروری ابن سینا می‌گوید: مهم‌ترین توصیه ما به بیماران این است که نسبت به نتیجه درمان بی‌تفاوت باشند؛ مثل دانش‌آموزی که امتحان یا کنکور دارد، تلاشش را می‌کند، ولی نسبت به نتیجه و تصحیح برگه امتحانی دیگر دخالتی ندارد. ما می‌خواهیم به شخص آموزش دهیم وقتی وارد فرآیند درمان شده، چرخه درمان شروع و جنین ایجاد می‌شود، ‌فقط به این فکر کند که تلاش را برای رسیدن به هدف انجام داده و کادر پزشکی هم تمام سعی خود را برای رقم خوردن یک اتفاق خوب به کار گرفته است.

وی ادامه می‌دهد: اعتماد به کادر درمانی بسیار مهم است. اگر زوج و خانواده‌ای که برای درمان آمده است، به کادر پزشکی اعتماد داشته باشد، سهولت فکر و آرامش خاطر برایش حاصل می‌شود.

استرس، کاربردی در درمان ناباروری

وی در پاسخ این سوال که در بخش روان‌شناسی مرکز ابن‌سینا چه خدماتی به زوجین ارائه می‌شود، می‌گوید: در مرکز ناباروری ابن‌سینا توانسته‌ایم این مفهوم را به مراجعان و بیماران انتقال دهیم که استرس در زندگی آنها می‌تواند دو جلوه داشته باشد؛ در حالت اول، استرس سبب می‌شود شخص پیگیر روند درمانش باشد و ملاحظات درمانی، اقدامات و ویزیت‌هایش را بموقع رعایت کند و در غیر این صورت، بیمار سهل‌انگارانه با بیماری‌اش برخورد می‌کند. در واقع استرس پاتولوژیک روند درمان را بشدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دکتر قربانی می‌گوید: برای موفقیت درمان لازم است زندگی عادی‌مان را پیش ببریم و منتظر آمدن نتیجه نشویم. این همان گره زدن موضوع به حیات شخص است. زمانی که این تلاش به موفقیت نرسد، فقط فکر می‌کنیم بچه‌دار نشده‌ایم در صورتی که چندین کار مهم دیگر نیز به نتیجه نرسیده است.

هانیه ورشوچی

جام‌جم