افسانه مرغ‌های هورمونی

به طوری که برخی افراد هنگام خرید مرغ، حتی المقدور از انتخاب مرغ‌های فربه و درشت جثه امتناع می‌کنند. به عبارتی بعضی از مردم درشت بودن جثه مرغ را مرتبط با استفاده از هورمون می‌دانند و ترجیح می‌دهند از مرغ‌هایی با جثه متوسط یا کوچک‌تر استفاده کنند. حال آن که کوچک بودن جثه مرغ‌های صنعتی یکی از نشانه‌های احتمالی تغذیه نامناسب مرغ در دوره پرورش یا حتی بیمار بودن آن است. معدودی از افراد نیز به تصور احتمال وجود باقیمانده هورمون در گوشت مرغ سعی می‌کنند کمتر از گوشت مرغ‌های صنعتی استفاده کنند یا اساسا گوشت مرغ را از سبد غذایی خانواده خود حذف کرده‌اند. به طور کلی فرضیه استفاده از هورمون در پرورش مرغ‌های صنعتی در ایران، در عمل مردود است و جای هیچ گونه نگرانی نیست؛ چون قیمت تمام شده داروی هورمون رشد و هزینه‌های جانبی آن برای تزریق هورمون به یک قطعه مرغ، حتی ممکن است از قیمت فروش آن مرغ در فروشگاه بیشتر باشد! بنابراین استفاده از هورمون در پرورش مرغ توجیه اقتصادی ندارد و غیرمنطقی است.

به عقیده نگارنده، مهم‌ترین علت تقویت شائبه استفاده از هورمون در مرغداری‌های صنعتی از آنجا ناشی می‌شود که برخی مصرف‌کنندگان، رشد سریع و کوتاه‌مدت جوجه‌های پرورشی در مرغداری‌های صنعتی تا زمان وزن‌گیری کامل (حدود 45 روز) را با مدت زمان مشابه رشد کامل جوجه‌های محلی (حدود پنج شش ماه) مقایسه می‌کنند. به بیان دیگر در نظر برخی مردم، سریع و کوتاه بودن دوره زمانی رشد مرغ‌های صنعتی، غیرطبیعی و غیرعادی جلوه کرده و ناخواسته تصور استفاده از عامل دیگری همچون هورمون رشد را القا می‌کند. از سوی دیگر، مرغ‌های صنعتی عرضه شده در فروشگاه‌ها اغلب جثه درشت‌تری در مقایسه با مرغ‌های محلی دارند. لذا به نظر می‌رسد تشریح دلایل اصلی رشد سریع و جثه درشت مرغ‌های صنعتی در مقایسه با مرغ‌های محلی تا حدودی به رفع ابهامات در این خصوص کمک کند.

دلایل رشد سریع و جثه درشت مرغ‌های صنعتی

1 ـ مرغ‌های صنعتی معمولا از نژاد‌های خاصی هستند که این نژاد‌ها ذاتا جثه بزرگ‌تری دارند و همچنین سرعت رشد آنها بسیار بیشتر از مرغ‌های محلی است.

2 ـ در مرغداری‌های صنعتی، مرغ‌ها همواره بدون هیچ محدودیتی از مغذی‌ترین خوراک‌ها تغذیه می‌کنند و وزن‌گیری آنها بیشتر و سریع‌تر است.

3 ـ در مرغداری‌های صنعتی، مرغ‌ها فضای زیادی برای تحرک و جنب و جوش در اختیار ندارند و انرژی آنها عمدتا صرف افزایش وزن می‌شود.

4 ـ استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در دوره پرورش مرغ‌های صنعتی موجب افزایش سرعت رشد آنها می‌شود که در کشور ما نیز رواج گسترده‌ای دارد. جالب آن که در مطلب حاضر، موضوع باقیمانده هورمون در گوشت مرغ، یک «افسانه» نامیده شد؛ اما برعکس، وضعیت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در پرورش مرغ‌های صنعتی در ایران متاسفانه به یک «تراژدی» شبیه است. لذا در قسمت‌های آینده به مبحث خطرات و مضرات آنتی‌بیوتیک‌ها در گوشت مرغ‌های صنعتی پرداخته می‌شود.

دکتر بهادر حاجی محمدی

سرپرست مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد