غرش نهنگ آسیب‌های اجتماعی

هفته گذشته ‌محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش اعتراف کرد آسیب‌های اجتماعی، امروز نوجوانان و جوانان را تهدید می‌کند؛ اعترافی که می‌توان رد مصداق‌هایش را براحتی در اخبار تلخ چند وقت اخیر دید. وزیر آموزش و پرورش در صحبت‌هایش نقدی به فضای مجازی و آفت‌های این فضا در زندگی روزمره داشت و راه حل این موضوع را البته ترویج برنامه‌های تربیت بدنی و ورزشی دانست.

به گزارش جام‌جم، برخی کارشناسان معتقدند‌ ریشه اصلی آسیب‌های اجتماعی در خانواده‌ها شکل می‌گیرد. به همین دلیل نباید سیاست‌های اشتباه گذشته را در پیش گرفت و ‌به قول معروف آسیب‌های اجتماعی را زیر فرش پنهان کرد.

نبود سلامت روان، ترجیع‌بند حرف‌های اصغر کیهان‌نیا، مشاوره خانواده است. او به جام‌جم می‌گوید باید به دنبال حل دلایل بود چراکه ‌این آسیب در خانواده‌های متشنج، بد همسر، فقیر، بیکار و حتی رفاه زده وجود دارد.

کیهان‌نیا زندگی نوجوانان در خانواده‌های اینچنینی را یکی از دلایل کاهش سن آسیب‌های ا جتماعی در ایران می‌داند و می‌گوید: ‌نوجوانان در این خانواده‌ها نیاز به حمایت و توجه دارند و به واسطه احساس بی‌پناهی، خودشان را قربانی می‌دانند. به همین دلیل مدرسه، والدین و مسئولان را پناه خودشان نمی‌بینند و به سمت ویرانگری در فضای مجازی می‌روند.

این مشاور خانواده، کاهش سن آسیب‌ها و البته ترویج آن میان دختران را یکی از نشانه‌های فراگیر شدن چنین آسیب‌هایی می‌داند و معتقد است خانواده، مسئولان و رسانه‌ها سه ضلع مثلثی‌ هستند که می‌توانند این آسیب‌ها را به نوعی مهار کنند.

به دنبال علت‌ها باشیم

آسیب‌های اجتماعی حالا دیگر سن و سال نمی‌شناسد، هر چند متهم این روزهای آسیب‌ها فضای مجازی است آن‌طور که مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری به جام‌جم می‌گوید مواردی که بتازگی در فضای مجازی مطرح شده تنها بهانه است و باید اساسی‌تر به موضوع آسیب‌ها
نگاه شود.

به گفته این جامعه‌شناس، نمی‌توان یک مساله را در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی دخیل دانست. به‌ گفته او، در حال حاضر شهروندان در جوامع مختلف به اینترنت دسترسی دارند و طبیعتا نوجوانان در این کشورها با چالش‌هایی نظیر نهنگ آبی آشنا هستند. پس اگر این بازی در کشور ما به خودکشی منتهی می‌شود به‌دلیل زیرساخت‌های نامناسب است.

این مددکار اجتماعی می‌گوید: با بررسی دلایل خودکشی‌های اخیر باید وضعیت خانوادگی افراد، موقعیت تحصیلی‌شان، مشکلات موجود و... مورد بررسی قرار گیرد. بی‌شک با بررسی وضعیت زندگی این افراد نمی‌توان یک بازی یا چالش را دلیل بروز خودکشی دانست.

رئیس انجمن علمی مددکاری ایران تاکید می‌کند: هیچ‌فردی با یک بازی یا چالش خودکشی نمی‌کند، بلکه با این استنباط‌ها فقط صورت مساله پاک می‌شود. به‌گفته او، تا وقتی مشکلات ریشه‌ای برطرف نشود، همچنان بر شدت مشکلات اجتماعی افزوده می‌شود.

سیاست انفعال در برابر فضای مجازی

محمدعلی پورمختار را هم باید به جمع افرادی اضافه کرد که معتقدند سیاست‌هایی که تاکنون برای مهار آسیب‌های اجتماعی به کار گرفته شده نادرست بوده است. دلیل او کاهش سن اعتیاد در ایران است. هر چند در ارتباط با چالش نهنگ آبی که این روزها بحثش فراگیر شده است، او متهم اصلی را ولنگاری در فضای مجازی می‌داند.

پورمختار به هشدارهای رهبر معظم انقلاب اشاره می‌کند و اعتقاد دارد این هشدارها جدی گرفته نشده است. او به جام‌جم می‌گوید: نگاه دولت این است که به جای محدود کردن فضای مجازی باید فرهنگ‌سازی کنیم. این بهانه موجب عدم محدودسازی در ولنگاری فضای مجازی شده است، اما از طرف دیگر هیچ برنامه‌ای مبنی بر فرهنگ‌سازی از سوی مسئولان نمی‌بینیم.

عضو کمیسیون قضایی مجلس معتقد است با چنین سیاست‌هایی باید منتظر چنین مواردی در جامعه هم باشیم. پورمختار به جام‌جم می‌گوید بسیاری از اتفاقاتی که در این موارد رخ می‌دهد رسانه‌ای نمی‌شود.

او همچنین با اشاره به این که مبارزه با فقر و بیکاری، دو مولفه اصلی در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی است، عنوان می‌کند: از مهم‌ترین آسیب‌های ناشی از فقر و بیکاری می‌توان به طلاق، مشکلات اخلاقی و برخی جرایم جنایی و اقتصادی اشاره کرد. بنابراین بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از آسیب‌های اجتماعی ریشه فرهنگی دارد و ناشی از ناآشنایی افراد با مبانی فرهنگی و اسلامی است. به گفته پورمختار، اگر مبانی دینی و اسلامی به طور دقیق تبیین و به آن عمل شود، بخشی از آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد.

نهنگ آبی بهانه است. ‌مهم‌ترین نکته درباره جریان اخیر پرداختن به بسترهای ایجاد پدیده‌هایی از این نوع در جامعه است. برخلاف ابهام درباره ماهیت نهنگ آبی، خودکشی دو دختر نوجوان اصفهانی واقعیتی است که پیش روی ما قرار دارد و قابل نادیده گرفتن هم نیست. به همین دلیل کارشناسان دست‌کم باید با بومی‌سازی راهکارهایی که دیگر کشور‌ها برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی در پی گرفته‌اند برای کاهش نگرانی و دغدغه‌های خانواده‌ها قدم‌های موثری بردارند.