سناریوی نخ‌نمای «ایران‌هراسی»

سفر با هدف سد نفوذ

همان‌طور که در مقدمه این بحث عنوان شد، یکی از هدف‌های مهم سفر تیلرسون به منطقه مقابله با نفوذ ایران در منطقه از طریق جلوگیری از نزدیکی قطر به ایران و همچنین گفت‌وگو با هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا برای مقابله با وضعیت رو به جلوی ایران پس از پیروزهای اخیر جبهه مقاومت در سوریه و عراق است.

در همین راستا قرار است وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز با هدف گفت‌وگو درباره نحوه مقابله با ایران به خاورمیانه سفر کند.

به گزارش خبرگزاری رسمی کویت (کونا)، استیو منوچین همراه معاونش در زمینه تروریسم هفته آینده برای بحث درباره مشارکت در مرکز مقابله با تروریسم و دیگر مسائل مهم امنیتی برای مقابله با تروریسم به خاورمیانه سفر می‌کند.

این سفر شامل عربستان سعودی،‌ امارات متحده عربی، قطر و سرزمین‌های اشغالی خواهد بود. وی قرار است در این سفر با مقام‌های ارشد عربی دیدار و گفت‌وگو کند. منوچین با بیان این‌که هدف از انجام این سفر تقویت راه‌حل‌ها برای مقابله با تامین مالی تروریسم خواهد بود،‌ تاکید کرد: ما با متحدانمان در خاورمیانه درباره استراتژی جدید دولت ترامپ برای مقابله با نفوذ مخرب ایران در منطقه رایزنی خواهیم کرد. در ادامه این بیانیه آمده است: «سفر ما به خاورمیانه بر مقابله با تامین مالی تروریسم و فعالیت‌های غیرقانونی متمرکز خواهد بود.»

تحلیلگران سیاسی بر این اعتقادند پیگیری راهبرد ایران‌هراسی در کانون تحرکات دیپلماتیک کاخ سفید قرار دارد و به این ترتیب مقامات آمریکایی با تعمیق اختلافات در منطقه، تداوم جریان فروش سلاح از طریق عقد قراردادهای هنگفت را تضمین کنند.

آمریکا، تنش‌ساز و میانجی

تنش‌ها و اختلافات بین قطر و دیگر کشورهای عربی پس از نشست ماه می‌2017 کشورهای عربی در جده عربستان شروع شد. در آن زمان پس از پایان اجلاس کشورهای عربی که در آن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هم شرکت کرده بود، رئیس‌جمهور آمریکا اظهاراتی را بر زبان راند که موجب افزایش تنش‌ها میان کشورهای عربی شد.

وی گفت: زمانی که درباره حمایت از تروریسم صحبت می‌کردم برخی کشورهای عربی انگشت اشاره را به سوی امیر قطر نشانه می‌رفتند و آنها بر این باور بودند دولت قطر از افراط گرایی و گروه‌های تروریستی در خاورمیانه حمایت می‌کند. در آن نشست ترامپ همچنین در تلاش بر آمد با ایران‌هراسی بتواند اتحاد بین کشور‌ها را در برابر ایران بیشتر کند.

پس از این ماجرا بود که خبرگزاری قطر اظهاراتی از طرف امیر قطر، شیخ تمیم منتشر کرد که در آن آمده‌است: «ایران وزنه مهمی در خاورمیانه و جهان اسلام است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت و قطر روابط جدی خود با آمریکا و ایران را همزمان حفظ می‌کند، صلاح نیست تنش‌ها با ایران بالا گیرد.» وی ایران را کشوری دارای وزنه منطقه‌ای و اسلامی توصیف کرد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و در ادامه خواست تنشی با ایران آغاز نشود.

این اظهارات گرچه ابتدا نیم‌بند تکذیب شد اما سبب بحرانی عمیق‌تر در جبهه عربی شد و چهار کشور عربی عربستان سعودی مصر، امارات عربی متحده و بحرین 5 ژوئن 2017 روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند. سپس تعداد دیگری از کشورهای عربی از جمله اردن از این اقدام پشتیبانی و خود را با قطر قطع کردند. پیرو این چالش در تاریخ 5 ژوئن 2017 تمامی راه‌های زمینی، دریایی و هوایی عربستان و کشورهای همسو با قطر بسته شد.

آمریکا بازنده بزرگ تنش‌ها

این تنش‌ها سبب شد تلاش‌های در منطقه و بیرون منطقه برای حل این بحران آغاز شود. آمریکا که هم متحد قطر و هم متحد جبهه عربی به سرکردگی عربستان است، خود را بازنده این تنش‌ها حس کرد و بارها با اعزام مقام‌های ارشد این کشور به منطقه در تلاش برای حل این بحران برآمد. تیلرسون که در ماموریت گذشته خود برای آشتی بین قطر و چهار کشور متحد علیه دوحه موفقیتی به‌دست نیاورد، حال بار دیگر عازم منطقه شده تا بتواند علاوه بر حل اختلافات کشورهای عربی با ایران‌هراسی مانع نزدیکی هر چه بیشتر قطر به ایران شود.تیلرسون در گفت‌وگو با شبکه خبری بلومبرگ نسبت به حل بحران در روابط کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس در آینده نزدیک اظهار ناامیدی کرد اما در عین حال گفت که مسئولیت ادامه بحران برعهده کشورهای محاصره‌کننده قطر است. وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد وضعیت قطر روشن و این کشور آماده مذاکره است و انتظار می‌رود مقامات چهار کشور محاصره‌کننده درخصوص مذاکره برای حل بحران تصمیمی مناسب اتخاذ کنند.

هیدز نویرت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم پیش از شروع سفر تیلرسون، از امکان هر گونه موفقیتی در این خصوص اظهار ناامیدی کرد و گفت که با این حال تیلرسون این کشورها را برای آوردن بر سر میز مذاکره ترغیب خواهد کرد اما نمی‌توانیم آنان را مجبور به کاری که نمی‌خواهند، بکنیم.

سفر تیلرسون به منطقه در حالی است که به گفته بسیاری از تحلیلگران، ترامپ در حل مسائل مهم‌تر به هیچ وجه به وزارت خارجه و تیلرسون اعتمادی ندارد و تا حد زیادی نقش وزیر خارجه خود را به‌عنوان دیپلمات برجسته آمریکا نادیده می‌گیرد و بیشتر بر کارکنان نظامی که هم در ظرفیت‌های امنیت ملی و هم به‌عنوان مقامات ارشد کاخ سفید وی را دوره کرده‌اند، تکیه دارد که از آن میان می‌توان به «جان کلی» رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید اشاره کرد. همین اختلافات بین تیلرسون و ترامپ است که سبب شده تیلرسون در مصاحبه اخیر خود به این اختلافات اشاره‌ای آشکار داشته باشد و بگوید: «در چگونگی تفکرات ما اختلافاتی وجود دارد. اغلب چیزهایی که وی (ترامپ) انجام می‌دهد در چارچوب زمانی بسیار کوتاهی صورت می‌گیرد. تمام کارهایی که من زندگی خود را صرف انجام آن کردم در بازه زمانی ده تا 20 سال بوده است بنابراین من در آن شرایط به‌راحتی فکر می‌کنم.»