مقابله با بلوغ زودرس دختران

در دختران، اولین نشانه بلوغ بزرگ شدن پستان‌هاست و پس از آن سایر تغییرات رخ می‌دهد و در نهایت، وقوع اولین خونریزی ماهانه معمولا آخرین نشانه شروع بلوغ است که به طور متوسط دو سال بعد از شروع رشد پستان‌ها رخ می‌دهد. در ایرانی‌ها اولین نشانه‌های بلوغ حدود 10 سالگی و آخرین نشانه‌ها به طور میانگین در 12 سالگی رخ می‌دهد. شروع نشانه‌های بلوغ یعنی ایجاد برآمدگی اولیه پستان قبل از هشت سالگی در دختران به عنوان بلوغ زودرس تلقی می‌شود و باید مورد بررسی قرار گیرد. تاکید بر این نکته لازم است که شروع عادت ماهانه دو تا سه سال بعد از این رخ می‌دهد و در واقع، آخرین علامت بلوغ در دختران است.

در بسیاری موارد، علت بلوغ زودرس در دختران نامشخص است و در مواردی نیز علائم بلوغ در همان مراحل اول خود به خود متوقف می‌شود. با وجود این،‌ از آن جایی که در موارد کمی بلوغ زودرس نشانه یک ضایعه مغزی یا محیطی است، باید بررسی توسط پزشک متخصص صورت گیرد تا در صورت وجود ضایعه مورد مداوا قرار گیرد. در مواردی که پس از بررسی دقیق، علتی برای بلوغ زودرس یافت نشود و علائم بلوغ به صورت پیش رونده ادامه یابد و به عنوان مثال پستان‌ها رشد بیشتری کنند یا موهای ناحیه تناسلی افزایش یابند، درمان باید شروع شود.

والدین عزیز می‌توانند در صورت دیدن هر گونه نشانه بلوغ در دخترشان که از نظر آنان غیرطبیعی و زودرس تلقی می‌شود، به پزشکان عمومی و سپس متخصص کودکان مراجعه کنند. این متخصصان، کودک را بررسی و معاینه می‌کنند و اگر به عنوان بلوغ زودرس تلقی شود، به همکاران فوق‌تخصص غدد کودکان ارجاع خواهند داد. علت این که بررسی‌ها و معاینات باید ابتدا توسط پزشکان متخصص کودکان انجام شود، این است که در کشور ما به ازای هر یک میلیون جمعیت، فقط یک فوق‌تخصص غدد کودکان وجود دارد و عملا رسیدگی به تمام مراجعات مردم در مورد بیماری‌های هورمونی کودکان برای این گروه غیرممکن است. دخترانی که دچار بلوغ زودرس هستند، در صورت درمان نشدن، نسبت به دیگران قد کوتاه‌تری پیدا می‌کنند، زیرا هورمون‌های جنسی باعث بسته شدن اپیفیزاستخوان‌های بلند شده،‌ رشد قدی متوقف می‌شود. به این ترتیب یکی از علت‌های نیاز به بررسی و درمان بلوغ زودرس، جلوگیری از کوتاهی قد است.

در سال‌‌های اخیر، برخی پزشکان مبادرت به استفاده از داروها برای به تاخیر انداختن بلوغ در دختران کرده‌اند (یعنی دخترانی که نشانه‌های بلوغشان بعد از هشت سالگی آغاز شده است). استفاده از این داروها ممکن است چند سانتی‌متر به افزایش قد در یک دختر منجر شود ولی عوارضی که به دلیل به تاخیر انداختن بلوغ در یک دختر سالم ایجاد می‌شود، می‌تواند در رشد جسمی، روحی و حتی توانایی باروری او تاثیر منفی ایجاد کند و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم