رقابت نابغه‌ها از پشت رایانه

در ساعت پایانی، همراهان تیم‌ها به مرور پشت در سالن برگزاری می‌آمدند و با اضطراب منتظر نتیجه بودند. نکته جالب المپیاد این بود که نتایج به صورت آنلاین روی نمایشگری در سالن برگزاری دیده می‌شد. بلافاصله پس از پایان زمان مسابقه و خروج شرکت‌کنندگان از سالن، از برگزیده مرحله دوم مسابقه استقبال شد، در حالی که این دانش‌آموز خودش از نتیجه با خبر نبود و خبر را با ناباوری شنید!

المپیاد جهانی کامپیوتر از 6 تا 13 مرداد 1396 در شهر تهران برگزار شد. وزارت آموزش و پرورش، مجری اصلی برگزاری المپیاد جهانی کامپیوتر 2017 در ایران بود. به همین منظور ده کارگروه با ده ماموریت مشخص تشکیل شد که برگزاری آزمون‌ها و مراسم را به عهده داشتند.

سومین المپیاد علمی جهانی در ایران چطور برگزار شد؟

دانش‌آموزان تیم‌های ایران نیز در همه این المپیادها در سال‌های اخیر درخشیده‌اند. اما این سومین بار بود که ایران میزبان برگزاری یک المپیاد جهانی بود. ایران پیش از این سال 1386 میزبان المپیاد جهانی فیزیک و سال 1388 میزبان المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک بود و سال آینده نیز المپیاد جهانی زیست‌شناسی در ایران برگزار خواهد شد. برگزاری المپیادهای جهانی در ایران، می‌تواند نوید ادامه فعالیت‌های بین‌المللی در حوزه‌های علمی در ایران باشد.

المپیادهای علمی دانش‌آموزی با هدف شناسایی استعدادهای درخشان در سطح جهان برگزار می‌شود و فرصت مناسبی است تا دانش‌آموزان سراسر جهان اطلاعات علمی خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و در فضایی کاملا علمی به رقابت با یکدیگر بپردازند. المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست‌شناسی، المپیادهایی هستند که هر سال در سطح جهانی برگزار می‌شوند. انتخاب تیم شرکت‌کننده در المپیاد جهانی هر رشته به این شکل است که در مرحله اول حدود 300نفر از دانش‌آموزان 15 تا 18 ساله انتخاب می‌شوند. در مرحله دوم 80نفر از میان شرکت‌کنندگان انتخاب می‌شوند و این تعداد در مرحله سوم به 40 نفر می‌رسد. در نهایت منتخبان این 40 نفر، هشت نفر خواهند بود و چهار نفر برگزیده راهی المپیاد جهانی می‌شوند. نکته جذاب این است دانش آموزان ایرانی که در این المپیاد شرکت کرده‌اند، مانند دیگر المپیادهای جهانی می‌توانند بدون شرکت درکنکور سراسری وارد دانشگاه شوند.

طراحی و بهبود سامانه‌های اجرایی در المپیاد کامپیوتر

المپیاد جهانی کامپیوتر (IOI) با حضور 85 تیم چهار نفره در تهران برگزار شد. در برگزاری این المپیاد سه کمیته بین‌المللی، علمی و فنی کنار یکدیگر مسئولیت برگزاری این المپیاد را به عهده داشتند. علاوه بر این 65 دانشگاه در برگزاری مسابقات همکاری داشتند. در طراحی سوالات نیز از مدال‌آوران ایرانی و خارجی دوره‌های قبل کمک گرفته شده بود.

دکتر محمدعلی آبام، رئیس کمیته برگزاری المپیاد جهانی کامپیوتر 2017، درباره فعالیت این کمیته‌ها به جام‌جم می‌گوید: برگزاری خوب این مسابقه، نگاه مثبتی به ایران ایجاد می‌کند. امسال ما سامانه‌های نرم‌افزاری را بهبود دادیم و سامانه جدیدی ایجاد کردیم و احتمالا سال‌های بعد نیز از این سامانه‌ها در المپیادها استفاده خواهد شد. در واقع سامانه داوری و ترجمه ارتقا داده و سامانه آماده‌سازی سوالات ایجاد شد. یکی از بازخوردهای مثبت برگزاری این المپیاد در ایران این است که افراد نخبه از سراسر جهان اکنون به ایران آمده‌اند. این افراد تا ده سال آینده در شرکت‌ها و دانشگاه‌های مطرح جهان مشغول به فعالیت می‌شوند و نگاه مثبت آنها نسبت به ایران می‌تواند در تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌های آنها تاثیرگذار باشد.

وی در‌خصوص بخش فنی برگزاری المپیاد جهانی کامپیوتر می‌گوید: ما سیستم شبکه را برای نزدیک به 400 کامپیوتر راه‌اندازی کردیم. امسال مسابقات به جای لپ‌تاپ با مینی‌کامپیوترها برگزار شد که با وجود هزینه بسیار زیاد، شرایط راحت‌تری برای دانش‌آموزان در آزمون به وجود می‌آورد.

سرمایه انسانی، کلید موفقیت در برگزاری المپیاد

یکی از چالش‌های برگزاری المپیاد جهانی کامپیوتر، پشتیبانی فنی و تدارک دیدن دستگاه به تعداد شرکت‌کنندگان بود. در المپیاد کامپیوتر امسال بیش از 300دستگاه برای آزمون‌ها در نظر گرفته شده بود و داوران حین برگزاری مسابقه روی دستگاه‌ها نظارت دارند.

دکتر حمید ضرابی‌زاده، رئیس کمیته اجرایی و عضو کمیته علمی المپیاد جهانی کامپیوتر در ایران درباره تدابیر فنی این مسابقات به جام‌جم می‌گوید: برای برگزاری این مسابقه با توجه به رقابت سنگینی که وجود دارد نیاز به فراهم کردن تمهیدات فنی مناسب داشتیم.از نظر نرم‌افزاری هم سه سامانه بزرگ آماده‌سازی سوالات، ترجمه سوالات به زبان‌های مختلف و پایش شبکه را راه‌اندازی کردیم. سوالات مسابقه باید برای همه کشورها ترجمه شود و امسال همه کشورها از سامانه طراحی شده به همین منظور برای ترجمه سوالات استفاده کردند.

با توجه به این که نزدیک به 500سیستم در زمان برگزاری وجود دارد که به صورت همزمان کار می‌کنند، باید در کمترین زمان ممکن به مشکلات احتمالی رسیدگی شود. سیستم پایش شبکه و کامپیوترها به همین منظور آماده شد. همچنین آماده‌سازی محیط مسابقه زمانبر و انرژی‌بر بوده است، اما تلاش کردیم استانداردها را به طور کامل رعایت کنیم و مسابقات بخوبی و منظم برگزار شد.

وی می‌افزاید: ممکن است امکان برگزاری این مسابقات در هر کشوری هر 40 سال یک‌بار پیش آید و ما توانستیم همین فرصت را غنیمت بشماریم و با آمادگی کامل مسابقات را برگزار کنیم. نقطه قوت ما این است که برای قسمت فنی یک گروه 50 نفره از اعضای هیات علمی دانشگاه شریف و بسیاری از المپیادی‌های سال گذشته را کنارمان داشتیم. همین‌طور در کمیته علمی حدود 20 نفر از فارغ‌التحصیلانی که اکنون در خارج از کشور مشغول تحصیل یا تدریس هستند، حضور فعال داشتند. به این ترتیب سرمایه ما نیروی انسانی خوب بود و نیاز به کمک گرفتن از کشورهای دیگر
نداشتیم.

درخشش کشورهای آسیایی در المپیاد امسال

المپیاد جهانی کامپیوتر در واقع یک رقابت برنامه‌نویسی است که از سال 1368/ 1989 در جهان برگزار می‌شود و ایران نیز از سال 1370 در این رقابت شرکت می‌کند. با توجه به درخشش تیم ایران در المپیاد جهانی کامپیوتر دوره‌های قبل و بخصوص در چهار سال گذشته، ایران به عنوان میزبان المپیاد 2017 انتخاب شد.

کمیته جهانی المپیاد نیز با توجه به بررسی روند اجرایی این رویداد جهانی، با برگزاری این المپیاد در ایران موافقت کرد و به این ترتیب ایران میزبان 308 شرکت‌کننده از 82 کشور شد. تیم ایران در المپیاد جهانی سال 2012 رتبه هشتم، سال 2013، 2014 و 2015 رتبه ششم و سال 2016 رتبه سوم را بین 80 کشور شرکت‌کننده کسب کرده است.

در المپیاد جهانی کامپیوتر 2017 که در تهران برگزار شد، تیم ژاپن با سه مدال طلا جایگاه نخست را کسب کرد و تیم‌های چین و روسیه رتبه‌های دوم و سوم را به دست آوردند. ایران نیز به دلیل میزبانی با دو تیم در المپیاد شرکت کرده بود که تیم اصلی با یک مدال طلا و سه مدال نقره تیم چهارم و تیم دوم ایران رتبه یازدهم المپیاد را از آن خود کرد. یکی از دانش‌آموزان شرکت‌کننده از کشور ژاپن که بالاترین امتیاز را در روز دوم مسابقات کسب کرد، درباره سطح آزمون به جام‌جم می‌گوید: مسائلی که مطرح شده بود بسیار جالب بود و من امروز توانستم از عهده همه آنها برآیم و خوشحال هستم. من حدود چهار سال است برای شرکت در المپیاد کامپیوتر تلاش می‌کنم و این چهارمین بار است که در المپیاد جهانی کامپیوتر شرکت می‌کنم و اولین بار است که موفق به کسب رتبه در این مسابقات می‌شوم!

مربی تیم شرکت‌کننده از کشور هلند نیز درباره المپیاد کامپیوتر 2017 می‌گوید: من از سال 2006 در المپیاد جهانی کامپیوتر همراه دانش‌آموزانم هستم، بنابراین این دهمین سال است در این مسابقه حضور دارم. در ساعت‌های برگزاری مسابقه مشکلاتی به وجود آمد که غیرمنتظره بود، اما در مجموع برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌ها، محل برگزاری آزمون در تهران و شرایط زمان امتحان بخوبی مدیریت شده بود و مسابقات خوب پیش رفت.

رویایی با مسائل سخت و آسان

در طول این مسابقات که بزرگ‌ترین مسابقات برنامه‌ریزی در سطح جهانی به شمار می‌رود، دانش‌آموزان 5 ساعت برای حل سه مساله الگوریتمی فرصت داشتند و برنامه‌هایی که می‌نوشتند با داوری اتوماتیک ارزیابی می‌شد. دانش‌آموزان به کمک زبان‌های پاسکال، C و ++C به حل مسائل پرداختند. دکتر علی شریفی، رئیس کمیته علمی المپیاد جهانی کامپیوتر، درباره نحوه برگزاری مسابقه و رقابت بین شرکت‌کنندگان به جام‌جم می‌گوید: این المپیاد بین حدود 308 دانش‌آموز از بیش از 80 کشور دنیا برگزار شد. مسابقات در روز اول و دوم بسیار خوب و مطابق انتظارات پیش رفت و فضای دوستی خوبی بین آنها شکل گرفت. این المپیاد در دو نوبت برگزار شد که شرکت‌کنندگان در هر نوبت به سه سوال پاسخ دادند و زمان پاسخگویی در هر نوبت 5 ساعت بود.

وی‌ ادامه می‌دهد: مسائل روز اول کمی سخت بود، اما روز دوم مسابقات یک مساله سخت، یک مساله آسان و یک مساله متوسط در نظر گرفته شده بود. هر مساله در هر روز صد نمره داشت، بنابراین در مجموع سقف امتیازات هر دانش‌آموز 600 امتیاز در نظر گرفته شده بود. در نهایت برنده مسابقات کسی است که بیشترین امتیاز را کسب می‌کند.

سپیده شعرباف