کولر هواپیما چطور کار می‌کند؟

می‌خواهیم چرخه کامل تهویه هواپیما را بررسی کنیم. از زمانی که هواپیما روی زمین و در پارکینگ فرودگاه قرار دارد، باید هوای داخل آن تهویه شود. این نکته قابل توجه است که هواپیما برای این که بتواند در طول پرواز هوای داخل کابین را به صورت فشرده و در فشار و دمای مناسب نگه دارد، باید تمام ورودی و خروجی‌های هوا را با سیستم کنترل فشار به طور دقیق پایش کند. به‌همین علت هیچ راه خروجی اعم از پنجره‌های مسافران ـ که امکان باز شدن ندارند ـ یا درهای ورود و خروج، نمی‌توانند در تهویه هوای داخل کابین نقشی داشته باشند.

اگر این تهویه انجام نشود، در فصول گرم به جای هواپیما، با یک لوله داغ روبه‌رو می‌شویم که حتی چند دقیقه نشستن داخل آن نیز می‌تواند باعث کلافگی دیوانه‌کننده‌ای برای انسان شود. از این رو سامانه‌های تهویه بزرگ و پیشرفته‌ای مسئولیت این کار را روی زمین برعهده می‌گیرند. همانند یک کولر گازی که خروجی پنل آن با یک لوله خرطومی چند اینچی به بخش تعیین شده‌ای از سیستم تهویه هواپیما وصل شده و هوای خنک را از چشمی‌های بالای سر مسافران به داخل کابین می‌دمد.

این کار می‌تواند با موتور اضافه هواپیما نیز انجام شود. منظور از موتور اضافه، APU یا به اختصار همان واحد قدرت کمکی است که فقط وظیفه تأمین نیروی برق و هوای لازم برای روشن کردن موتورهای اصلی و سیستم تهویه را روی زمین بر عهده دارد. بعد از تکمیل شدن مسافرگیری و بستن درها، زمانی که هواپیما برای روشن کردن موتورها آماده می‌شود، سیستم تهویه زمینی از هواپیما جدا شده و اگر انتظار داشته باشیم مراحل استارت زدن موتورها به هر دلیلی زمانگیر خواهد بود، سیستم تهویه کمکی وارد مدار شده و تا زمان روشن کردن موتورها کابین را خنک نگه می‌دارد.

بعد از روشن‌کردن موتورها و با اتصال سامانه تهویه مطبوع اصلی هواپیما به چرخه هوای داخل کابین، از این پس کمپروسورهای موتور جت خواهند بود که روی زمین و در طول پرواز با فشردن هوای ورودی به موتورها برای احتراق و جدا کردن بخشی از آن در مراحل مختلف، با هدایت هوای فشرده به سامانه‌های تنظیم دما و از بین بردن آلودگی‌های احتمالی، وظیفه تأمین هوای مورد نیاز برای تهویه مطبوع هواپیما را بر عهده می‌گیرند.

در طول پرواز و در ارتفاعات بالا، به دلیل دمای بسیار پایین محیط، سامانه تهویه بندرت به خنک‌کنندگی نیاز پیدا می‌کند. ولی روی زمین، باتوجه به فصول متفاوت سال و نیاز مسافران، سامانه تهویه نیز می‌تواند دمای متفاوتی داشته باشد. همین چرخه در زمستان برای تأمین هوای گرم به کار می‌رود. با این تفاوت که دمای سامانه تهویه زمینی به طور دستی تعیین می‌شود، ولی واحد قدرت کمکی و موتورها، با بهره‌گیری از سنسورهای دمای نصب شده در نقاط مختلف کابین، خود این تنظیم دما را انجام می‌دهند.

خلبان محمدتقی امیرسام

جام‌جم