«نیستان» و پاسداشت موسیقی اصیل ایرانی

رادیو نباید از نیاز مخاطب عقب بماند

وحید رستگاری، تهیه‌کننده نیستان و کارشناس موسیقی که خود نوازنده ساز عود و فارغ‌التحصیل دانشکده موسیقی دانشگاه هنر تهران است، به جام‌جم می‌گوید: همزمان با حرفه نوازندگی با رادیو همکاری خود را صرفا با برنامه‌های تخصصی موسیقی شروع کردم.

عضو شورای اجرایی جشنواره‌های رادیو ادامه می‌دهد: سال 1380 نیستان هر روز از ساعت 10 تا 14 به مدت چهار ساعت پخش می‌شد. کار ساده‌ای نبود. تهیه محتوا برای چهار ساعت برنامه روزانه کار طاقت فرسایی بود. با تشکیل تیم متخصص موسیقی و رسانه‌ای و ساخت قالب‌های کوتاه و کمک گرفتن از کارشناسانی که نقش مجری را نیز به عهده داشتند، بر غنا و جذابیت برنامه افزوده شد. خیلی زود نیستان صدای موسیقی در حوزه‌های مختلف، سنتی، محلی و کلاسیک شده بود.

او ادامه می‌دهد: اکنون این برنامه بیش از 15 سال روایتگر گویای موسیقی ایران است و از معدود برنامه‌های رادیویی است که بدون وقفه پیش می‌رود و با وجود مشکلاتی که در مسیر تهیه آن وجود دارد به حیات خود ادامه می‌دهد.

کارشناس برنامه‌های رادیویی صدای استان‌ها در مورد بخش‌های مختلف نیستان توضیح می‌دهد: بخش گفت‌وگوهای تخصصی با حضور مهمانان متخصص با موضوعات مختلف موسیقی توسط هنرمندان، کارشناس مجری اداره و اجرا می‌شود. اجرای ردیف موسیقی از بخش‌های ارزشمند نیستان است. کیوان ساکت سال‌هاست این بخش شنیداری را اجرا می‌کند. استاد ساکت با تار و سه تار نغمات موسیقی دستگاهی را با توضیحات کاربردی اجرا می‌کند. حضور وی باعث اعتبار برنامه نیستان است. بخش دیگری از برنامه مربوط به تاریخ موسیقی و بررسی وقایع تاریخی و اجتماعی است. هنرمند گرامی شهرام آقایی‌پور ـ که نویسنده و محقق موسیقی است ـ این بخش را با دقت و براساس اسناد معتبر موسیقی اجرا می‌کند. علیرضا امینی ترانه سرا و محقق موسیقی، احمد مهدی موسیقیدان و رهبر گروه کر، محمدامین میراحمدی، نیکو یوسفی، بابک بختیاری و سجاد پورقناد نیز بخش‌های دیگر برنامه نیستان را اجرا می‌کنند.

لحنی جدی همراه با شادابی

فاطمه رکنی، گوینده ـ که سال‌هاست اجرای نیستان را به عهده دارد ـ درخصوص لحن برنامه می‌گوید: با توجه به این که رویکرد برنامه نیستان اطلاع‌رسانی در حوزه موسیقی است و مخاطبان آن نیز اصحاب موسیقی و البته عامه مردم هستند، باید لحنی جدی و همراه با شادابی داشته که با فضای کلی برنامه همخوان باشد. اگر گوینده نتواند ارتباط موثر با مخاطب برقرار کند می‌توانیم بگوییم عملکرد خوبی نداشته است. گوینده به طور کلی باید خود را در اختیار فضای کلی برنامه قرار دهد و با آن هماهنگ باشد که در این صورت از عهده اجرای برنامه به خوبی برآمده است.

رکنی ادامه می‌دهد: در برنامه‌های تخصصی مثل نیستان گوینده باید اطلاعات نسبی درخصوص موضوعات مطرح شده داشته و با اصطلاحات خاص این حوزه آشنا باشد تا بتواند برنامه را بدون اشکالات محتوایی اجرا کند و این باور را داشته باشد که به عنوان یک رکن و پلی بین مخاطب و عوامل دست‌اندرکار تهیه برنامه نقش مهمی به عهده دارد که اگر بخوبی این نقش را ایفا کند در جذب مخاطب نیز موفق خواهد بود.

از ساخت مستند تا معرفی موسیقی نواحی

ندا رادمهر سال گذشته با برنامه موسیقایی نیستان در سی و دومین جشنواره موسیقی فجر به عنوان خبرنگار برتر و فعال در حوزه موسیقی برگزیده شد.

رادمهر درباره اجرای بخش خبر و موسیقی در این برنامه می‌گوید: من به بهانه‌های مختلف با استادان موسیقی به سبک و سیاق خودم گفت‌وگو می‌کنم. به این صورت که بجز سوال‌های تخصصی، لحظه‌های خاصی ر ا به وجود می‌آورم که بکر است و همان لحظه اتفاق می‌افتد. دوست دارم گپ و گفت‌ها خیلی روان و شیرین و مستند باشد تا مخاطبی هم که تازه شنونده ما شده و شاید زیاد اهل موسیقی هم نیست، لذت ببرد چه برسد مخاطبان پیگیر و اهل موسیقی. فکر می‌کنم تا حدی موفق بوده‌ام. بازتاب این رضایت را از شنونده‌های رادیو و حتی استادان هنرمند و 30 هزار نفر مخاطب صفحه اینستاگرام موسیقایی‌ام می‌توانم متوجه بشوم که البته کار من را سخت‌تر هم می‌کند. از آنجا‌که همیشه از تکرار فراری هستم، سعی می‌کنم همیشه کار جدید ارائه کنم.

او درباره ساخت مستندهای نیستان می‌گوید: ساختن مستند از تمرین اجراها، کنسرت‌ها و ارکسترها و در واقع از پشت صحنه این فعالیت‌های هنری با این که در رادیو تصویر وجود ندارد کار سختی است و ابتدا نمی‌دانستیم آیا جواب می‌دهد یا نه. خوشبختانه این اتفاق افتاد. شاید باور نکنید برای ساختن این مستندها شش ساعت و حتی بیشتر تمرین گروه‌ها را ضبط می‌کنم. بعد از ساعت‌ها ضبط، همه اینها تبدیل می‌شود به ده دقیقه مستند صوتی. چون تصویر نداریم سعی می‌کنم به مخاطب تصویر بدهم که خوشبختانه این مستندها طرفداران زیادی پیدا کرده و خیلی‌ها معتقدند با شنیدن این مستند‌ها احساس کرده‌اند در کنسرت حضور داشته‌اند.

طنین موسیقی ایرانی در نیستان

محمدصادق رحمانیان، مدیر رادیو فرهنگ می‌گوید: در برنامه نیستان غیر از ردیف‌سازی و بیان کیوان ساکت، تصنیف‌های قدیمی و خاطره‌انگیز پخش می‌شود که با استقبال خوبی مواجه شده است.

مدیر رادیو فرهنگ، نیستان را یکی از شاخصه‌های شبکه دانسته و می‌افزاید: نیستان با هدف اصلی محفوظ نگه‌داشتن داشته‌های هنری جامعه ایران پخش می‌شود. این برنامه بر موسیقی ایرانی تاکید دارد.

زهره زمانی