موسیقی نواحی ظرفیت های زیادی دارد

جشنواره‌های متعددی نیز در این زمینه برپا شده تا موسیقی نواحی ایران را که استادان گمنامش یکی یکی چهره در نقاب خاک می‌کشند، زنده نگاه دارد. اما بیشترین موفقیت را در این میان گروه رستاک کسب کرده که توانسته با آثارش در دل مردم جا باز کند و توجه آن‌ها را به موسیقی نواحی و اقوام ایران جلب کند. حالا آن ها در آستانه 20 سالگی گروه شان چهارمین آلبوم موسیقی خود را با عنوان «میان خورشیدهای همیشه» به علاقه مندان موسیقی نواحی ایران عرضه کرده اند. «رنگواره‌های کهن» 1386، «همه اقوام من» ۱۳۸۹ و «سورنای نوروز» ۱۳۹۱ از دیگر آثار آن هاست.
با سیامک سپهری سرپرست گروه موسیقی رستاک درباره فعالیت های این گروه گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید.
**
در این مدت خبری از کنسرت‌های رستاک نبود. گروه رستاک بیشتر در برنامه‌هایی که دعوت می‌شود به اجرای برنامه می‌پردازد یا تمرکزش بر برگزاری کنسرت است؟
بستگی به شرایط دارد. ولی ما عمدتا کنسرت برگزار می‌کنیم. شاید یک برنامه مشخص یک‌ساله به شکل تور منسجم نباشد ولی تلاشمان این است که در شهرهای مختلف کنسرت برگزار کنیم.
هماهنگ کردن این همه نوازنده سخت نیست؟
سخت است ولی بیشتر از آن برای من و دیگر اعضای گروه رفتن به شهرهای مختلف و اجرای کنسرت برای مردم آن‌ها یک تجربه هیجان‌انگیز است. به نظرم دیدن شهرهای ایران و مردم‌شان بیشترین هیجان و لذت را در کار ما دارد.
فاصله زمانی آلبوم سوم و چهارم شما که دو ماه پیش منتشر شد، چهار سال بود. اعضای گروه رستاک به طور مستمر با این گروه کار می‌کنند یا هر از چند گاهی کنار یکدیگر جمع بی می‌شوند و کار جدیدی ارائه می‌کنند؟
روند آماده شدن یک مجموعه مراحلی مختلفی دارد که نخستین مرحله آن به پژوهش و انتخاب سوژه‌ها و آثار مناطق ایران اختصاص دارد. پس از آن، مرحله تنظیم را در پیش داریم که به صورت کارگاهی با تعداد معدودی از اعضای گروه آغاز می‌شود و سپس سعی می‌کنیم قطعه خام را چندین مرتبه اجرا کنیم تا به یک پختگی برسد. پس از آن، به مرحله ضبط می‌رسیم و سرانجام به کار ساخت نماهنگ می‌رسیم که شامل جنبه‌های بصری مانند انتخاب لوکیشن، طراحی لباس‌ها، اجرا، تصویربرداری و .... است.
فعالیت‌های تخصصی مانند طراحی لباس، ساخت نماهنگ و ... نیز بر عهده اعضای گروه است؟
بیشتر امور فنی و تخصصی به متخصصان واگذار می شود، اما طراحی لباس ها گروه را خانم نگار اعزازی برعهده دارد که در گروه، نوازنده سازهای کوبه ای است و با توجه به عناصر فرهنگی هر منطقه، لباس نوازندگان گروه را طراحی می کند.
گروه رستاک سال 1376 تشکیل شد ولی نخستین آلبومش را سال 1386 منتشر کرد. این فاصله 10 ساله برای چه بود؟
«رنگواره‌های کهن» نخستین کار ما بود که به صورت صوتی به بازار آمد. پس از آن سه مجموعه صوتی‌-تصویری منتشر کردیم. اما فاصله 10 ساله از تشکیل رستاک تا انتشار نخستین کارش شاید به این دلیل بود که همیشه دو جریان به شکل موازی برای ما اهیمت داشته است: نخست ساختار گروه به شکلی باشد که به حفظ روابط کاری اعضا منجر شود و هم در مسیر فعالیت هنری گروه اتفاق جدیدی ایجاد کند. از سوی دیگر، ما فعالیت‌مان را در شاخه‌ای از موسیقی آغاز کردیم که هیچ دورنمایی از آن نداشتیم. بخش اعظم این زمان صرف تحقیق و پژوهش شد. در این 10 سال یاد گرفتیم که چگونه در کنار همدیگر کار کنیم. این مسأله برای ما از آهنگسازی و ارائه آلبوم مهم‌تر بود. در واقع، اتفاقاتی که در هر جمع انسانی که حتی به دنبال یک هدف مشترک هستند، می‌افتد هر چند می‌تواند به نوآوری بدل شود، بسیار پیچیده است. بنابراین معتقدم آن 10 سال ارزشش را داشت و در مجموع از موفقیتی که در کار گروهی کسب کرده‌ایم راضی هستیم و فکر می‌کنم در جهت درستی حرکت می‌کنیم. ‌
همه اعضای رستاک به موسیقی اشتغال دارند؟
بله، در حال حاضر موسیقی دغدغه اصلی همه اعضای گروه رستاک است.
همانطور که گفتید کار گروهی به ویژه در ایران با چالش‌های زیادی همراه است. چالش‌هایی که در گروه به وجود می‌آید، چگونه برطرف می‌شود؟
وقتی یک کار گارگاهی صورت می‌گیرد، ایده‌های مختلفی مطرح می‌شود و سعی می‌کنیم فضایی ایجاد کنیم که در آن فضا هر فردی تا حد ممکن بتواند ایده‌هایش را بر مبنای توانایی خود شکل دهد و بیان کند. به هر حال، جدا از موسیقی در هر زمینه‌ای، همکاری در یک تیم برای رسیدن به هدف واحد کار دشواری است که خوشبختانه در گروه ما تبدیل به یک تجربه قابل باور و اجرا شده است.
قطعات آلبوم « میان خورشیدهای همیشه» را چگونه انتخاب کردید؟
دو ویژگی برای ما در اولویت قرار داشت. نخست اینکه حداقل موسیقی یکی دو منطقه دیگر را به کار اضافه کنیم و دیگر اینکه قطعاتی را انتخاب کنیم که ظرفیت روایت مجدد را داشته باشند. در این آلبوم به موسیقی هفت منطقه پرداخته شد. قطعه نخست بر اساس موسیقی جنوب کرمان، منطقه مروجان انتخاب شده است. همپنین از هرمزگان، خوزستان، بلوچستان، فارس، کردستان و آذربایجان نیز قطعاتی در این آلبوم وجود دارد.
چرا همچنان بر موسیقی نواحی تأکید دارید؟
موسیقی نواحی همچنان ظرفیت های زیادی دارد که به آن پرداخته نشده است. اما درباره اینکه رستاک تا چه زمانی انگیزه کار بر موسیقی نواحی را داشته باشد، باید بگویم ما هنوز انگیزه داریم و هر چه جلوتر رفتیم شاهد اتفاقات بهتری بودیم که ما را در ادامه این راه مصمم‌تر می‌کند.
به نظر می‌رسد در برخی کنسرت‌ها، رستاک با مشکل صدابرداری مواجه است و صدای برخی سازها شنیده نمی‌شود. با این همه نوازنده و ساز چگونه از پس چالش صدابرداری بر می‌آیید؟
قطعا چنین چیری در برخی اجراها پیش می‌آید که اگر از نظر فنی درگیر کار باشید بیشتر به پیچیدگی صدابرداری پی خواهید برد. ما سازهایی را از نظام‌های مختلف شنیداری و موسیقایی کنار هم قرار می‌دهیم. برای مثال ساز دوهل را کنار سه‌تار می‌گذاریم یا سرنا را کنار تار. در واقع، این سازها از فرهنگ‌ها و کارکردهای متفاوتی آمده‌اند و از نظر صدادهی اشتراکی ندارند. وقتی این سازها را کنار هم قرار می‌دهیم تازه متوجه پیچیدگی کار می‌شویم. در ضبط قطعه شاید با مشکل کمتری روبرو باشیم اما چالش اصلی در اجراهای زنده بوجود می‌آید. با این همه، تلاش کردیم در فضایی پویا این مشکلات را بررسی و راه‌حلی برای آن پیدا کنیم، نه اینکه به صرف وجود چنین مشکلاتی از خیر اجرای زنده بگذریم.
خواندن ترانه های محلی با لهجه اصیل کار آسانی نیست. در کنسرت‌های استانی که ترانه‌های محلی خود استان را اجرا می‌کنید، مردم چه واکنشی دارند؟
در واقع، نخستین چیزی که مخاطبان هر منطقه ممکن است با آن دچار چالش شوند کلام و لهجه است. دشواری این کار بر دوش خوانندگان اصلی رستاک یعنی فرزاد و بهزاد مرادی است که اصالتا کرد هستند. آن‌ها با تمرین و کمک گرفتن از استادانی که بر موسیقی و گویش هر منطقه اشراف دارند، سعی می‌کنند ترانه‌ها را با گویش و لهجه اصیل بخوانند. خدا را شکر تا الان هم بازخورد خوبی داشتیم.