ایران پاره جگر ماست

خیلی‌ها ایستاده‌اند و شاهد گفت‌وگوی ما هستند. گفت‌وگویی که عطاپور در آن نقش مترجم را هم به عهده گرفته و صحبت‌های استادان بزرگ موسیقی آذربایجان را به فارسی برمی‌گرداند و سوال‌های مرا به ترکی.

بابایف پیش از این هم بارها به ایران سفر کرده و می‌گوید که مردم ایران را خیلی دوست دارد.او درباره دلایل علاقه‌اش به ایرانی‌ها توضیح می‌دهد: 64 کشور دنیا را گشته‌ام از آمریکا گرفته تا ایتالیا و ...، اما می‌توانم بگویم مردم ایران یکی از موسیقی‌دوست‌ترین مردم جهان هستند. هر وقت قرار است در ایران موسیقی اجرا کنم، واقعا خوشحالم چون می‌دانم وارد فضایی می‌شوم که مردم موسیقی اصیل را درک می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: ما و ایرانی‌ها فرهنگی نزدیک به هم داریم و این نزدیکی‌های فرهنگی بین ما علاقه عمیقی را ایجاد کرده است. همیشه گفته‌ام هیچ جای دنیا اندازه ایران به من مهربانی نمی‌شود و پیوندهای فرهنگی‌مان باعث می‌شود همدیگر را خوب بفهمیم و دوست داشته باشیم.

ما خواهر و برادریم

وقتی از بابایف می‌پرسم جز ارتباط خوب با مردم کشورمان آیا دلیل دیگری هم برای علاقه به ایران دارد، بی‌درنگ می‌گوید: مگر می‌شود ایران را دوست نداشت. ایران پاره جگر من است. وقتی رود ارس را گذاشتند مرز میان ما و جدایمان کردند، نمی‌توانستند فکرش را هم بکنند که بعد از این همه سال ما اینقدر ایران را دوست داشته باشیم و با آن احساس نزدیکی فرهنگی داشته باشیم. من که می‌گویم مرزهای جغرافیایی فقط قرارداد هستند، وگرنه هیچ وقت ما از هم جدا نشده‌ایم. خواهرها و برادرهای ما در ایران هستند و قلبمان برایشان می‌تپد.

اما این تغییرات در مرزبندی‌های جغرافیایی چه تفاوت‌هایی را میان موسیقی آذری در ایران و موسیقی آذربایجانی ایجاد کرده است؟ بابایف درباره این موضوع اظهار می‌کند: موسیقی آذری‌ها طبعا به ما شبیه است و این شباهت با توجه به اشتراک‌های فرهنگی ما طبیعی است.

محبوبیت شجریان‌ها و قربانی

بابایف درباره خوانندگان محبوبش هم توضیح می‌دهد: در میان خوانندگان ایرانی استاد شجریان و پسرش همایون را همیشه دوست دارم و از شنیدن کارهایشان لذت می‌برم. وی تاکید می‌کند: باید رفت و آمدهایمان را بیشتر کنیم و با هم زیاد آشنا شویم.

اما غضنفر عباس‌اف علاوه بر شجریان، علیرضا قربانی را هم می‌شناسد و کارهایش را دوست دارد. او درباره موسیقی آذربایجان یا موغام می‌گوید: موغام محصول تفکر شرق بوده و متعلق به کشور خاصی نیست. اگر بخواهیم موسیقی نواحی ایران و آذربایجان را با هم مقایسه کنیم، باید بگوییم این موسیقی‌ها خیلی به هم شبیه‌اند، چون مختص دنیای شرق هستند و با این فرهنگ و اقلیم گره خورده‌اند.

به او می‌گویم با این اوصاف ناراحتی‌های ایرانیان از ماجرایی چون ثبت تار توسط کشور آذربایجان چگونه پیش می‌آید. او می‌خندد و می‌گوید: ما مرد سیاست نیستیم. هنرمندیم، اما واقعا دوست دارم از همین جا به همه ایرانی‌ها بگویم ما فقط تار مختص آذربایجان را ثبت کرده‌ایم و امیدواریم شما هم تار خودتان را ثبت کنید. به او می‌گویم: مسلما تار، میراث فرهنگی ما هم هست و طبیعی است که ناراحت شوم، اما قلبا معتقدم هر سازی متعلق به مردمی است که آن را بشنوند و درک کنند. حالا ایرانی باشند یا آذربایجانی یا هر ملیت دیگر، تفاوت زیادی ندارد.

عباس‌اف با خوشحالی می‌گوید: این طرز فکر یک مسلمان است. خوشحالم که اگر ایرانی‌ها نگران میراثشان هستند، مسلمان هم هستند و درست فکر می‌کنند.

بابایف هم وارد این بحث می‌شود و می‌گوید: من در کانادا کنسرت دارم، تار می‌زنم و همه می‌شنوند، فارغ از این‌که چه ملیتی دارند از آن لذت می‌برند. موسیقی را همه اقوام و ملل دوست دارند و نمی‌شود گفت ساز، مال کدام کشور است. هر کس به نسبت خود از آن بهره‌مند می‌شود.

استادان خسته‌اند و نیاز به استراحت دارند. از سوی دیگر بسیاری ایستاده اند تا با آنها عکس بگیرند. برای پایان این گفت‌وگوی صمیمانه با عطاپور به‌عنوان یکی از خواننده‌های این اجرا و صاحب ایده درخصوص برگزاری این کنسرت هم گفت‌وگویی کوتاه انجام می‌دهیم.

عطاپور می‌گوید: من و استاد عباس‌اف هر دو شاگرد استاد بابایف بوده‌ایم. من شاگرد استاد عباس اف هم بوده‌ام و دوست داشتم سه نسل موسیقی آذری را روی صحنه بشنویم. همه جا استاد بابایف را دوست دارند و از بسیاری شهرهای آذری نشین مردم خواهان تکرار این اجرا در شهرهایشان هستند. او اظهار کرد: خیلی دوست داشتم این اجرا در شهرهای ترک‌نشین برگزار شود. از وزارت ارشاد و ارگان‌های فرهنگی خواهش می‌کنم اجازه دهند راه مراودات فرهنگی باز شود.

هنرمند صنعتگر

بابایف: من در میان هنرمندان و صنعتگران خیلی بزرگی بودم. موسیقی کلاسیک (منظور موسیقی سنتی آذربایجان است) به خواننده اجازه و توان می‌دهد که در هر سنی بتواند بخواند. البته به شرط این‌که آن را با موسیقی‌های دیگر ترکیب نکند و بکر بودنش را حفظ کند. در واقع به‌خاطر ذات خود این موسیقی است که ما راحت می‌توانیم بخوانیم.

زینب مرتضایی‌فرد