دلبری کوتوله‌ها و خطای محاسباتی ریاض

گفته شده که در حساب توئیتری وزارت خارجه این کشور تقریبا 350 هزار نفری ادعا شده است: «سیاست‌های ایران به ضرر صلح و امنیت در منطقه خاورمیانه و کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس است»؛ ادعایی که نشان می‌دهد این قطع رابطه در تداوم استراتژی ریاض برای منزوی‌ساختن کشورمان در منطقه است.

واقعیت این است که رژیم سعودی پس از اعدام شیخ نمر باقر النمر، رهبر شیعیان عربستان چنان دچار فشار افکار عمومی در جهان اسلام شد که سعی کرد با وادار کردن متحدان وابسته به خود در غرب آسیا، فضای رسانه‌ای را از اعدام شیخ نمر به قطع رابطه کشورها با ایران منحرف کند. بر همین اساس بلافاصله پس از اجرای این حکم ضد حقوق ‌بشری و شکل‌گیری اعتراضات سراسری در کشورهای آسیب پذیر، ریاض ارتباط خود را با کشورمان به بهانه حمله به سفارت خود در تهران قطع کرد و پس از آن بحرین، سودان، سومالی، جیبوتی و جزایر کومور (قمر)، همگی از دسته کشورهای آسیب پذیر منطقه از قطع ارتباط خود با کشورمان سخن به میان آوردند. قطع سریالی روابط کشورهای عمدتا فقیر منطقه نشان می‌دهد که منطق طنزآمیز «هر آن‌کس که نان دهد، فرمان دهد» بر سیاست‌های برخی دولت‌های منطقه‌ای حاکم است.

حالا بیش از چهار ماه پس از این تحولات و درحالی‌ که ادامه سیاست‌های تنش‌زای عربستان در منطقه به افکارعمومی جهان نشان داده مانور تبلیغاتی برخی کشورهای عربی با همراهی سیاسی ـ رسانه‌ای رژیم صهیونیستی، چیزی جز یک فرافکنی ناشیانه نبوده است، مالدیو به صف مقلدان آل‌سعود پیوسته است؛ کشوری کوچک در جنوب‌غربی هند با اقتصادی بر پایه کشاورزی و ماهیگیری که در سال 1965 از استعمار انگلیس بیرون آمد و هم از نظر جمعیت و هم از نظر مساحت کوچک‌ترین کشور قاره آسیاست که گفته می‌شود با گرم شدن زمین و بالا آمدن سطح آب در معرض زیر آب رفتن قرار گرفته است.

گرچه ایرانیان نام مالدیو را بیشتر به‌واسطه پیروزی پرگل تیم ملی فوتبال کشورمان در برابر این کشور در یاد دارند، اما بنابر پاره‌ای روایت‌های تاریخی در مالدیو، یک روحانی ایرانی به نام یوسف تبریزی، مردم این کشور را مسلمان کرده ‌است.

عربستان سعودی که سابقه‌ای طولانی در به اجاره درآوردن دولتمردان کشورهای کوچک منطقه دارد، سال گذشته میلادی سفارت خود را در پایتخت مالدیو گشود. سفرهای پیاپی رئیس‌جمهور مالدیو به ریاض، نشان از آن داشت که پشت این سفرهای پرشمار، نوعی وابستگی اقتصادی ـ سیاسی به چشم می‌خورد. این وابستگی حالا خود را در قامت توئیت وزارت خارجه مالدیو به نمایش گذاشته که خبر از قطع‌رابطه با تهران می‌دهد.

تردیدی نباید داشت که این قطع ارتباط را باید در ادامه برخی خبرهایی تحلیل کرد که نشان از توسعه روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی و آسیای جنوب‌شرقی دارد. براساس برخی اخبار منتشر شده، هفته آینده رئیس‌جمهور افغانستان و نخست‌وزیر هند با هدف امضای موافقت‌نامه ترانزیتی سه‌جانبه با ایران به تهران خواهند آمد و طبیعی است که ریاض به‌عنوان کشوری که اساس راهبردهای منطقه‌ای سیاست خارجی خود را بر تنش با ایران تعریف کرده، سعی می‌کند با استفاده از مهره‌های کوچکی که در اختیار دارد، این روابط را تحت‌الشعاع قرار دهد.

البته بعید است که حتی شاهزادگان سعودی هم آنقدر کم‌مایه باشند که تفاوت‌ قدرت مالدیو با کشورهایی چون هند و افغانستان را که در پی نزدیک‌تر شدن به تهران هستند، درک نکنند. با وجود این، دولتمردان کم‌تجربه سعودی گویی هنوز امیدوارند با ادامه سیاست قطع رابطه کشورهای کوچک با ایران، افکار عمومی جهان را قانع کنند که برای دولت‌های منطقه، نقش ایران، نقشی بی‌ثبات‌کننده است. این امید البته در سایه افزایش آمدوشدهای منطقه‌ای میان ایران و کشورهای منطقه، بیشتر به خواب آشفته‌ای می‌ماند که هیچ‌گاه تعبیر نخواهد شد.

البته راهبرد عربستان در خرید دولت‌های فقیر نوعی استعمار جدید به‌شمار می‌رود که بدعتی خطرناک در جهان اسلام است؛ هرچند باید به شاهزادگان آل‌سعود این جمله الکسی ماخین، تحلیلگر روس را یادآوری کرد که «عشقی که با پول خریداری شود، بیش از آن‌که گرمابخش باشد و اعتمادساز، سوداگرانه است و دوامی نخواهد یافت» با وجود این، از دستگاه دیپلماسی کشورمان انتظار می‌رود با تقویت دیپلماسی منطقه‌ای خود، اجازه ندهد سیاست یارگیری ریاض از کشورهای منطقه که در ماه‌های اخیر شدت گرفته به هدف نهایی خود که انزوای ایران در جهان اسلام است، برسد.

مصطفی انتظاری‌هروی

دبیر گروه سیاسی