سفـر به مدینه‌السادات کویر ایران

زواره ساختاری گلی دارد و دارای معماری ایرانی اصیل است. جمعیت این شهر کمتر از 20 هزار نفر و بسیاری از آنان سید طباطبایی هستند، به‌طوری که در زمان‌های دور به آن مدینه‌السادات می‌گفته‌اند. بیش ازده هزار هکتار از اراضی زواره زیر کشت غلات، چغندر، علوفه، صیفی‌جات، درختان انارو پسته می‌باشد و بیش از صدهزار هکتار از بیابان‌های زواره پوشیده از درختان تاغ است. در زمینه هنروصنعت خصوصا، هنر سفالگری، کوزه‌گری، آهنگری، قالی بافی و کارگاه‌های آجرپزی شهرت استانی را داراست. یکی از زیباترین پدیده‌های طبیعی در بخش زواره، چشم‌انداز کویر و یکی دیگر از دیدنی‌های آن، شترداری به روش سنتی است. زواره علاوه بر کمپ‌های کویری و دارا بودن امکان کویرنوردی، جاذبه‌های تاریخی زیادی دارد که در ادامه بخشی از آن را مرور می‌کنیم.

مسجد جامع زواره

مسجد جامع زواره شاید معروف‌ترین بنای تاریخی زواره است که مهم‌ترین مقصد گردشگری این شهر هم هست. این مسجد به عنوان اولین مسجد چهار ایوانی در ایران یکی از ماندگارترین بناهای تاریخی به جای مانده از دوره سلجوقیان است، این مسجد اوایل قرن ششم هجری ساخته شده است. این مسجد به دلیل هویت تاریخی و فرهنگی بسیاری که دارد همه ساله میزبان گردشگران زیادی از شهرهای مختلف ایران و دیگر نقاط دنیاست. بنای گنبد مسجد شباهت زیادی به گنبد مسجد جامع اصفهان دارد و شبستان مسجد توسط حاج سیدمحمدعلی طباطبایی زواره‌ای در اوایل دوره قاجار بنا شده که از آن بیشتر در زمستان‌ها استفاده می‌شود. این مسجد به وسعت حدود 1200 مترمربع با مصالح آجر، سنگ، گچ و خاک و با نقشه چهار ایوانی و طرح مستطیل شکل ساخته شده و مشتمل بر صحن چهار گوش، ایوان‌های چهارگانه، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره، محراب گچبری نفیس و کتیبه‌هایی زیباست. سطح مسجد حدود یک متر از زمین‌های اطراف مرتفع‌تر و دارای دو سردر ورودی مزین به آجرکاری و طاق نماهای در خور توجه در ضلع خاوری و باختری است. از این ورودی‌ها می‌توان وارد فضای طاق دار و سپس صحن مسجد شد.

مناره زواره

مناره معروف زواره، در واقع مناره مسجد پامنار این شهر است. این مسجد یک اثر سلجوقی است که در قرن هشتم هجری با تزئینات گچبری آراسته شده و در شهر زواره در 12 کیلومتری اردستان واقع شده است. مناره این مسجد، یک کتیبه کوفی به تاریخ سال 461 هجری قمری دارد که ساختمان آن را به «محمدبن ابراهیم» نامی نسبت می‌دهد. ارتفاع مناره نزدیک به 20 متر است و گفته می‌شود بعد از مناره ساوه این مناره دومین مناره کتیبه‌دار کشور است. علاوه بر مناره در مسجد پامنار پنج محراب تاریخی از دوران سلجوقی باقی مانده اما متاسفانه بخش شبستان اصلی بنا که سازه‌ای از دوران ساسانی داشته تخریب شده است.

یخچال زواره

قدمت بنای یخچال زواره به حدود سه قرن پیش برمی‌گردد. دیوارهای این بنا از گل فشرده شده و آن را مخروطی شکل ساخته‌اند. بنا ساختمان خاصی دارد و ضخامت دیواره آن در قسمت پایین حدودا دو متر است. داخل یخچال حوض نسبتا عمیقی وجود دارد که کارکرد آن انبار کردن یخ بوده است. به این شکل که فصل زمستان با جاری ساختن آب در گودال‌ها وجوی‌های اطراف یخچال اقدام به تهیه یخ می‌کردند و سپس یخ‌ها را در داخل مخزن یخچال ریخته و می‌کوبیدند و روی آن را با ساقه گندم می‌پوشاندند و در فصل تابستان به تدریج از آن استفاده می‌کردند.

کاخ امیرآباد

کاخ دو طبقه امیرآباد زواره به دست سهام‌السلطنه قاجار، که از محافظان راه‌های این منطقه بوده، در زمان سلطنت ناصرالدین شاه ساخته شده است. این کاخ محل استقرار و اسکان سهام‌السلطنه در فصل زمستان بوده و در 15 کیلومتری جنوب زواره در وسط کویر قرار دارد. به‌دلیل فاصله‌ای که این بنا از شهر دارد، معمولا گردشگران کمتری از آن دیدن می‌کنند. به دلیل خلوتی، حتما عکس‌های خوبی از این کاخ می‌توانید بگیرید.

قلعه سنگ بست

قلعه «سنگ بست» از نمادهای تاریخی زواره است که در بافت تاریخی شهر قرار دارد. گفته می‌شود این قلعه از بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین قلعه‌های کشور پس از قلعه الموت معروف و در قرن پنجم بنا شده است. گرچه این قلعه جزو آثار ملی کشور است، اما طی سال‌های اخیر هیچ‌گونه اقدامی درخصوص مرمت و بازسازی آن صورت نگرفته است. بازدید از این بنا هم معمولا کمتر در برنامه تورهای گردشگری و مسافران زواره قرار می‌گیرد.

کاخ سرهنگ

کاخ سرهنگ در روستای سرهنگ‌آباد، از توابع بخش زواره قرار دارد. بنای آن مربوط به124سال پیش بوده و احداث آن پنج سال طول کشیده است. از نظر شکل ظاهری این بنا شبیه کاخ چهل ستون اصفهان بوده و بعضی محلی‌ها به آن چهل ستون ثانی می‌گویند.