گفتمان رسانه ملی بی‌کفایتی آل‌ سعود

هر گفتمان برای آن‌که بقای خود را تضمین کند، سعی می‌نماید اخبار، رویدادها و موضوعاتی که در محیط گفتمانگی (فضای بیرون از گفتمان) شکل می‌گیرد، را هرچه سریع‌تر در درون گفتمان و حول دال مرکزی معنادار کند؛ در غیر این‌صورت آن رویداد توسط گفتمان رقیب، جذب شده و معنادار می‌گردد و این به آن معناست که گفتمان مورد نظر با بحران مواجه می‌شود، چرا که نتوانسته عناصر جدید را در درون خود معنادار سازد.

گفتمان رسانه ملی در رابطه با جهان اسلام بر‌محور واژه «بیداری اسلامی» شکل گرفته است. با وقوع تحولات منطقه، گفتمان رقبا نتواست این رویداد جدید را در گفتمان خود معنادار کند؛ به عبارت دیگر به‌واسطه قرائت‌هایی که از سوی رسانه ملی ارائه شد نشان داد تحولات منطقه تنها به‌واسطه مفهوم بیداری اسلامی قابل توجیه است.

اگر رسانه ملی این تحولات را به سرعت در این گفتمان معنادار نمی‌کرد، قطعا گفتمان رقبای رسانه‌ای منطقه‌ای، این تحولات را در چارچوب گفتمان خویش معنادار می‌کرد.

توفیق گفتمان بیداری اسلامی در معنادارکردن این تحولات، خود به معنای با بحران مواجه ساختن گفتمان رقیب است حتی شاید بتوان فراتر از این نکته، این مساله را نیز بیان کرد که معنادار شدن سرعت یک خبر در گفتمان ما، تنها به معنای از دست‌دادن صرف آن خبر یا موضوع برای رقیب نیست، بلکه به‌معنای عیان کردن نقطه ضعف است که بدون وقفه توسط گفتمان ما علیه گفتمان رقیب استفاده می‌شود.

بنابراین بسیار مهم است که گفتمان‌ها به سرعت عناصر و رویدادهای شکل گرفته را بر واژگان و گزاره‌های تشکیل‌دهنده دال مرکزی خود معنادار سازند.

به بحث اصلی این مقاله برگردیم. رسانه ملی توان «سرعت همزمان» جای دادن خبر در چارچوب گفتمانی خویش را به‌خوبی دارد.

به عبارت دیگر در رویداد فاجعه منا توانایی خود را در مقابل رقبای خارجی به نمایش گذاشت و همزمان با سرعت انتشار خبر و برنامه‌سازی، آن را در گفتمان خود معنادار کرد.

«بی‌کفایتی آل‌سعود» واژه و گزاره‌ای است که رسانه‌های ایران از جمله رسانه ملی در گفتمان جهان اسلام معنادار کردند و امروز رقبای ما مجبور هستند از این گفتمان استفاده کنند.

اما آنچه باید ژورنالیست‌های جهان اسلام در نظر داشته باشند، توجه به این نکته مهم است که در این جنگ رسانه‌ای و ائتلاف مثلث برخی رسانه‌های منطقه با هژمون رسانه‌ای غرب و صهیونیست، مراقب «گفتمان بی‌کفایتی و عدم صلاحیت آل‌سعود در خادم الحرمین‌الشریفین» باشند.

این گفتمان در ابتدای راه و ناب وخالص است. به این معنا که بسیط و هنوز به مرحله تفصیل و بسط به اندازه لازم نرسیده است.

رسانه‌های جهان اسلام باید تلاش کنند واژه بی‌کفایتی آل‌سعود را فعال کنند و قابلیت‌های آن را تفصیل دهند. به عبارت دیگر این واژه که دال مرکزی گفتمان و حالت ناب است حکم ریشه درختی را دارد که هنوز تنه، ساقه و برگ پیدا نکرده است.رسانه ملی با تولید ادبیات‌های متنوع و مختلف حول بی‌کفایتی آل‌سعود، این قابلیت را برای این واژه ایجاد نمود تا ژورنالیست‌های رسانه‌های جهان اسلام بتوانند اخبار گوناگون و مختلف را به بهترین شکل معنادار کنند.

دکتر اردشیر زابلی‌زاده - رئیس دانشکده ارتباطات صدا و سیما