درد، صدا و اختلالات فک و دهان

دکتر هومن ابراهیمی، فوق تخصص دردهای دهان، فک و صورت می‌گوید: «بروز صداهای فکی، وزوز و احساس پری در گوش، احساس دررفتگی ناحیه فک و قفل شدن فک هنگام باز و بسته شدن از علائم مشکلات فک هستند که می‌توان گفت مشکلات شایعی هستند. حتی برخی سردردها که در بسیاری موارد با سردردهای میگرنی اشتباه گرفته می‌شوند، ناشی از مشکلات فکی هستند.»
به گفته او بعضی عادات غلط مانند گذاشتن دست زیر چانه به مدت طولانی به نحوی که سنگینی نیم‌تنه فوقانی روی فک قرار گیرد یا غذا خوردن به گونه‌ای که دهان بیش از ۳۶ میلی‌متر باز شود، از عواملی هستند که می‌توانند سبب آسیب رسیدن به ناحیه فک شوند. سن شایعی که به دلایل مذکور افراد به این مشکل دچار می‌شوند، حدود ۲۰ تا ۴۰ سال است، البته خدمات دندانپزشکی نابجا و طولانی مدت یعنی بیشتر از ۴۰ دقیقه هم می‌تواند زمینه‌ساز این مشکل باشد؛ بنابراین بهتر است دندان‌پزشکان محترم در جلسات متناوب و نه فشرده روی دندان بیماران کار کنند.
دکتر ابراهیمی در ادامه با اشاره به اینکه علل روحی مختلف که در رأس آن‌ها اضطراب قرار دارد نیز می‌توانند زمینه‌ساز این دردها باشند، بیان می‌دارد: «مشکلات روحی می‌توانند منجر به بروز برخی عادات ناخواسته مانند دندان‌قروچه شوند که خود زمینه‌ساز اختلالات مفصل فک خواهند بود، البته برخی علل ربطی به عادات فردی ندارند و به ارگونومی و ساختار فیزیکی و موقعیت‌های ژنتیک نادرست در ساختار بدن از زمان تولد مربوط می‌شوند.»

کاربرد مفصل فک

باز و بسته کردن دهان مهم‌ترین کار مفصل فک است، این فوق تخصص دردهای دهان، فک و صورت در زمینه عملکرد این مفصل مهم می‌گوید: «این مفصل از اجزای استخوانی و عضلانی تشکیل شده که اجزای استخوانی دو جزء اصلی دارد، یک جزء آن وابسته به استخوان گیجگاهی و دیگری وابسته به استخوان فک تحتانی است؛ چهار عضله اصلی هم در باز و بسته کردن دهان نقش دارند و در بین دو استخوان مفصل، دیسک مفصلی قرار گرفته که مانع سایش دو استخوان به هم می‌شود، جزء دیگر مهم در مفصل گیجگاهی- فکی، لیگامان‌ها هستند که اغلب دارای نقش کنترل‌کننده و مهاری در عملکرد دیسک مفصلی هستند و اختلال در هر کدام از این اجزا منجر به بروز مشکل در عملکرد مفصل گیجگاهی- فکی می‌شود.»

درمان اختلالات فکی

درمان‌های اختلالات این مفصل بیشتر درمان‌های محافظه‌کارانه است و در بیشتر مواقع حتی با آموزش‌های ساده قابل درمان است، دکتر ابراهیمی می‌گوید: «کمتر نیاز به جراحی‌های پیشرفته وجود دارد، البته در موارد پیشرفته ممکن است نیاز به جریان‌های الکترومغناطیسی و لیزر و استفاده از دستگاه‌های داخل دهانی باشد، در مورد درمان‌های تهاجمی‌تر می‌توان به آرتروسنتز یا شست‌وشوی داخل مفصلی یا آرتروسکوپی اشاره کرد، در برخی موارد هم درمان‌های دارویی و استفاده از داروهای ضد التهاب، شل‌کننده‌های عضلانی و حتی داروهای ضد اضطراب می‌توانند در درمان دردها و اختلالات فکی مؤثر باشند.»
به اعتقاد او هر چه درمان سریع‌تر آغاز شود، نتایج بهتری هم گرفته می‌شود و باید همه افراد از باز کردن بیش از اندازه طبیعی دهان خود جلوگیری کنند و در صورت مشاهده علائم اختلالات مفصل فک باید این امر بیشتر رعایت شود، گفتنی است فرد نباید دهانش را بیشتر از ۳۶ میلی‌متر باز کند و هنگام خوردن غذاهایی مانند همبرگرهای قطوری که این روزها طرفداران زیادی هم دارد باید تا حد امکان با برش زدن، قطر ساندویچ را کم کرد تا از این طریق به مفصل فک فشار زیادی وارد نشود، توجه به وضعیت عصبی و روانی هم بسیار کمک‌کننده است، زیرا هنگام خواب فرد ناخودآگاه بر اثر فشارهای عصبی روزانه با فشار دادن دندان‌ها روی یکدیگر و به اصطلاح همان دندان‌قروچه سبب ایجاد و تشدید اختلالات مفصل فک خود خواهد شد. (مهسا قوی قلب/ ایران)