وقتی اجابت مزاج عذاب‌آور می‌شود!

این عارضه مرد، زن، کودک و بزرگسال نمی‌شناسد و می‌تواند برای هر فرد در هر سنی پیش بیاید. امروزه بسیاری از افرادی که با این مشکل دست به گریبان هستند با مراجعه به پزشک عنوان می‌کنند که نه تنها هنگام خروج از خانه با مشکل روبه‌رو هستند بلکه بیدار شدن‌های مکرر از خواب، زندگی را برای شان سخت کرده است.
دکتر حمیدرضا صفایی استادیار دانشگاه و فوق تخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار، تکرر ادرار را چنین تعریف می‌کند: هر گونه افزایش غیر طبیعی در تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار، به عنوان تکرر ادرار شناخته می‌شود، البته اگر میزان استفاده از مایعات افزایش نیافته باشد. تکرر ادرار به تنهایی بیماری نیست بلکه علائم بالینی یک بیماری محسوب می‌شود.
به گفته این پزشک متخصص، بروز چنین وضعی علل متفاوتی دارد. وی در تشریح این دلایل می‌گوید: گاهی این عارضه به دلیل افزایش حجم ادرار ناشی از یک بیماری روی می‌دهد. برای مثال قند در بدن فرد مبتلا به دیابت به عنوان ماده اسمزی عمل کرده و جذب آب توسط کلیه‌ها را بیشتر می‌کند. در چنین شرایطی بدن مجبور به دفع مکرر آب خواهد بود.دسته‌ای دیگر از بیماران که به دیابت بی‌مزه مبتلا هستند، آب بیشتری مصرف می‌کنند و این امر موجب افزایش حجم ادرار و به دنبال آن تکرر در دفع خواهد شد.
دکتر صفایی مثانه‌های نورژنیک یا مثانه‌های عصبی را عامل دیگری برای تکرر ادرار می‌داند و می‌گوید: برخلاف تصور عموم در این بیماری اضطراب و دلهره نقشی ندارد و آسیب مراکز عصبی کنترل مثانه عامل ایجاد آن است. در این بیماری‌آسیب دیدگی مراکز عصبی کنترل کننده عملکرد مثانه، موجب انقباض‌های خودبه خودی مثانه و بی‌اختیاری ادراری یا تکرر ادراری شدید در طول روز و شب می‌شود. معمولاً افراد مبتلا به مثانه عصبی از یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری M.S، تومورهای نخاع و دیگر بیماری‌های نخاعی مادرزادی رنج می‌برند. اما گاهی هم مشاهده می‌شود که فرد به دلیل برخی عوامل خارجی از جمله ضربه‌های ناشی از تصادف و حتی رادیوتراپی دچار آسیب دیدگی مراکز عصبی کنترل مثانه می‌شود.
این متخصص کلیه و مجاری با تأکید بر نقش بیماری‌های عفونی و التهابی ادامه می‌دهد: در گروه دیگری از مبتلایان، بیماری‌های التهابی و عفونی در مثانه می‌تواند موجب تحریک پذیری مثانه و در نتیجه، تکرر ادرار شود. در حقیقت عفونت مثانه باعث تحریک اعصاب و عضلات مثانه بیمار شده به طوری که وی در بیشتر مواقع احساس دفع ادرار خواهد داشت هرچند میزان ادرار در هر مرتبه بسیار اندک است.
او می‌گوید: این دسته از بیماران معمولاً دچار تب می‌شوند. سوزش و تغییر رنگ ادرار از دیگر علائم این بیماری است. البته در برخی مواقع نیز به دلیل انسداد مجاری ادرار توسط سنگ کلیه، بیمار در هر مرتبه نمی‌تواند مقدار زیادی ادرار دفع کند و در نتیجه حجم زیادی از ادرار در مثانه اش باقی می‌ماند و موجب پر شدن زودرس مثانه می‌شود.
این استادیار دانشگاه می‌افزاید: عده‌ای از بیماران نیز که با شکایت از تکرر ادرار به پزشک مراجعه می‌کنند، دچار اضطراب هستند. در این گروه هم به دلیل بروز عوامل اضطرابی، مثانه قبل از اینکه به حد کافی پر شود، تحریک شده و بیمار دچار تکرر ادرار می‌شود، اما این گروه از مبتلایان معمولاً با مشکل تکرر ادرار در روز روبه‌رو هستند و شب‌ها به آسودگی می‌خوابند.
دکتر صفایی با اشاره به اینکه کودکان بیشتر دچار این وضعیت می‌شوند، خاطرنشان می‌کند: اضطراب‌های کودکانه می‌تواند ناشی از محیط اطراف یا عوامل درونی کودک باشد. پدر و مادر باید در صورت مشاهده تکرر ادرار کودک به پزشک مراجعه کنند. در چنین شرایطی اگر پزشک تشخیص دهد که کودک دارای شخصیت مضطرب است از روانپزشک برای درمان کمک خواهد گرفت و درصورتی که بیماری به دلیل اضطراب ناشی از محیط باشد مداخله روانکاو لازم خواهد بود.
وی اضافه می‌کند: تکرر ادرار باید جدی گرفته شود زیرا در موارد شدید اگر درمان مناسب و سریع انجام نشود ممکن است، به مثانه و کلیه‌ها آسیب برسد. (پرستو رفیعی/ایران)