چه وقت تمام قد از همسرمان دفاع کنیم؟

بهانه این گفتگو ماجرای پیمان قاسم خانی و همسرش بهاره رهنماست .

«بالاخره رسیدم میان خیمه‌هایی که به تبرک نام حسین (ع) بر پاشده بود؛ دعوت بودم به عنوان سفیر انجمن حمایت از کودک به خوانش مقتل‌خوانی حضرت رقیه (س). تمام طول راه گفتم اگر نرسم لابد لیاقت نداشتم اما بالاخره شکر رسیدم.» منتشر شدن همین جمله‌ها در صفحه فیس‌بوک بهاره رهنما به شکایت همسر او از یکی از خوانندگان این جملات منجر می‌شود.

خواننده‌ای که در صفحه مجازی‌اش رهنما را به‌خاطر این عقاید به سخره می‌گیرد و جملات توهین‌آمیزی را در موردش می‌نویسد، از طرف پیمان قاسم‌خانی مورد شکایت قرار می‌گیرد.

همسر بهاره رهنما درحالی برای دفاع از او قدعلم می‌کند که خود او در یادداشتی به توهین‌ها پاسخ داده بود اما انگار برای قاسم‌خانی تلاش‌های همسرش کافی به نظر نمی‌رسد و پس از شکایت از فرد هتاک در یادداشتی که در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد، از دلیل شکایتش می‌نویسد.

در فرهنگ ما تلاش یک مرد برای دفاع از همسرش نه‌تن‌ها عجیب نیست،بلکه اغلب نشانه عشق و «غیرت» شناخته می‌شود. اما اینکه وارد شدن یک مرد به دعوای همسرش با دیگری می‌تواند خدمتی به زندگی مشترکشان باشد یا خیر را با هرایر دانلیان، روان‌شناس و مشاور خانواده در میان گذاشتیم. تحلیل او از ورود مرد‌ها به چنین موقعیت‌هایی را در ادامه خواهید خواند.

در خیابان

یک بوق اضافه پشت چراغ قرمز کافی است تا سر کسی از پنجره ماشین بیرون بیاید و دعوایی شروع شود. اگر در یکی از این لحظات کسی با شما درگیر شود، همسرتان چه برخوردی باید بکند؟ ساکت کنارتان بنشیند یا به ازای دشنامی که راننده بغل‌دستی به شما داده، از ماشین پیاده شود و حقش را کف دستش بگذارد؟

وقتی صحبت از زندگی مشترک به میان می‌آید، نمی‌توانیم حکم صددرصدی در مورد رفتار درست یا نادرست صادر کنیم. ممکن است در رابطه با یک زوج دخالت همسر رفتاری درست و بجا باشد و در مورد زوج دیگر، چنین دخالتی یک رفتار اشتباه و بحران‌آفرین به نظر برسد. رفتار درست در این شرایط به این برمی‌گردد که خانم چقدر به همسرش اجازه دخالت می‌دهد و اینکه آقا تا چه اندازه شجاعت دخالت کردن را دارد.

در بسیاری از کشور‌ها قانونی وجود دارد که در صورت توهین به یک خانم، آقا می‌تواند برای دفاع از او به دادگاه شکایت کند. این یعنی در کشورهایی جز ایران هم پذیرفته شده است که مردی برای دفاع از یک خانم تلاش کند و حتی فیلم «متهم» (accused) که جوایزی را هم دریافت کرد، بر همین اساس ساخته شده است.

وقتی در فضای جمعی، خانمی مورد اهانت یا تهدید قرار می‌گیرد، بهترین و سالم‌ترین رفتار این است که همسرش حتی در صورتی که نیاز به دخالت دید، از طریق قانون وارد عمل شود و با شکایت از فرد هتاک از همسرش دفاع کند اما اگر در‌‌ همان لحظه نیاز به عمل احساس کرد، در صورتی که دخالت او همسرش را آزرده نکند، بهتر است برای دفاع از او بدون افزایش تنش و ایجاد درگیری وارد عمل شود. واقعیت این است که در کشور ما در بسیاری مواقع تلاش خود خانم برای پاسخ دادن به توهین‌ها به درگیری بزرگ‌تری تبدیل می‌شود و در صورتی که همسر فرد وارد عمل شود، فرد هتاک جنجال کمتری به پا می‌کند.

اما باز هم باید تکرار کنیم که درست بودن یا نبودن دخالت مرد، در رابطه دو نفره‌شان تعریف می‌شود. اگر وارد شدن او به صحنه همسرش را ناراحت نکند یا اینکه همسرش از او تقاضای کمک کرده باشد، قطعا رفتار درست وارد شدن به ماجراست اما در صورتی که همسرش شخصیت مستقلی داشته باشد که دوست دارد همه بحران‌هایش را خودش حل کند و از کمک او آشفته می‌شود، بهتر است کار را به خودش واگذار کند و به حمایت پنهان از او اکتفا کند.

در محیط کار

دعوای طولانی با رئیس اداره می‌تواند همه انرژیتان را بگیرد و حتی بر رابطه‌های دیگرتان هم تاثیر بگذارد. اگر رئیسی خودرای داشته باشید که با وارد کردن استرس بیش از اندازه به شما آرامشتان را از بین برده، آیا همسرتان باید برای گوشزد کردن برخی نکات به او وارد عمل شود؟ اصلا درست است که شریک زندگی شما پایش را از چارچوب خانه بیرون بگذارد و به محیط کارتان وارد شود و در مسائل شغلیتان دخالت کند؟

نمی‌توانیم بگوییم همه آنچه در محیط کار می‌گذرد، تنها و تنها به خود فرد ارتباط دارد و در بحران‌های کاری هیچ‌کس جز او نباید برای حل مسئله تلاش کند. حتی در یک دعوای کاری در صورتی که زن از همسرش تقاضای کمک کند، او وظیفه دارد برای دفاع وارد عمل شود. واقعیت این است که همه ما با هدف پوشاندن ضعف‌هایمان ازدواج می‌کنیم و شاید تصور شود مشابهت ما با دیگری اصلیترین دلیل انتخاب است اما در ناخودآگاه سراغ کسی می‌رویم که ضعف‌هایمان را بپوشاند.

البته هیچ‌کدام از ما این موضوع را اعتراف نمی‌کنیم و حتی گاهی خودمان هم از آن بی‌خبریم اما در نهان کمبود‌هایمان است که به سمت کسی جذبمان می‌کند. پس در هر شرایطی، حتی در محیط شغلی ما می‌توانیم از فرد مقابلمان انتظار داشته باشیم که کمبود‌هایمان را جبران کند اما مثل مورد قبل در صورتی که خانم میلی به گرفتن کمک از همسرش نداشته باشد، او نباید خودسرانه وارد عمل شود و با این رفتار بحران تازه‌ای را برای زندگی مشترکش ایجاد کند.

در خانواده

وقتی رابطه میان شما و برادرتان شکرآب می‌شود، همسرتان چه نقشی را باید بازی کند؟ به خاطر هر توهین یا دلخوری که شما را آزار داده از اعضای خانواده‌تان انتقام بگیرد یا به‌خاطر توهین‌هایی که به شما شده، رابطه‌اش را با خانواده‌تان قطع کند؟

بهترین حالت این است که وقتی خانمی با خانواده‌اش مشکل دارد، همسرش را وارد این بازی نکند. عکس این موضوع هم صادق است؛ یعنی اگر خانواده‌ای با فرزندشان مشکل دارند، نباید پای این مشاجره را به رابطه‌ای که با دامادشان دارند بکشانند و باید موضوع را در میان خودشان حل و فصل کنند. البته در رابطه عروس یا داماد با خانواده همسرشان، خود فرد نقش لولای رابطه را بازی می‌کند. اگر وظیفه می‌انجیگری را درست انجام دهد، ترکش‌های مشکلات خانوادگی‌اش همسر او و زندگی مشترکش را تهدید نخواهد کرد اما در صورتی که این می‌انجی درست عمل نکند، وارد شدن همسرش به موضوعات خانوادگی او می‌تواند تبعات ناخوشایندی را همراه بیاورد.

از سوی دیگر، این وظیفه هر کسی است که احترام خودش را حفظ کند و دامادی که به‌خاطر مشکلات همسرش با خانواده‌اش به رابطه آن‌ها ورود پیدا می‌کند، باید عواقب احتمالی این کار را هم بپذیرد. با تمام این اوصاف باید بگوییم در چنین رابطه‌ای، بهتر است فرد وارد مشکلاتی که همسرش با خانواده‌اش دارد نشود و حل آن‌ها را مگر در موارد خاص برعهده خودش بگذارد.

در میان دوستان

وقتی رابطه شما و دوستانتان شکرآب می‌شود و کسی در گروه دوستی به شما توهین کرده یا آرامشتان را بر هم می‌زند، همسرتان چه وظیفه‌ای دارد؟ آیا باید خارج از چارچوب روابط شخصی شما بایستد یا اینکه برای حل مشکلات میان شما و دوستانتان یا دفاع از شما در برابر توهین‌های یک نفر وارد عمل شود؟

در رابطه فرد با دوستانش، نمی‌توانیم باید و نباید خاصی را مطرح کنیم. شاید ترجیح بر این باشد که همسر فرد دخالتی در روابط شخصی و دوستانه او نداشته باشد اما باز هم درست یا غلط بودن دخالت او، بستگی به شرایط و جنس ارتباط دو نفر با هم دارد. ممکن است در یک رابطه، زن بخاطر ورود شوهرش به درگیری‌هایی که با دوستانش دارد احساس ضععف کند و از خود به‌خاطر این ضعف خشمگین شود. پیامد این احساس این خواهد بود که او خشمش را به همسرش فرافکنی می‌کند و در واقع به‌طور ناخودآگاه وانمود می‌کند که تنها از او و دخالت‌هایش دلخور است.

اما ممکن است خانمی از همسرش انتظار دخالت در این روابط را داشته باشد و در صورتی که چنین انتظاری وجود داشته باشد، وظیفه همسر است که با وارد شدن به موضوع او را همراهی کند. شاید بپرسید این انتظار چطور تشخیص داده می‌شود. منش افراد بهترین معیار تشخیص چنین موضوعی است. مرد با توجه به منش همسرش تا اندازه‌ای می‌تواند تشخیص دهد که وارد شدنش به موضوع او را خوشحال می‌کند یا آشفته. گذشته از این، افراد می‌توانند با اطلاع دادن در این مورد به یکدیگر، مشکل را حل کنند و به همسرشان بگویند اگر نیاز به کمک تو بود، حتما به تو اطلاع می‌دهم.

بهترین حالت برای دفاع کردن از همسر، این است که با تقاضای او دفاع انجام شود. با این وجود تعبیری که از این رفتار‌ها می‌شود، حتی می‌تواند از خانه‌ای به خانه دیگر و از شهری به شهر دیگر متفاوت باشد. زنی مستقل در تهران که همیشه خودش مشکلاتش را حل کرده، در صورتی که بعد از ازدواج چنین واکنش‌هایی از همسرش را ببیند، احتمالا آشفته می‌شود و او را محکوم می‌کند اما زنی در شهرستان کوچکی که همیشه مورد حمایت پدر یا برادر‌هایش قرار گرفته، در صورتی که شاهد حمایت‌های همسرش نباشد از او ناامید می‌شود.

شاید در شرایطی که زن تمایلی به دخالت مستقیم همسرش ندارد، بهترین راه نظارت غیرمستقیم باشد. در این شرایط مرد می‌تواند تا زمانی که همسرش از پس حل مشکلات برمی‌آید استقلال او را حفظ کند و اگر احتمال آسیب رسیدن به او را دید، برای دفاع از او اقدام کند. گذشته از این، در صورتی که همسرش در برابر دخالت‌های او مقاومت کرد اما خودش هم از پس حل مسئله برنیامد، می‌تواند نه به صورت تهدید بلکه به صورت هشدار به او بگوید «تلاشت را بکن اما در صورتی که عکس‌العمل موثر و خوبی نداشتی، مجبور می‌شوم برای کمک به تو در این موضوع دخالت کنم.»(سیب سبز)