نیمی از دانش‌آموزان با صبحانه بیگانه‌اند

جام جم سرا: در این بررسی‌ها آمده: فقط 42 درصد دانش‌آموزان در هر 6 روز هفته که به مدرسه می‌روند و 90 درصد دانش‌آموزان در روزهای تعطیل و جمعه صبحانه می‌خورند و این در حالی است که تغذیه دانش‌‌‌آموزانی که در سن رشد هستند، اهمیت زیادی دارد. ‏

کارشناسان معتقدند، دانش‌‌‌آموزان نیازهای تغذیه‌ای خاص خود را دارند و برای این‌که رشد جسمی خوبی داشته باشند و میزان یادگیری‌شان در حد مطلوب و مناسب باشد، باید غذای کافی، متنوع و منظمی مصرف کنند. کودکی که گرسنه باشد، یادگیری و تمرکز کافی ندارد. پس تنها مصرف 3 وعده غذای اصلی در این سن کافی نیست و میان‌وعده‌ها نقش مهمی پیدا می‌کنند.
آنان معتقدند، مواد غذایی نظیر خشکبار و انواع میوه‌های خشک شده، با بسته ‌بندی‌های بهداشتی بویژه خرما، انجیر، توت، کشمش، ســویا و انواع شــیر و فرآورده‌های آن، قندهایی که به صورت فوری جذب می‌شوند مانند آب میوه‌ها، عسل و مربا و همچنین مواد قندی را که دیرتر جذب می‌شوند مانند نان و کیک صبحانه باشد.
دکتر علی راستی متخصص تغذیه در مورد نوع تغذیه دانش‌آموزان می‌گوید: «انتخاب میان‌وعده مناسب دانش‌آموزان نقش مهمی در سلامت آنان دارد زیرا عادات غذایی درست را پایه‌ریزی می‌کند و از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت، فشارخون بالا و چاقی جلوگیری می‌کند.»
وی میوه‌ها و سبزی‌ها را از موادغذایی مهم برای میان‌وعده دانش‌آموزان ذکر می‌کند و می‌افزاید: «اغلب کودکان و نوجوانان به میزان لازم میوه و سبزی مصرف نمی‌کنند، بنابراین میوه‌های خشک و برگه‌ها مانند کشمش، برگه هلو و زردآلو بخصوص اگر بدون شکر باشد جایگزین مناسبی برای میوه‌ها هستند که دانش‌آموزان می‌توانند در زمان‌های تفریح در مدارس میل کنند. » این متخصص تغذیه با اشاره به این‌که غلات، مغزها، لبنیات کم‌چرب و نوشیدنی‌های سالم از میان‌وعده‌های مناسب برای دانش‌آموزان است خاطرنشان می‌کند: «والدین باید غلات کامل در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند زیرا نسبت به غلات تصفیه‌شده، فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتری دارند به عنوان نمونه نان سنگک و ماکارونی سبوس‌دار نمونه‌هایی از غلات کامل هستند.»
وی در مورد علت صبحانه نخوردن دانش‌آموزان تأکید می‌کند: «صبحانه نخوردن بچه‌ها در ایام مدرسه دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، برنامه خوابشان است. ‏برنامه خواب بچه‌ها ارتباط مستقیمی با برنامه غذایی‌شان دارد. آنان معمولاً در فصل تابستان به دیر خوابیدن در شب عادت می‌کنند و برنامه خوابشان نامنظم می‌شود و در آغاز سال تحصیلی زمان زیادی لازم است تا خوابشان منظم شود، به همین دلیل هنگام صبح بی‌اشتها هستند و صبحانه نمی‌خورند. برای پیشگیری از بروز این مشکل، والدین باید چند روز مانده به بازگشایی مدارس، برنامه‌ریزی کنند تا بچه‌ها زودتر بخوابند و صبح زودتر از خواب بیدار شوند.»
دکتر راستی می‌گوید: «یکی دیگر از دلایل صبحانه نخوردن بچه‌ها، داشتن حالت‌های اضطرابی است و ممکن‌است با خوردن صبحانه دچار حالت تهوع شوند. در چنین مواردی والدین باید علت اضطراب کودک را پیدا و آن را کنترل کنند. علاوه بر این، وعده‌های کم‌حجم و پر پروتئین را برای وعده صبحانه کودکشان انتخاب کنند؛ یک ساندویچ کوچک شامل نان و پنیر و گردو، صبحانه مناسبی برای این دانش‌آموزان است، به شرط آن‌که بعد از آن، میان وعده سالمی نیز باشد.» ‏
وی با اشاره به این مطلب که تغذیه نامناسب در فرایند یادگیری دانش‌آموزان تأثیر صددرصد داشته و میزان آن را کاهش می‌دهد، می‌افزاید: «اگر دانش‌آموزی تغذیه درستی در مدرسه نداشته باشد از ساعت 10 صبح به بعد تمرکز خود را ازدست می‌دهد.»
این متخصص تغذیه با اشاره به این‌که ذائقه کودکان در خانواده‌هایی که الگوی غذایی سالمی ندارند، بیشتر به غذاهای سرخ‌شده و آماده مصرف عادت می‌کند، می‌افزاید: «به مرور زمان تمایل کودک به یک وعده غذایی سالم مانند صبحانه کم می‌شود، در حالی که صبحانه یک وعده غذایی کامل و تأثیرگذار در سلامت دانش‌آموزان است و قدرت یادگیری و تمرکز آن‌ها را بالا می‌برد. افرادی که صبحانه نمی‌خورند، در درازمدت چاقی یا لاغری به سراغشان می‌آید. از آنجا که نخوردن صبحانه باعث می‌شود احساس گرسنگی بر فرد چیره شود، از غذاهای پرکالری مصرف می‌کند و چاق می‌شود. گاهی هم افرادی که عادت به خوردن صبحانه ندارند، چون غذای کافی در طول روز دریافت نمی‌کنند، به مرور زمان لاغر می‌شوند‎.»
دکتر رضا رحمانی متخصص تغذیه هم در مورد تغذیه دانش‌آموزان می‌گوید: «دریافت وعده‌های غذایی در فواصل منظم و با تنوع کافی، برای دانش‌‌‌آموزان ضرورت دارد و این در حالی است که مهم‌ترین وعده غذایی آنان صبحانه است که بدن را برای فعالیت‌های روزانه آماده می‌کند از این رو وعده‌های غذایی باید حاوی لبنیات، نان و غلات، میوه و سبزی‌، آبمیوه‌ و مغزدانه‌ها باشد.»
وی با بیان این مطلب که کودکان بعد از صبحانه در طول روز به یک میان‌وعده نیاز دارند، می‌افزاید: «میان‌وعده‌ها باید انرژی کافی را به بدن کودک برساند و در عین حال موادمغذی موردنیاز او را تأمین کند. لقمه‌هایی مانند نان و پنیر و گردو، میوه‌ها و آبمیوه‌های تازه و سبزی‌هایی مانند هویج و خیار، بسیار مفیدند. میوه و سبزی‌ها هم از نظر رنگ و هم از نظر ترد بودن، می‌تواند جایگزین بسیاری از میان‌وعده‌های صنعتی ‌شود.» ‏
این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یاد‌آوری می‌کند: «داشتن وقت مناسب برای صرف ناهار، در سلامت تغذیه دانش‌‌‌آموزان بسیار اهمیت دارد. اگر کودک برای ناهار به خانه برمی‌گردد، حضور حداقل یکی از اعضای خانواده به هنگام صرف این وعده غذایی الزامی است. بعد از استراحت و بازی، مصرف میان‌وعده عصر و در نهایت شام با تنوع بالا و به اندازه کافی، ضروری است‏‎.»
وی با اشاره به این‌که معمولاً در سنین پایین رفتارهای تغذیه‌ای کودکان شکل می‌گیرد، می‌گوید: «آموزش ارائه الگوهای غذایی صحیح درمیان خانواده‌ها و جامعه نقش مهمی در تغذیه سالم کودکان ایفا می‌کند و کودکان به‌تدریج می‌آموزند که باید از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنند. ‏ دانش‌آموزان با توجه به این‌که در سن رشد هستند هر روز باید حداقل یک تخم‌مرغ و یک تا دو لیوان شیر مصرف کنند. اگر هم شیر دوست ندارند، دوغ غلیظ کم‌نمک مصرف کنند تا کلسیم مورد نیاز شان را تأمین کند.»
وی می‌افزاید: «کودکانی که صبحانه نخورده به مدرسه می‌روند نمی‌توانند یادگیری خوبی داشته باشند. علت اصلی صبحانه نخوردن بچه‌ها این است که والدینشان نیز صبحانه نخورده به سر کار می‌روند. بنابراین خوردن صبحانه در منزل را باید نهادینه کرد. اعضای خانواده باید تصمیم بگیرند که این وعده غذایی مهم را مورد غفلت قرار ندهند. اگر شب‌ها کمی زودتر بخوابند و صبح‌ها زودتر بیدار شوند و کودکان را نیز بیدار کنند بعد از کمی ورزش و نرمش در حیاط یا بالکن یا حتی داخل اتاق به صورت دسته جمعی که می‌تواند حالت تشویقی برای همه داشته باشد و روحیه مناسبی نیز به همه بدهد دور سفره بنشینند.»
این متخصص تغذیه می‌گوید:«برخی بچه‌های لجباز به مرور زمان بی‌اشتها می‌شوند و تمایلی به خوردن صبحانه ندارند و اگر تلاش‌های پدر و مادر برای تشویق فرزند لجباز به خوردن صبحانه بی‌فایده است، حتماً باید با یک ‌متخصص بیماری‌های کودکان مشورت کنند.» ‎
رحمانی با بیان این مطلب که والدین باید بدانند تغذیه کودکان با وضعیت جسمی و روانی آنان و الگوی غذایی خانواده‌ها ارتباط مستقیمی دارد و خیلی وقت‌ها، مشاجره‌های خانوادگی باعث می‌شود کودکان بی‌اشتها شوند تأکید می‌کند: «حتی شرایط روانی والدین مانند استرس و اضطراب در بی‌اشتهایی بچه‌ها تأثیر زیادی دارد‎.»
وی در مورد ویژگی‌های یک صبحانه کامل و مغذی یاد‌آوری می‌کند: «یک صبحانه سالم باید به اندازه کافی مواد فیبری و پروتئین داشته باشد، همچنین می‌توان از حبوبات، تخم‌مرغ آب پز، آب پرتقال، نان گندم، مقداری پنیر و گردو، شیر کم‌چرب یا حتی گوشت کم‌چرب برای تهیه صبحانه سالم استفاده و در کنار آن یک میان‌وعده کوچک که انرژی روزانه دانش‌آموز را تأمین کند، آماده کرد. گاهی با برخی اقدام‌های ساده می‌توان براحتی بچه‌ها را به خوردن صبحانه تشویق کرد، مثلاً طوری برنامه‌ریزی شود که همه اعضای خانواده با هم صبحانه بخورند تا به دلیل صمیمیت خانوادگی که از دور هم بودن ایجاد می‌شود، کودک نیز به خوردن صبحانه عادت کند. می‌توان میز صبحانه را با ظرف‌های شاد و رنگی چید تا کودکان به خوردن صبحانه ترغیب شوند. اگر شام بچه‌ها پرحجم و سنگین باشد و دیر خورده شود، اشتهای آن‌ها برای خوردن صبحانه کم خواهد شد».(بیتا مهدوی/ایران)