رایانه را حذف نکنید، دانشتان را بالا ببرید

کودکی دارم که ساعات زیادی از روز در حال انجام بازی با رایانه است، به هر بهانه‌ای هم بازی‌های جدید می‌خرد. نگران هستم که این بازی‌ها تاثیرات نامناسبی روی او داشته باشد، تصمیم گرفته‌ام که کلاً رایانه را از دسترسش دور کنم.

کد خبر: ۶۳۹۸۴۴

جام جم سرا: بازی با رایانه یا به اصطلاح بازی‌های رایانه‌ای دارای ابعاد مثبت و منفی گوناگونی هستند که هر یک از این ابعاد می‌تواند تاثیرات گوناگونی بر کودک داشته باشد. برخی از این بازی‌ها (به خصوص تولیدات داخلی) از محتوای آموزشی خوبی برخوردارند همچنین این بازی‌ها برای کودکان جالب و لذت بخش هستند و باعث سرگرمی آنان می‌شود. این هیجان علاوه بر اینکه برای فرزندان شما در این سنین مفید است می‌تواند لحظات مفرحی را برای آنان فراهم کند، از این رو نمی‌توان حذف کامل این بازی‌ها را پیشنهاد کرد. با این حال، انجام بازی‌های رایانه‌ای همواره سودمند نخواهد بود و بسته به برخی عوامل می‌تواند با مضرات یا حتی‌گاه آسیب‌های جدی همراه باشد. شاید نخستین پیامد منفی این بازی‌ها میزان ساعاتی باشد که کودک صرف آن می‌کند وقتی که پرداختن به این بازی‌ها آن قدر کودک را مشغول کند که در کارهای روزمره او اخلال ایجاد شود و یا به صورت افراطی باعث دور شدن او از درس و اجتماع شود آن‌گاه دیگر نمی‌توان به بازی‌های رایانه‌ای به عنوان یک سرگرمی یا وسیله‌ای برای آموزش نگاه کرد و باید نگران ادامه این رفتارهای کودک باشید، همچنین نوع و محتوای برخی از بازی‌ها نیز می‌تواند بسیار آسیب زا باشد؛ به عنوان مثال بازی‌هایی که با خشونت، قتل و خونریزی همراه است و یا اینکه با ارزش‌های خانواده اسلامی- ایرانی در تضاد است حتی به مدت کوتاه نیز می‌تواند آثار نامطلوبی بر کودک بگذارد.

چه باید کرد؟

شاید بهترین شیوه برای افزایش نتایج مطلوب و کاهش مضرات این بازی‌ها، ارائه بازی‌هایی با محتوای مناسب و محدود کردن زمان بازی است اما نمی‌توان به طور ناگهانی ساعات بازی کودک را کاهش دهید یا محتوای بازی‌ها را تغییر دهید. بدین منظور ابتدا بهتر است کودک خود را بهتر بشناسید و دریابید که چه کارهای دیگری می‌تواند علاقه او را به خود جلب کند تا با فراهم کردن آن، سرگرمی مناسب جایگزینی برای اوقات فراغت کودک بیابید.
تفریحات نشاط آوری مثل رفتن به پارک و یا شرکت در فعالیت‌های ورزشی از راهکارهای مناسب است. همچنین همراهی والد نیز در انجام این سرگرمی‌ها و ارائه پاداش در صورت موفقیت‌های هر چند کوچک در این تفریحات یا ورزش‌ها می‌تواند تاثیر این راهبرد‌ها را افزایش دهد. همچنین می‌توانید، انجام بازی رایانه‌ای را موکول به انجام برخی مسئولیت‌های خانوادگی (مثل خرید نان) یا وظایف شخصی (مثل جمع کردن اتاق و وسایلش) کنید تا از این طریق لااقل از آسیب‌هایی که انجام طولانی مدت بازی‌ها دارند بکاهید.

باید به دنبال آن باشید که چه نقصانی در خانواده وجود دارد که باعث می‌شود کودک به طور کل از والدین دور و صرفا جذب بازی‌هایی در فضای مجازی شود

منظم باشید

ایجاد نظم و داشتن برنامه‌های مشخص نیز بسیار موثر است. در خانواده‌هایی که در زمان تعطیلات، ساعات خواب و بیداری کودک از نظم خاصی پیروی نمی‌کند، یا خانواده‌هایی که نظر کودک را در برنامه ریزی فعالیت‌های اوقات فراغت مورد توجه قرار نمی‌دهند همچنین در محیطی که خانواده مدتی طولانی را به تفریح می‌پردازد، یا برعکس زمانی طولانی را بدون تفریح سپری می‌کند تمایل کودک نسبت به بازی‌های رایانه‌ای به شدت افزایش می‌یابد. در واقع کودک باید به صورت روزمره و مشخص از تفریحات سالم برخوردار باشد و فایده‌ای ندارد که با یک یا دو بار تفریح در هفته انتظار داشته باشیم که از علاقه کودک به این بازی‌ها کم شود.

قانون وضع کنید

مشخص کردن محدوده زمانی خاص برای انجام این بازی‌ها و ارائه بلافاصله پاداش برای رعایت این محدودیت نیز گام بعدی خواهد بود و حذف موقت برخی امتیاز‌ها به علت رعایت نکردن آن نیز الزامی است. البته در این زمینه تاکید می‌شود که پایبندی به ارائه پاداش و حذف امتیاز‌ها از سوی والدین حائز اهمیت است. نکته دیگر این است که باید به دنبال آن باشید که چه نقصانی در خانواده وجود دارد که باعث می‌شود کودک به طور کل از والدین دور و صرفا جذب بازی‌هایی در فضای مجازی شود؟!!

سختگیری ممنوع

با این حال باید بدانید که پژوهشگران این حوزه انجام یک ساعت بازی رایانه‌ای در روز را چنانچه از محتوای مناسبی برخوردار باشد برای کودکان مضر نمی‌دانند از این رو این میزان بازی را نباید با سختگیری بیجا محدود کرد مگر آنکه نوع بازی آسیب زا باشد که در این راستا همراهی با کودک برای انتخاب بازی مناسب و جهت دهی به گزینش‌های او مفید است.
نکته‌ای که در این زمینه باید مورد توجه شما والدین محترم قرار بگیرد این است که باید دانش خود را درباره رایانه، اینترنت، گوشی‌های همراه هوشمند و... بالا ببرید و بازی‌هایی را که از این طریق قابل ارائه است بخوبی بشناسید.
در بسیاری از خانواده‌ها شاهد هستیم که اطلاعات رایانه‌ای و اینترنتی فرزندان حتی با وجود سن کم بسیار بیشتر از والدینشان است که این باعث می‌شود که پدر و مادر‌ها نتوانند نظارت موثری بر فرزندشان داشته باشند و تنها کاری که از دستشان برمی آید حذف کلی رایانه و اینترنت از دسترس کودکان است که‌‌ همان طور که اشاره شد روش صحیحی نیست. |خراسان|زهرا حسین‌زاده ملکی - روان شناس|