صنعت ورزش و اوقات فراغت

کشوری اگر داعیه پیشرفت دارد باید در شاخص‌های ورزشی توسعه‌یافته باشد از آن سو خود توسعه ورزش نیز هم‌اینک به‌عنوان یک شاخص توسعه‌یافتگی و عدالت اجتماعی شناخته می‌شود. یعنی اگر ما به دنبال جامعه بانشاط​ با کارایی مفید هستیم سرانه ورزش 0.6 مترمربع را باید برسانیم به 7 مترمربع.

ارتباط بین اوقات فراغت و صنعت ورزش، زیربنایی دارد که به عبارتی زیربنای تمام رشته‌های قهرمانی، ورزش همگانی است. ما اگر بتوانیم بستر لازم را برای پرکردن اوقات فراغت که همان ورزش همگانی است، فراهم کنیم، همسو با سازمان تربیت بدنی برای تامین تندرستی افراد جامعه و نهادینه کردن ورزش در جامعه حرکت کرده‌ایم. وظایف وزارت ورزش و جوانان در سه بخش تامین تندرستی، پر کردن اوقات فراغت و لذت بخشیدن به زندگی انسان‌ها تعریف شده است.

ماموریت اصلی این وزارتخانه رویکرد منطقی به این سه جنبه مهم زندگی افراد است، حال در کجای این برنامه‌ها باید قهرمان تربیت کرد؟ کجا باید انتظار داشت وزارت ورزش و جوانان سکوهای قهرمانی را فتح کند و افتخار به وجود بیاورد؟

بنابراین انتظار اول و مطالبه از وزارتخانه این است که در شاخص تندرستی ورود کند. انسان از دو منظر کلی، حوزه روان و حوزه جسمی مورد توجه است. در بخش روان‌ دیدگاه‌های روان‌شناسی وجود دارد، اما در بخش جسم، پیشگیری اهمیت دارد و ورزش برای پیشگیری بسیاری از امراض مفید است. ورزش و فعالیت بدنی برای بسیاری از بیماری‌های ناشی از تحرک نداشتن کارایی دارد. این جنبه پیشگیری یا درمانی تنظیم اوقات فراغت با فعالیت‌‌های بدنی بوده، اما در صنعت نیز ما می‌توانیم رابطه مناسبی بین صنعت ورزش و اوقات فراغت پیدا کنیم.

در یکی از کشورها دیدم مردم با استفاده از فضای یک رودخانه فعالیتی به نام رفتینگ راه‌می‌اندازند و ساعات اوقات فراغت خود را در آنجا می‌گذرانند. مسئولان روی علاقه‌مندی مردم خود، فعالیت‌های این ورزش را ساماندهی کردند و امروز توریست‌ها برای تماشا یا انجام دادن این فعالیت به همین منطقه می‌روند که هم ورزش می‌کنند و هم پولی را بابت انجام دادن آن می پردازند و این پول گردش مالی خوبی​ برای گردانندگان این بازی‌های آبی به وجود آورده و باعث رونق اقتصادی منطقه شده است. از طرفی علاقه‌مندی افراد بومی و تمرینات مستمر آنها باعث معرفی قهرمانان زیادی در منطقه شده است. صنعت ورزش بدرستی در این منطقه ورود کرده و ضمن رونق اقتصادی در یک پروسه کار اقلیمی و همگانی، ورزش قهرمانی را نیز توسعه داده است.نگاهی به فرمان همگانی کردن ورزش که رهبر معظم انقلاب سال‌ها پیش آن را صادر فرمودند در واقع توجه به ظرفیت‌های موجود در ورزش ایران است و این‌که از ورزش همگانی می‌توان به قله‌های رفیع قهرمانی رسید.

آمریکایی‌ها در تحقیقاتی که سال‌ها پیش انجام داده بودند به ​ نتیجه رسیدند که شاخص فعالیت جسمانی افراد جامعه‌شان پایین آمده است. روی این اصل تصمیم به ورزش همگانی اتخاذ شد. در بررسی‌های انجام شده مناطق وسیع و آب‌های کشور شناسایی شده و مردم به سمت بسیاری از ورزش‌ها که امکان فعالیت در آنها مهیا شده بود، فراخوانده شدند. دوومیدانی، راگبی، فوتبال آمریکایی، شنا، بسکتبال، والیبال از طریق ورزش همگانی تقویت شد. از بین این فعالیت‌ها مایکل فلپس بیرون آمد که توانست مدال‌های طلای شنا در المپیک را درو کند.

ما باید رشته‌های ورزشی را که با تندرستی، رابطه مناسبی دارند، کدگذاری کنیم و رشته‌های قابل دسترسی که با برج‌ها و آپارتمان‌ها همخوانی دارند، شناسایی کنیم و برنامه‌ریزی‌هایی مثل فعالیت با کش ساده یا توپ مدیسون را برای ورزش در اوقات فراغت داشته باشیم. ورزش به صورت گروهی، آثار تفریحی اثربخشی به همراه دارد.

مثال‌های زیادی می‌توان درباره اقتصادی کردن ورزش و طی کردن مسیر قهرمانی زد. در دانشگاه‌ها و مدارس اوقات فراغت را می‌شود، غنی کرد آن هم با تخفیف مثلا 50 درصدی بلیت. دانشجویان ابتدا شنا یاد می‌گیرند تا غرق نشوند، اما عده‌ای دیگر شنا را حرفه‌ای دنبال می‌کنند و شاید هم به قهرمانی برسند و با این کار جنبه قهرمانی تقویت می‌شود. شاخص‌های زیادی داریم؛ ازجمله تقویت شاخص‌های بومی، مثلا در کناره‌های دریای خزر که آب داریم، جوانان ناجی غریق شوند و کار کنند و به‌عنوان ناجی، بومیان منطقه را به کار بگیریم، آنها را سازماندهی کنیم تا در اوقات فراغت، ​ در دریاها این همه کشته ندهیم. سرمایه‌گذاری کنیم و قهرمانان شنا را تحویل بگیریم. علاقه‌مندی‌های محیط را بخوبی بشناسیم. جویبار، مهد کشتی است. اگر سرمایه‌گذاری کنیم و سالی دو بار مسابقه در آنجا ترتیب بدهیم، هم نوعی هدفمندی در جذب توریست ایجاد کرده‌ایم و هم عده بیشتری از قهرمانان آینده را به سالن‌های کشتی جویبار فرستاده‌ایم. حوزه ورزش، حوزه مهجوری نیست و به دلیل پویایی ای که دارد، می‌تواند در بسیاری از پدیده‌های اجتماعی ورود کند و اثربخشی و کارایی خود را در جامعه نشان دهد.

دکتر محسن باقریان / پژوهشگر حوزه ورزش