قرار آسمانی در لحظه‌های ناب

تجریش محله‌ای مذهبی و آرام، به دور از غوغای زندگی است؛ محله‌ای که با بازارچه، امامزاده صالح و شهدایی که در جوار آن آرام گرفته‌اند، در یادها مانده است.

وقتی پس از طی ترافیک سنگین به امامزاده صالح تجریش می‌رسم عصر است و هوا کمی خنک‌تر شده است. سر وقت رسیده‌ام. همکاران گروه اندیشه رادیو ایران سخت در تلاشند در بین مخاطبان، برنامه افطار را تهیه کنند.

آرم برنامه قرار آسمانی با صدای سعید توکلی پخش می‌شود. وقتی علایی (دستیار تهیه‌کننده) آهنگی شاد پخش می‌کند، امیرحسین مدرس ارتباط خود را با مخاطبان آغاز می‌کند، چه آنها که در صحن امامزاده امروز صدای او را می‌شنوند و چه کسانی که از طریق امواج صدا در هرجای میهن پهناورمان، با برنامه همراه می‌شوند.

مدرس از نام و یاد خدا می‌گوید و ادامه می‌دهد: «خدایی که همه‌مون به مهمونی بزرگ سی روزه‌اش دعوتیم. یه مهمونی به صرف برکت و کرامت و رحمت و صبر و بخشش و مهربونی و بقیه چیزای خوشمزه و شیرینی که توی دست و بال و دم و دستگاه خدا فراوونه. کارت دعوت این مهمونی یه ماهه، یه هلال باریک و نقره‌ای بود که...» همین طور که مدرس به همه روزه‌داران سلام می‌کند، بیات (سردبیر و تهیه‌کننده) درباره متن‌های او توضیح می‌دهد و می‌گوید: در هر برنامه در قالب جملاتی توصیفی که نویسنده برنامه آنها را نوشته، به همه روزه‌داران سلام می‌کنیم تا مردم متوجه روزه داری در این ساعات طولانی در گرمای تابستان باشند.

با توجه به محتوا، آنونس‌های برنامه با صدای سعید توکلی، بهروز رضوی و دکتر نیکنام پخش می‌شود. مدرس اعلام می‌کند: خانواده‌های محترمی به این مکان تشریف آورده‌اند که دوست دارند در زمان افطار کنار هم باشند. با ما باشید با قرار آسمانی!

حجت‌الاسلام عبدالله گودرزی، مدیر گروه اندیشه رادیو ایران در مورد ویژه‌برنامه افطار این شبکه رادیویی می‌گوید: برنامه ترکیبی قرار آسمانی ویژه برنامه افطار با سردبیری و تهیه‌کنندگی وحید بیات در ایام ماه مبارک هر روز از ساعت 19 و 5 دقیقه به مدت 110 دقیقه با رویکرد ایجاد فضای شاد مذهبی در کشکول اخلاقی و معارفی، آشنایی با مفاهیم قرآنی و اماکن مذهبی، پرداختن به فضای معنوی و ایجاد یکدلی و همبستگی روی آنتن صدا می‌رود.

او ادامه می‌دهد: این برنامه خارج از استودیو و در بقاع امامزاده‌های مختلف به صورت زنده پخش می‌شود. هفت افطار اول ماه رمضان را در امامزاده حمیده‌خاتون واقع در باغ فیض بودیم. همچنین برای ضبط بقیه افطارها، هر هفت روز در امامزاده علی‌اکبر چیذر، امامزاده معصوم و امامزاده صالح تجریش خواهیم بود و با برنامه قرار آسمانی، جنگ عصرگاهی متنوعی را با موضوعات خودسازی، تقدیم شنوندگان رادیو ایران خواهیم کرد.

گودرزی تصریح می‌کند: گفت‌وگو با یک واقف و نیکوکار، مسابقه زنده برای حضاری که در صحن امامزاده‌ها هستند، قرآن و سبک زندگی با کارشناسی دکتر هراز، بخش چراغ قرمز که در آن هر روز یک معضل اجتماعی توسط استاد ناصر نقویان بررسی می‌شود و معرفی اسمای الهی که آقای محمد نصرآبادی و دکتر مهدوی به بیان آن می‌پردازند، از دیگر بخش‌های قرار آسمانی است، در ضمن عباس سنجری هم گزارش‌های مختلفی برای این برنامه تهیه و پخش می‌کند.

اجرای برنامه در امامزاده‌ها

وقتی از وحید بیات می‌پرسم چه شد تصمیم گرفتید از صحن امامزاده‌ها، برنامه افطار را اجرا کنید، توضیح می‌دهد: دومین سال متوالی است که این کار را انجام می‌دهیم. معتقدم بهترین جا برای ارتباط بیشتر با مردم در این لحظات عرفانی، همین امامزاده‌های واجب‌التعظیم است و چون نمی‌توانستیم به شهرستان‌ها برویم، هر روز به یک استان می‌پردازیم و از حال و هوای روزه‌داری مردم و آداب و رسوم اجتماعی شهرهای مختلف در این ماه، گزارش زنده داریم. جالب این است که گزارشگر هر استان نیز با حضور در یکی از امامزاده‌های شهر خود، برایمان گزارش تهیه می‌کند.

او ارتباط زنده با نمایشگاه قرآن کریم (با اجرای تینا میرکریمی)، قطعه‌های موضوعی که به کلام بزرگان و علما می‌پردازد، بهداشت و رمضان با صحبت‌های کارشناسی دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه و واگویه‌های محمد نصرآبادی را از دیگر بخش‌های برنامه قرار آسمانی معرفی می‌کند و می‌گوید: برای گسترش فرهنگ وقف در کشور، هر روز مسئولان اوقاف و خیریه استان تهران در برنامه حضور می‌یابند و در خصوص وقف و اقداماتی که در بخش وقف و خیریه انجام می‌شود، صحبت می‌کنند.

جایزه برای مسابقه

عباس سنجری (گزارشگر) مسابقه حضوری برنامه را که با موضوع وقف است، اجرا می‌کند. علایی توضیح می‌دهد: در این مسابقه به دونفر برنده حضوری جایزه 25 هزار تومانی و به چهار برنده‌ای که با تلفن یا پیام کوتاه توانسته‌اند جواب صحیح مسابقه را بدهند، جایزه 50 هزارتومانی تعلق خواهد گرفت.

تلفیق تکنیک، حس و درک لحظه

در فرصتی که ایجاد می‌شود، امیر حسین مدرس ـ که همگان او را با عناوینی همچون گوینده، بازیگر، خواننده، شاعر و نویسنده می‌شناسند ـ در خصوص بیان لحن و اجرایش می‌گوید: در اجرای ویژه برنامه قرار آسمانی از لحن و بیان مرسوم استفاده نمی‌کنم، بلکه یک برنامه معارفی را با تلفیقی از تکنیک و حس و بهره‌گیری از درک لحظه اجرا می‌کنم.

او که از سال 65 تاکنون در سازمان صدا‌وسیما مشغول به فعالیت است، درخصوص ضرورت متن برای مجری می‌گوید: اگر گوینده یا مجری در یک حوزه یا حوزه‌های مختلف مطالعاتی داشته باشد، کار به‌مراتب راحت‌تری پیش‌رو دارد. ولی اگر کسی صرفا صدا یا صوت خوبی داشته باشد یا خیلی اهل مطالعه نباشد، برای او باید متن نوشته شود. در واقع این توانایی و مهارت‌های مجری است که شیوه اجرای برنامه را مشخص می‌کند.

مدرس معتقد است: در لحظات پایانی روزه، حال و هوای خاصی وجود دارد که قابل بیان نیست.

مهمان این بخش از برنامه، محمدقاسم بختیاری یکی از خیرین استان تهران است. او خانه ده طبقه خود را وقف زوج‌های جوانی کرده که مشکل مسکن دارند. به این ترتیب که طی قرعه‌کشی هر زوج می‌تواند یک سال مجانی از یکی از واحدها برای سکونت استفاده کند.

حس خوب برنامه‌سازی رمضان

وقتی مدرس با این خیر گفت‌وگو می‌کند، عبدالله علایی که تجربه سردبیری و تهیه‌کنندگی ویژه‌برنامه‌های مختلف گروه اندیشه رادیو ایران را دارد، معتقد است: می‌توان گفت برنامه‌های اذانگاهی با نزدیک‌شدن به لحظات اذان، شرایط آنها تغییر می‌کند و بیشتر به بیان مسائل مذهبی می‌پردازند اما ویژه برنامه قرار آسمانی برنامه‌ای مذهبی است که سعی دارد نکته‌هایی را با مخاطب خود در میان بگذارد و او را به قرارهای آسمانی خویش با خدا آشناتر کند. علایی با اشاره به حس خوبی که از تولید چنین برنامه‌هایی دارد، ادامه می‌دهد: تهیه برنامه‌های ویژه ماه رمضان، حس خوبی به آدم می‌دهد. فرقی هم نمی‌کند برنامه برای افطار است یا سحر. من این حس خوب را دوست دارم.

فرصت قرارهای آسمانی

نفیسه فرازنده‌نیا که همراه دکتر مهدی رسولی، نویسندگی این برنامه را به عهده دارد، با توجه به این‌که حال و هوای افطار، متفاوت‌تر از فضای سحر است، می‌گوید: وقتی می‌خواستم نویسندگی برنامه را شروع کنم، برای خودم هم این پرسش مطرح شده بود که آیا با توجه به این‌که این ویژه‌برنامه قرار است از رادیو سراسری پخش شود، باید در یک فضای معنوی و سنگین باشد یا در فضایی راحت‌تر و محاوره‌ای نیز می‌توان صحبت کرد. بعد از این‌که طرح برنامه تصویب شد و گویندگان برنامه نیز تعیین شدند، متوجه این مساله مهم شدم که شاید در ظاهر، فضایی عادی و صمیمی برای ارائه برنامه فراهم شده است، اما در بطن کار، قرار است از طریق این برنامه به لحظه‌های آسمانی افطار و قرارهای آسمانی اشاره داشته باشیم. به همین علت تصمیم بر این شد تا محور نوشته‌هایمان، موضوعاتی باشد که در زندگی امروزه جاری است؛ البته با بیان، ظاهر و فرمی که درکش برای همگان آسان باشد. با این‌که بیشتر به بیان مسائل دینی می‌پردازم، سعی دارم سنگین ننویسم. به مخاطبم یادآوری کنم خداوند فرصت انجام رفتار و کردار خوب را در ماه مبارک رمضان تشدید می‌کند تا دل‌ها به هم نزدیک شود.

او با اشاره به حس و حالش در زمان نگارش متون ویژه برنامه افطار می‌گوید: همین که فکر می‌کنم در بهترین لحظات مهمانی خدا هستم برایم لذتی وصف‌ناپذیر ایجاد می‌شود، چون معتقدم ماه رمضان، بزرگ‌ترین عید خداست و همین رضایت مردم برایم کفایت می‌کند.

رادیو و شوق زیارت

هر لحظه به جمعیت حضاری که آمده‌اند از نزدیک تهیه و تولید یک برنامه رادیویی را ببینند و با مجری نام‌آشنای خود سلام و علیکی داشته باشند، افزوده می‌شود.

محمدجواد نادری که برای زیارت به امامزاده صالح تجریش آمده، می‌گوید: خیلی جالب است که پخش یک برنامه زنده رادیویی را آن هم در یک مکان مذهبی به صورت دیداری و شنیداری بشنوم. این‌که رسانه با حضور خودش در این مکان توانسته نظر خیلی‌ها را که گذری از کنار امامزاده رد می‌شدند، جلب کند مهم است تا جایی که بعد از شنیدن این برنامه، شوقشان برای زیارت امامزاده بیشتر می‌شود. چون در یک فضای شنیداری معنوی قرار می‌گیرند آن هم در کنار آستان مقدس امامزاده صالح، حالتی معنوی و عرفانی پیدا می‌کنند و تمام خواسته‌ها و حاجت‌هایش را پیش نظرش قرار می‌دهند و دوست دارند همه اینها را خدا به حق امامزاده‌ای که امروز در کنارش هستند، مستجاب کند.

وقتی جعفر فردی، قاری بین‌المللی قرآن کریم از امامزاده صالح تجریش آیاتی از قرآن مجید را تلاوت می‌کند و اذان می‌گوید، از طرف تولیت آستان امامزاده، افطاری مختصری میان مردم و زائرانی که امروز شنونده برنامه افطار رادیو ایران بودند، توزیع می‌شود.

زهره زمانی