برنامه هایم را در خواب طراحی می کنم!

«چهارباغ» عنوان مسابقه جذاب چهار مرحله‌ای است که از شبکه یک پخش می‌شود. در هر قسمت از این برنامه یک بازیگر معروف سینما و تلویزیون شرکت می‌کند و بعد از گذراندن هر مرحله امتیازی می‌گیرد که جمع این امتیازات به عنوان رکورد برای او ثبت می‌شود. مرحله اول رادیو چهارباغ نام دارد و شرکت‌کننده که یکی از بازیگران است باید یک متن ادبی را با لهجه یکی از اقوام ایرانی بخواند. مرحله دوم، دوربین مخفی است. در این بخش شرکت‌کننده در یکی از شرایط شغلی در اجتماع قرار می‌گیرد و باید طوری نقش بازی کند که ارباب رجوع باور کند این فرد فقط شباهت ظاهری با هنرپیشه دارد و آن بازیگر معروف نیست. مرحله سوم آشپزی است که به بازیگر یکسری مواد غذایی نامتعارف می‌دهند و وی باید با این مواد، غذای خوشمزه‌ای درست کند. مرحله چهارم هم کشیدن کاریکاتور است و هر فردی کاریکاتور بهتری بکشد، امتیاز بیشتری می‌گیرد. در این مسابقه مردم می‌توانند در هر مرحله از طریق پیامک به هنرپیشه شرکت‌کننده در مسابقه امتیاز بدهند. با وحید مهدوی، مجری و تهیه‌کننده برنامه به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر درباره روند تولید این برنامه بدانیم.

مسابقه چهار باغ ساختار جدیدی دارد که تا به حال در هیچ برنامه دیگری دیده نشده است. در این برنامه از بازیگران می‌خواهید کارهایی انجام بدهند که قبلا آن را در هیچ مسابقه‌ای اجرا نکردند. چطور به این طراحی رسیدید؟

ساختار این برنامه را در خواب طراحی کردم و بعد از این‌که از خواب بیدار شدم طرحم را اجرایی کردم. مثل پسرهایی که از خانه قهر می‌کنند و بعد خواننده می‌شوند! این اتفاق فقط شامل حال مسابقه چهارباغ نمی‌شود و در دیگر برنامه‌ و مستندهایم به این شکل عمل می‌کنم. یعنی در خواب به طرح مورد نظرم می‌رسم.

چه جالب! یعنی ساختار برنامه‌هایی که می‌سازید هدفمند نیست و به واسطه خواب اجرایی می‌شود؟

صددرصد هدفمند است، ولی بعد از این‌که چارچوب‌ها را مشخص می‌کنم باید در خواب به ساختار و فرم برنامه برسم. یعنی ظرافت‌ برنامه‌هایم در خوابم طراحی می‌شود.

اگر خواب برنامه‌هایتان را نبینید، چگونه عمل می‌کنید؟

طبیعی است برنامه را نمی‌سازم. برنامه‌هایی ساخته می‌شوند که خواب آنها را ببینم. دیدن خواب برنامه کاملا معمولی است. همه مردم وقتی به چیزی زیاد فکر کنند، مسلما در ارتباط با آن موضوع خواب هم می‌بینند. وقتی قرار است برنامه‌ای را بسازم مدت‌ها درباره آن فکر می‌کنم و در خواب‌هایم به جزئیات آن فکر می‌کنم. راستش خواب راحت ندارم.

با ساخت مسابقه چهارباغ چه هدفی را دنبال می‌کردید؟

مسابقه چهارباغ این مساله را دنبال می‌کند که نگاه مردم را به بازیگران تغییر دهد؛ نگاهی که ممکن است کورکورانه باشد. بازیگران حرفه‌ای برای رسیدن به جایگاهشان زحمات زیادی می‌کشند اما این بخش از زحمات آنها نادیده گرفته می‌شود. از سوی دیگر وقتی بازیگری نقشی را خیلی خوب بازی می‌کند، برخی مردم فکر می‌کنند این بازیگر در زندگی شخصی‌اش هم همین رفتارها و ویژگی‌های اخلاقی را دارد. در حالی که روحیات شخصیتی که او بازی می‌کند فاصله زیادی با ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری خودش دارد، بنابراین ما تلاش می‌کنیم این نگاه را اصلاح کنیم.

جذابیت مسابقه چهارباغ به خاطر مراحلی است که برای بازیگران طراحی شده است. این چهار بخش به حدی جذابیت دارد که اگر مردم عادی هم شرکت‌کننده این مسابقه باشند، مسلما جذاب و جالب است. هر یک از مراحل مسابقه چهار باغ هدفمند است و تلاش کرده‌ام به گونه‌ای این مراحل را اجرایی کنم تا برای مخاطبان هم سرگرم‌کننده باشد.

مخاطب اهمیت زیادی دارد و می‌تواند نقش بسزایی در برنامه داشته باشد، اما متاسفانه گاهی ما از این سرمایه غافل می‌شویم. اما مخاطب در برنامه چهارباغ نقش مهمی دارد. آنها به بازیگران امتیاز می‌دهند. می‌خواهیم تولید این مسابقه را ادامه بدهیم، چون مورد توجه مردم قرار گرفته و از این مسابقه استقبال زیادی شده است.

در سری دوم این مسابقه شرکت‌کنندگان برنامه از چه قشری هستند؟

سری دوم را با حضور مادرها می‌سازیم و ماجرای خاصی را دنبال می‌کنیم. قصد داریم با این برنامه جشنواره بهترین مادرها را برگزار کنیم. مادر‌ها حس عجیبی به خانواده‌شان دارند. می‌خواهیم بدانیم مادر خوب از دید مردم ایران چگونه است و چه وی‍ژگی‌هایی دارد. در واقع می‌خواهیم صفات مادران خوب را ترویج بدهیم و این‌که بدانیم آیا مادر خوب کسی است که مرتب نگران بچه‌اش است یا مادری که سرپرست خانواده است، چه رفتارهایی دارد. طبیعی است مردم در این باره دیدگاه‌های متفاوت دارند؛ دیدگاه‌هایی که می‌تواند جالب باشد. به همین دلیل سراغ مادر‌ها می‌رویم و مردم به بهترین آنها امتیاز می‌دهند.

یکی از ویژگی‌های مسابقه چهار باغ این است که مردم به بازیگران رای می‌دهند. یعنی قضاوت به عهده مردم است نه کارشناس. چطور شد تصمیم گرفتید مردم داور این برنامه باشند؟

ما به عنوان برنامه‌ساز برنامه را برای مخاطبان می‌سازیم اما متاسفانه کمتر به مشارکت مردم در برنامه توجه می‌کنیم و تعامل میان برنامه‌ساز و مخاطب کمرنگ است اما در این مسابقه تلاش کردیم تعامل با مردم سهم عمده‌ای داشته باشد. از سوی دیگر در همه برنامه‌ها داوران حضور دارند و قضاوت به عهده آنهاست، اما من نمی‌دانستم داوران باید چه معیارهایی داشته باشند تا همه بینندگان از نحوه قضاوت آنها راضی بوده و اعتراضی به این مساله نداشته باشند. به همین دلیل با خودم فکر کردم بهترین قاضی، مردم هستند و داوری مسابقه چهارباغ را به مردم واگذار کردم.

بازخورد این برنامه میان مردم چگونه بود؟

با صراحت می‌گویم مسابقه چهار باغ پربیننده‌ترین برنامه در تلویزیون است. پیامک‌های بی‌شماری از طرف مردم به این برنامه ارسال می‌شود و مرتب پیگیر این مسابقه هستند. هیچ چیز برای برنامه ساز دلگرم‌کننده‌تر از این مساله نیست که برنامه‌اش تا این میزان مورد توجه مردم قرار گرفته باشد. در هر قسمت از برنامه چهار میلیون پیامک ارسال می‌شود. البته این برنامه بینندگان بیشتری نسبت به این آمار دارد، اما برخی حوصله ارسال پیامک ندارند یا موقعیت ارسال پیامک برایشان فراهم نیست. با این‌که مسابقه چهار باغ زمان پخش مناسب ندارد و خیلی بی‌نظم در ساعت‌های مختلف پخش می‌شود اما این مساله باعث نشده بیننده خودمان را از دست بدهیم. مسابقه چهار باغ هر زمانی که روی آنتن رفته است، مخاطبان پیگیر آن بوده‌اند و پلان به پلان برنامه را دیده‌اند.

به پخش نامنظم برنامه اعتراض نکردید؟

نه، چون ما برنامه را برای شبکه یک ساختیم و اختیار آن به عهده شبکه است. همین که روزهای مناسبی برای پخش در نظر گرفته شده، خودش اتفاق خوبی است. این برنامه مشارکتی است اما روز مناسبی برای پخش دارد. در ضمن شبکه یک رسالتی دارد و فضای برنامه‌های این شبکه با دیگر شبکه‌ها متفاوت است. مسابقه چهارباغ نخستین برنامه مشارکتی تلویزیون است که تا این میزان بیننده دارد و مردم استقبال خیلی خوبی از این برنامه داشتند. مدیر شبکه یک در سازوکار این برنامه نقش بسزایی داشت و نظرات او واقعا در برنامه سازنده بود. ایشان درباره برنامه با من صحبت کردند و طرح‌های خوبی برای آن داشتند. همچنین در انتخاب بازیگران کمک زیادی به من کرد. من بابت همه زحماتشان قدردانی می‌کنم، چون مسابقه چهارباغ با حمایت ایشان ساخته و پخش شد.

بازیگرانی که برای این مسابقه انتخاب شدند باید تعامل مناسب با شما داشته باشند، چون این مسابقه شامل مراحلی است که هر بازیگری علاقه‌مند نیست این کار را انجام بدهد. بازیگران را چگونه انتخاب کردید؟

بله، انتخاب بازیگران خیلی راحت نبود. غیر از سیاوش مفیدی، شهاب عباسی و جواد هاشمی بقیه بازیگرانی که در این برنامه از آنها دعوت کردیم تاکنون با من کار نکرده و مرا نمی‌شناختند. بنابراین برای آوردن بازیگران باید تلاش زیادی می‌کردم. با خیلی‌ها تماس گرفتم، ولی قبول نکردند در برنامه حضور داشته باشند، اما کسانی که پذیرفتند، مراحل این مسابقه آنها را جذب کرد و نقش عمده‌ای در انتخاب‌شان داشت. آنها معتقد بودند این مسابقه جذاب است.

آیا بازیگران برای حضور در این مسابقه دستمزد هم گرفتند؟

بله، همه بازیگران دستمزد گرفتند. دستمزدشان هم طبق عرف کارهایشان بود. می‌توانم بگویم در حق کسی احجاف نکردم. کسانی که به مرحله نهایی راه پیدا کردند ضمن دریافت دستمزد جایزه هم گرفتند. البته از 12 بازیگر تنها پنج نفر به مرحله نهایی رسیدند.

ابتدا قرار بود اجرای این برنامه به عهده شما و یوسف صیادی باشد، چرا در نهایت این تصمیم تغییر کرد و فقط خودتان برنامه را اجرا کردید؟

بله، در روزهای اول یوسف صیادی ما را همراهی کرد اما نظر مدیر شبکه این بود که خودم اجرا کنم. اجرای این مسابقه همزمان با کارگردانی کار دشواری بود، چون وقتی جلوی دوربین بودم، نمی‌توانستم تصاویر را از مانیتور ببینم. به همین دلیل کاملا به تصویربردار برنامه اعتماد کردم و کار را به او سپردم.

ولی فکر نمی‌کنید این اعتماد بیش از اندازه باعث شده در برخی صحنه‌ها شاهد تصاویر خوبی نباشیم؟

با شما موافق هستم، ولی قبول کنید نمی‌توانستم همزمان با اجرا نگاهم به مانیتور هم باشد. هر قسمت از این مسابقه یک ساعت است و ما هر قسمت را در یک روز ضبط می‌کردیم، چون بودجه برنامه این اجازه را به ما نمی‌داد که هر قسمت را در زمان بیشتری تصویربرداری کنیم. واقعیت این است که مجبور بودیم سریع کار را به سرانجام برسیم. از سوی دیگر نمی‌توانستیم بیشتر از این به بازیگران دستمزد بدهیم.

در یکی از قسمت‌های این برنامه بازیگران دستفروشی و فروشندگی می‌کنند. چطور این مشاغل را برای بازیگران انتخاب کردید؟

برای مسابقه چهار باغ ما اتاق فکر نداشتیم و کل برنامه طراحی خودم بود. چهار شغل داشتیم و بازیگران بنا به شانس، پاکت را انتخاب می‌کردند و بعد فروشنده، دستفروش و... می‌شدند. آنها باید طوری این نقش را خوب بازی می‌کردند که وقتی ارباب رجوع داشتند، می‌گفتند شباهت به فلان بازیگر دارند و خود آن بازیگر نیستند. مجموع عوامل این برنامه پنج نفر بودند و ما سعی کردیم گروه جمع و جوری داشته باشیم.

در این بخش شاهد واکنش‌های مردم هستیم. افرادی که در تصویر دیده می‌شوند، بازیگر هستند یا مردم؟

مردم هستند. بازیگر نداریم.

ولی در قسمتی که جواد هاشمی به عنوان فروشنده در مغازه خواربارفروشی بازی می‌کند یک نفر به مغازه مراجعه می‌کند و خطاب به هاشمی می‌گوید چکش را چرا نداده است. یعنی این فرد بازیگر نبود؟

این فرد از دوستان قدیمی جواد هاشمی بود و خیلی اتفاقی از آن خیابان عبور می‌کرد که ناخودآگاه متوجه می‌شود ما مشغول ضبط مسابقه چهارباغ هستیم. به همین دلیل به مغازه می‌آید و سر به سر جواد هاشمی می‌گذارد. صرفا شیطنت دوستانه بوده و هدف دیگری را دنبال نمی‌کرد.

فاطمه عودباشی ‌/ گروه رادیو و تلویزیون