تجربه دموکراسی در پاکستان

با وجود تهدیدات طالبان، مردم پاکستان از جمله طبقات نخبه شهرنشین حضور قابل قبولی در انتخابات داشتند.

بیش از صد نفر در خشونت‌های پیش از انتخابات کشته شدند و حملات تروریستی در کراچی، پیشاور و شهرهای دیگرمنجر به انصراف عده کمی ازشرکت در انتخابات شد.

آمار بالای شرکت‌کنندگان در انتخابات، از جمله شمار زیادی از زنان و جوانان نه تنها شاهدی بر آشتی دوباره مردم با روند دموکراسی بود، بلکه همچون سیلی محکمی به صورت حکیم الله محسود، از رهبران طالبان به حساب می‌آمد که خود و گروهش سعی در مرعوب کردن مردم و مشروعیت‌زدایی از نظام پاکستان داشتند. طالبان مدعی شدند انتخابات با قوانین اسلام در تعارض است.

البته انتخابات اخیر در پاکستان خالی از ضعف و نقصان هم نبود و اقداماتی نظیر ممانعت از رای‌گیری و تقلب در چند حوزه انتخابیه در کراچی و شهرهای دیگر گزارش شد.

در منطقه ناآرام بلوچستان نیز بی‌نظمی‌هایی مشاهده شد که حکایت از دخالت ارتش و دست بردن در برگه‌های رای گیری داشت.

گروه‌های جدایی‌طلب در این استان با اعمال تروریستی سعی در ترساندن نامزدها، مردم و مسئولان برگزاری انتخابات با هدف کاستن از تعداد آرا داشتند.

سیاستمداران بلوچستانی نیز که مدت‌ها در حاشیه قرار گرفته بودند برای انتخابات به پاکستان برگشته و طبق گزارش‌ها ارتش در مواردی مانع بازگشت آنها به صحنه انتخابات شده بود.

اما در بیشتر شهرها بزرگ‌ترین مشکل نه خشونت و تقلب بلکه ناکارآمدی و بی‌کفایتی مسئولان برگزاری بود.

در بعضی حوزه‌ها مردم شش ساعت برای انداختن رای به صندوق معطل شدند. مسئولان برگزاری بدرستی آموزش ندیده بودند و نحوه اداره امور از قبل تمرین نشده بود و به همین دلیل دولت آینده نوازشریف باید روند اصلاح قانون انتخابات در کمیسیون فدرال را پیگیری کند.

دولت پاکستان باید به‌منظور عمیق‌تر کردن اعتماد مردم به روند مردم سالاری، باید آنها را متقاعد کند که نه‌تنها شرکت در انتخابات موضوع مهمی است بلکه آرای مردم مصون از هرگونه شائبه تقلب و تخلف است.

در طول پنج سال گذشته بازیگران اصلی قدرت در کشور از جمله دو حزب بزرگ مردم و مسلم لیگ، ارتش، قوه قضاییه و رسانه‌های خصوصی با یکدیگر اختلاف‌نظرهای شدیدی داشتند اما با سعه صدر و خویشتنداری در طول انتخابات، زمینه‌ای را فراهم کردند تا قطار مردم‌سالاری از خط خارج نشود.

با توجه به مشارکت گسترده مردم در انتخابات به نظرمی‌رسد مردم پاکستان در حال آشتی با روند دموکراتیک هستند.

به هر حال نباید فراموش کنیم که در زمانی نه‌چندان دور ژنرال پرویز مشرف از محبوبیتی 60 درصدی بین مردم پاکستان برخوردار بود. ادامه احساس همدلی و همنوایی با دموکراسی در میان مردم نیازمند آن است که آنها نتایج اعتمادشان را در شیوه زمامداری مطلوب و اصلاحات اقتصادی معنادار ببینند.

حزب مردم در طول پنج سال زمامداری به طور گسترده‌ای در مدیریت اقتصادی شکست خورده است و برنامه حمایت از خانواده‌های کم‌درآمد که با پرداخت پول به این خانواده‌ها همراه بود، گرچه تا حدودی صدمات ناشی از رکود اقتصادی روی طبقات فقیر را کاهش داد، اما رونقی برای کشور به‌همراه نداشت. حزب مردم مانع اتخاذ تدابیر لازم برای افزایش در آمدهای مالیاتی شده و نتوانست شرکت‌های دولتی بدون بازده و قدیمی را بازسازی کند.

گفتنی است پاکستان پایین‌ترین نرخ درآمد مالیاتی به نسبت تولید ناخالص داخلی را در جهان دارد. حزب مردم در بیشتر اوقات زمامداری‌اش در آستانه ورشکستگی بود.

حجم بالای آرای مردم به حزب مسلم لیگ شاخه نواز به دلیل سیاست‌های این حزب در مورد بازار است که می‌تواند اقتصاد مرده کشور را به حالت اول بازگرداند.

نوازشریف در طول مبارزات انتخاباتی و حتی قبل از آن عنوان کرد اصلاحات اقتصادی اولویت اصلی‌اش خواهد بود.

یکی از وظایف اصلی او در آینده وادار کردن نخبگان اقتصادی به پرداخت مالیات و سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر روی ایجاد شغل و گسترش زیرساخت‌ها خواهد بود.

چالش‌های پیش روی پاکستان بسیار جدی است. اقتصاد کشور گرفتار تورم و دولت اساسا ورشکسته است، دامنه تهدیدات تروریستی نیز گسترش فوق‌العاده‌ای داشته است. افراط‌گرایی همچون سرطان در حال خوردن مغز پاکستان است و افغانستان همسایه این کشور نیز احتمالا در آینده با یک جنگ داخلی دیگر مواجه خواهد بود.

اما با برگزاری یکی از بزرگ‌ترین انتخابات در تاریخ پاکستان که با همراهی ارتش، سیاستمداران و رسانه‌های حامی دموکراسی تحقق یافت، این کشور گام تعیین کننده و درستی به سوی آینده برداشت.

ثبات سیاسی و زمامداری قانونی و مشروع پیش شرط ادامه اصلاحات است و این مهم از سوی ژنرال اشفق کیانی فرمانده ارتش به رسمیت شناخته شده است. وی ماه گذشته در اظهاراتی انتخابات را فرصتی طلایی توصیف کرد که می‌تواند هدایتگر دوره جدیدی از پایبندی به ارزش‌های دموکراتیک باشد.

او خاطر نشان کرد: مدیریت مطلوب و مردم‌سالاری می‌تواند به مردم در برابر مصایب و مشکلات پاکستان آرامش بدهد. این اظهارات از سوی نیروهای سیاسی سکولار که معمولا منتقد ارتش هستند مورد تحسین و ستایش قرار گرفت.

البته این‌گونه اظهارات از سوی قوی‌ترین فرد امنیتی کشور الزاما به معنای نگارش فصل آخر کتاب حاکمیت نظامیان در پاکستان نیست، اما آگاهی و هوشیاری سیاسی پاکستانی‌ها که به مدد ده‌ها شبکه خبری خصوصی منتقد و طرح مباحث چالش‌برانگیز از سوی آنها به دست آمده در طول دهه‌های اخیر بی‌سابقه بوده است. وظیفه حاکمان مردم‌سالار پاکستان برای زمامداری بسیار روشن است و اکنون زمان آن فرا رسیده که آنها به وعده خود عمل کنند.

منبع: فارین پالیسی 
مترجم: ایرج جودت