اهمیت دوران جنینی در دوری از آسیب‌های اجتماعی

 این آسیب‌ها علل و زمینه‌های گوناگونی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها در حوزه سلامت روان قابل بررسی است. طبیعتا هرگاه سلامت روانی فرد به خطر بیفتد احتمال دست زدن او به رفتارهای پرخطر نیز بیشتر می‌شود. بنابراین پیشگیری از تهدید سلامت روانی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و بخشی از آن به تک‌تک افراد و خانواده‌ها بازمی‌گردد. ‌به طور کلی دوران رشد هر فردی از پیش از تولد آغاز می‌شود و هر گونه آسیب محیطی و ژنتیکی، شخص را از مسیر رشد سالم باز می‌دارد. بنابراین سلامتی انسان و پیشگیری‌های ممکن چه از نظر روانی و چه از نظر جسمانی باید از دوران جنینی آغاز شود. به برخی از عواملی که این سلامت را به خطر می‌اندازد در ذیل اشاره شده است.

داروهای اعتیادآور: طبق بررسی‌های انجام شده نوزادانی که از مادران معتاد به دنیا می‌آیند در معرض خطرانواع مشکلات زودرسی ـ کم‌وزنی، نارسایی جسمانی، مشکلات تنفسی و مرگ هنگام تولد قرار دارند. این نوزادان هنگام تولد سراسیمه، عصبی و تندخو هستند، مشکل خواب و گریه‌های گوش خراش که نشانه وجود فشار روانی در نوزاد است دارند در چنین مواقعی تعامل عاطفی بین نوزاد و مادر نیز مختل می‌شود و رابطه سالمی که لازمه ایجاد دلبستگی است و رشد روانی سالم ایجاد نمی‌شود درنتیجه به مشکلات رفتاری در آینده منجر می‌شود. در کل می‌توان گفت این نوزادان دارای نارسایی‌های حسی ـ حرکتی، هوش پایین و مشکلات رفتاری هستند.

سیگار و نیکوتین: هرچه مصرف سیگار مادران حامله بیشتر باشد احتمال ابتلای نوزاد به کم‌وزنی، سقط، تنفس ناقص، و سرطان در دوران کودکی افزایش می‌یابد. این نوزادان نسبت به صدا کم‌توجه هستند و تنش عضلانی بیشتری دارند، بی‌قرارند و نمی‌توانند تعامل عاطفی لازم را برای رشد روانی سالم با مادر ایجاد کنند.

الکل: الکل یکی از عوامل مهم آسیب‌رسان به رشد و سلامتی جنین است. نوزادان این مادران دارای عقب‌ماندگی ذهنی، ناهماهنگی حرکتی، کمبود توجه، ضعف حافظه، زبان معیوب و بیش فعالی هستند و شکل خاصی از ناهنجاری چهره را از جمله، چشم‌هایی با فاصله زیاد، پلک‌هایی که کم باز می‌شوند، بینی کوچک، لب نازک و سر کوچک دارند و در همه این کودکان کم و بیش کندی پردازش اطلاعات، استدلال ضعیف، وضع تحصیلی آشفته، بزهکاری، رفتار جنسی نامناسب وسوءمصرف مواد دیده می‌شود. ضمن این‌که مراقبت‌های بعد از تولد در جبران و ترمیم این اختلالات بی‌تاثیر است. مقدار آسیب به مقدار مصرف الکل توسط مادر بستگی دارد.

استرس هیجانی مادر: در صورتی که مادران حامله دچار استرس هیجانی شدید و مداوم شوند نوزادان آنها زودرس، مستعد سقط، بیمارهای تنفسی و اضطرابی می‌شوند. استرس، مادر را در حالت فعالیت شدید جسمانی قرار می‌دهد وخون از رحم به طرف اعضای دیگر مثل دست، پا، مغز، قلب، سرازیر و هورمون‌های استرس موجود در خون مادر وارد جفت و خون جنین می‌شود و ضربان قلب جنین را بالا می‌برد مواجهه جنین با این موقعیت در آینده باعث تندخویی می‌شود. ضمن این‌که از نظر جسمانی نیز اختلالات گوارشی مادرزادی را به دنبال دارد.

بنابراین بسیاری از آسیب‌های جسمانی و روانی دوران پیش از تولد که می‌تواند پایه سلامتی یا ناهنجاری‌های انسان‌ها شود قابل شناسایی و کنترل است. سپری کردن سالم دوران بارداری به اشتیاق، انگیزه و آگاهی کامل از مسئولیت فرزندداری و یقین از آمادگی برای والد شدن بستگی دارد و تولد نوزادانی سالم تاحد زیادی حضور انسان‌های سالم در جامعه را تضمین می‌کند. بنابراین مادران باید قبل از حاملگی مطمئن شوند که از نظر منطقی و احساسی آماده مادر شدن هستند، در مورد مراحل رشد کودک مطالعه کنند تا شناخت درستی از خصوصیات جسمی و روانی مهمان کوچک خود به دست بیاورند، از استرس دوری کنند و تا زمانی که موقعیت و رابطه آرام و باثباتی ندارند باردار نشوند و همراه همسرشان در کلاس‌های آموزش والدین شرکت کنند.