در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
احتمال وقوع زمین لرزه در تهران چقدر است؟
میلیونها سال است که احتمال زلزله در تهران وجود داشته و میلیونها سال دیگر هم زلزله خواهیم داشت. در واقع هر روز در منطقه تهران زلزلههایی با قدرتهای متفاوت داریم: 1 ریشتر، 2 ریشتر، صفر ریشتر، 1- ریشتر و...
زلزله صفر ریشتری؟!
بله. خوب است بدانید برای بیان قدرت زلزله، عددهای منها و صفر هم داریم؛ زلزله صفر ریشتر زلزلهای است که فقط دستگاه آن را ثبت میکند. بنابراین مطلع نشدن از زلزله به این معنا نیست که اصلا زلزلهای در کار نبوده است. درواقع اگر ما دستگاه و امکانات لازم را نداشتیم، به این معنا نبود که زلزله وجود ندارد بلکه فقط نمیتوانستیم آنها را ردگیری کنیم. این مساله را با یک مثال بیان میکنم؛ ممکن است فردی احساس نکند فشار خون دارد، ولی وقتی به کمک دستگاه، فشار خونش اندازهگیری میشود، متوجه این مساله خواهد شد. بنابراین در این منطقه هم سالهاست که زلزله داشته و خواهیم داشت.
بارها درباره مناطق خاصی از تهران و ایران گفته شده که خطر زلزله آنها را بیشتر تهدید میکند. آیا واقعا میتوان شهر یا کشور را براساس احتمال وقوع زلزله تقسیمبندی کرد؟
تمام ایران زلزلهخیز است و میتوان گفت تنها یکیدودرصد از مناطق کشور ما زلزلهخیزی کمی دارد؛ بخصوص باید توجه داشته باشید چون اطراف تهران کوه وجود دارد، زلزلهخیزی آن نیز زیاد است. پس نباید فراموش کنیم همه ایران زلزلهخیز به حساب میآید ولی زلزلهخیزی در مراکز ایران کمتر است. با این حال زلزله هنگامی خطرناک محسوب میشود که در منطقهای انسان زندگی کند و خانه ساخته شده باشد. اگر در بیابان زلزلهای اتفاق بیفتد، خطری هم وجود نخواهد داشت. از سوی دیگر وجود آب و سبزه در یک منطقه، نشاندهنده وجود گسل است؛ یعنی زمین شکافته شده، آب بیرون آمده، درخت سبز شده و مردم هم در این جای خوش آب و هوا زندگی میکنند که مشکل دقیقا همینجاست. در کشور ما معمولا مناطقی که آب و هوای خوبی داشته و در آن آب وجود دارد، دارای گسل است.
مردم گسلها را عامل ایجاد زلزله میدانند؛ آیا این باور درست است؟ یعنی مناطقی که روی گسل قرار دارد، بیشتر در معرض زلزله است؟
زلزله یعنی شکستن زمین و پاره شدن گسل موجود. گسل هم به معنای ردپای شکستن قبلی است. بنابراین هر جا گسل وجود داشته باشد، به این معناست که قبلا زمین شکسته شده و دوباره هم شکسته خواهد شد. پس گسلها محل وقوع زلزلهها بوده و خواهد بود ولی این مساله اصلا به این معنا نیست که در مناطقی که گسل وجود ندارد، زلزلهای نخواهد آمد، بلکه خیلی طبیعی است که روزی این اتفاق در آن بخشها هم بیفتد؛ به عنوان مثال در منطقه شمال تهران وقتی برای اتوبانسازی اقداممیکنند، مشخص میشود بارها جابهجایی وجود داشته؛ در حالی که در 150 سال گذشته شاهد هیچ زلزلهای در شمال تهران نبودهایم؛ اما وقتی خاکبرداری میکنند، جابهجاییها مشاهده میشود؛ پس میتوان گفت عمر این جابهجاییها به سالها قبل باز میگردد که بیشک در حافظه ساکنان امروزی نمانده است.
تهران هم گسلهای فراوانی دارد؛ گسلهای شناختهشده تهران حدود هفت یا هشت مورد است و فکر میکنم حداقل 200 تا 300 گسل ناشناخته هم داریم؛ در هر حال چه گسلهای شمال تهران بلرزد و چه گسلهای جنوب، تهران با شدت 8 تا 9 درجه مرکالی تخریب میشود.
برخی از افراد و سایتها ادعا میکنند توانایی پیشبینی زلزله را دارند. آیا واقعا میتوان زلزله را قبل از وقوع پیشبینی کرد؟
متاسفانه بشر هنوز نمیتواند زمان وقوع زلزله را تعیینکند و تنها کاری که از دست ما برمیآید، ایمنسازی در مقابل این حادثه طبیعی است. بنابراین میتوان گفت هیچکس توانایی تعیین زمان زلزله را قبل از وقوع ندارد.
برخی از کارشناسان و محققان میگویند اینکه فکر کنیم گسلهای تهران مدتهاست آرام گرفته و چند سال پیش باید در تهران زلزله میآمده، صحیح نیست. نظر شما چیست؟
توجه داشته باشید که نه من و نه هیچکس دیگر روی کره زمین، نمیدانند ریتم گسل چگونه است و به طور قاطع نمیتوان گفت زلزله چه زمانی اتفاق میافتد. آنچه ما میتوانیم بگوییم در این خلاصه میشود که آمدن زلزله حتمی است، ولی نمیدانیم چه زمانی اتفاق خواهد افتاد. درواقع هیچکس نمیتواند بگوید یک گسل چه زمانی فعالمیشود.
پس یک روز در تهران زلزله خواهد آمد؛ این روز نزدیک است؟!
اگر ما همیشه آماده باشیم که نیستیم و ستاد بحران هم داشته باشیم، هر وقت زلزله بیاید مشکلی نخواهیم داشت. مردم و مسئولان هم باید همیشه نگران زلزله باشند نه فقط پس از وقوع زمینلرزه؛ چرا که ترس و نگرانی گاهی خوب است و باعث آگاهی میشود. ما مناطقی داریم که زلزلههای زیادی در آن اتفاق میافتد و میدانیم خطرناک و خطرساز است. مناطقی هم وجود دارد که دوره بازگشت آنها طولانی است و زلزلههای ریز هم اتفاق نمیافتد؛ مانند بم که زلزله ناگهان اتفاق افتاد و چند هزار کشته داد؛ در حالی که من بر این باورم حتی یک نفر هم نباید در آن زلزله جانش را از دست میداد.
به نظر شما برای کاهش این خسارتها چه باید کرد؟
همیشه باید مقاومسازی ساختمانها را در نظر داشته باشیم، ستاد بحران آماده باشد و ارگانها نیز با یکدیگر هماهنگ باشند. البته ما ستاد بحران داریم ولی متاسفانه عملکرد آن آن طوری که باید باشد، نیست. در واقع در عمل هم باید وقتی زلزله 6 ریشتری رخ میدهد، در کشور هیچ کشتهای نداشته باشیم تا بتوان گفت ستاد بحران خوب عمل کرده و مقاومسازی هم صورت گرفته است. اکنون با همت افراد و وزارتخانههای متعدد، ستاد بحران تشکیل شده ولی هنوز در مرحله شروع هستیم.
با توجه به شرایطی که فرمودید، اگر زلزلهای در تهران اتفاق بیفتد، چه خواهد شد؟
متاسفانه تهران بسیار آسیبپذیر است و اگر زلزله 7ریشتری در تهران اتفاق بیفتد، پایتخت برای ده سال تعطیل خواهد بود.
ارتباطی میان زلزله آذربایجان شرقی و زلزلهای که ممکن است در تهران اتفاق بیفتد، وجود دارد؟
تمام سرزمین ما تحت فشار و استرس است؛ حالا این دفعه منطقه اهر شکسته شد، فردا ممکن است در هر منطقه دیگری چنین اتفاقی بیفتد. بنابراین ما باید همیشه آماده باشیم.
زلزلههای کوچکی که در تهران و اطراف آن اتفاق میافتد، تاثیری در زلزله بزرگ تهران دارد؟
خیر؛ این زلزلههای کوچک فقط میتواند اخطاری باشد برای وقوع یک زلزله بزرگتر. اگر در دامنه کوه سنگریزه سقوط کند، به این معناست که سنگ بزرگی در راه است؛ بنابراین وقوع زلزلههای ریز نشان میدهد که منطقه فعال بوده و آبستن حوادث است.
همانطور که گفتم، میلیونها سال است که کشور ما زلزلهخیز بوده و میلیونها سال دیگر هم زلزلهخیز خواهد ماند؛ بنابراین باید کشور را در برابر زلزله ایمن کرد و آسیبپذیری را به حداقل رساند. نمیتوان آسیبپذیری را به صفر رساند، اما میتوان آن را کاهش داد.
نیلوفر اسعدیبیگی / جامجم
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم