چرا عملیات آزادی خرمشهر «الی بیت‌المقدس» نامیده شد

به دنبال 25 روز تلاش پیگیر و مداوم برای آماده‌سازی مقدمات عملیات الی بیت‌المقدس، سرانجام با آغاز اردیبهشت 1361، قرارگاه‌ها و یگان‌ها آخرین جلسات بررسی مانور عملیات را برگزار کردند.

امکانات مورد نیاز عملیات از جمله پل، ماشین‌آلات مهندسی، تانک، نفربر و... نیز به تدریج با حجم تردد چشمگیری به منطقه سرازیر شد. دشمن که از مدت‌ها قبل، تهاجم رزمندگان اسلام برای آزادسازی خرمشهر را پیش‌بینی می‌کرد، به انتظار عملیات این مجاهدان جان بر کف نشسته بود.

التهاب و شور و نشاط سراپای وجود نیروهای رزمنده را فراگرفته بود. به ویژه باقی‌مانده رزمندگانی که با تهاجم دشمن به خرمشهر، به مقابله با آن برخاستند و طی 35 روز نبرد و مقاومت مظلومانه، بسیاری از طرح‌های دشمن را به شکست کشاندند. اکنون در یگان‌های مأمور به نفوذ در خرمشهر سازمان‌دهی شده و در آرزوی ورود به خرمشهر، برای آغاز عملیات لحظه شماری می‌کردند.

آخرین جلسه بررسی طرح مانور عملیات در تاریخ 5 اردیبهشت 1361 برگزار گردید. سپس فرمانده قرارگاه مرکزی کربلا برای بررسی «میزان آمادگی قرارگاه‌های تابعه»‌ و رفع نواقص طرح مانور و مشکلات مربوطه و همچنین تعیین تاریخ و ساعت شروع عملیات، از قرارگاه‌های قدس، فتح و نصر بازدید کرد و پس از شور و بررسی، تصمیمات نهایی را اتخاذ نمود.

عراقی‌ها می‌دانستند می‌خواهیم از رودخانه عبور کنیم

شهید معینیان مسئول اطلاعات قرارگاه مرکزی کربلا، 24 ساعت قبل از شروع عملیات، در تاریخ 8 اردیبهشت 1361 طی جلسه‌‌ای ضمن بررسی آخرین وضعیت دشمن، چنین اظهار داشت: «در طول دو هفته، دو تیپ زرهی و یک تیپ پیاده از پایین آب‌گرفتگی (در شمال شرقی منطقه عملیات) تا شمال خرمشهر آرایش گرفته است (در غرب جاده آسفالت اهواز ـ خرمشهر، در حد فاصل ایستگاه حمید تا خرمشهر). فعالیت مهندسی دشمن در جنوب کرخه‌کور تا مواضعش در جنوب غرب اهواز، از جنوب آب‌گرفتگی تا شمال سیل‌بند خرمشهر در غرب کارون، چشمگیر بوده است. دشمن پادگان حمید را به کلی منهدم کرده است.»

شهید معینیان در ادامه، به هوشیاری دشمن در مورد عملیات اشاره کرد و گفت: «دشمن اطلاع پیدا کرده است که ما می‌خواهیم از رودخانه عبور کنیم و به همین خاطر سعی دارد کم‌کم به ساحل رودخانه بیاید و آن وقت است که می‌‌تواند همه چیز ما را زیر کنترل داشته باشد.»

برابر اطلاعات واصله، دشمن نسبت به عبور رزمندگان از کارون حساس شده و پیش‌بینی می‌کرد که منطقه عبور رزمندگان، روبه‌روی ایستگاه سلمانیه باشد. این مسئله از جهت اجرای عملیات می‌توانست از حساسیت ویژه‌ای برخوردار باشد.

بحث بر سر فلسطین در روزهای تصمیم‌گیری برای آزادی خرمشهر

فرماندهی قرارگاه کربلا پس از استماع اطلاعاتی که شهید معینیان ارائه داد و با توجه به سایر شواهد و قرائن اعلام کرد که باید تا 48 ساعت دیگر پل احداث و سرپل تصرف شود. طبعاً در صورت پیشروی دشمن و نزدیکی به ساحل رودخانه، از لحاظ دید و تیر و تسلطی که بر ساحل رودخانه به دست می‌آورد، عملیات تصرف سرپل با دشواری روبه‌رو می‌گردید و به عبارت دیگر از هم‌اکنون می‌بایست عملیات منتفی و یا شکست خورده فرض می‌شد. با توجه به وضعیت پیش آمده و پیش‌بینی بروز اوضاع اضطراری در صورت پیشروی دشمن، فرمانده قرارگاه بر حفظ آمادگی کامل برای آغاز عملیات در شب بعد و یا همان شب تأکید کرد.

قرارگاه مرکزی کربلا، در این جلسه ضمن ارزیابی دشمن و بررسی احتمالات، به مسائل مهم دیگری چون پشتیبانی قرارگاه‌های تابعه و افزایش آمادگی آنان پرداخت. در همین زمینه برای واگذاری و مأمور کردن هلی‌کوپتر به قرارگاه نیز تصمیماتی اتخاذ شد و قرارگاه مرکزی برای رفع کمبود مهمات قرارگاه فتح، رأساً این مسئله را پیگیری و اقدام نمود.

اعلام آماده‌باش برای اقدام در صورت پیدایش وضعیت اضطراری نیز از نتایج دیگر این جلسه بود. قرارگاه مرکزی در اوج التهاب ناشی از حساسیت عملیات در آستانه شروع آن، از بررسی مسائل سیاسی غافل نبود. به همین جهت، اوضاع سیاسی منطقه و اوج‌گیری مسئله فلسطین مورد بحث قرار گرفت.

سیزدهم رجب روز آغاز عملیات آزادسازی خرمشهر؛ رمز عملیات یا علی

جمع‌بندی اوضاع سیاسی منطقه و نیز تأیید متقابل حرکت رزمندگان اسلام بر مبارزات ضداسرائیلی، قرارگاه را به این نتیجه رساند که نام «بیت‌المقدس» را برای عملیات برگزیند. انتخاب این نام و پیروزی محتمل رزمندگان اسلام، برای رژیم‌ صهیونیستی به شدت شکننده و عکس‌العمل آنان کاملاً قابل پیش‌بینی بود.

اندیشه‌های اعتقادی و فرهنگی حاکم بر فرماندهان عملیاتی موجب شده بود تا سیزدهم ماه رجب، روز میلاد مولای متقیان علی علیه‌السلام به عنوان روز شروع عملیات انتخاب شود. برای همین و متناسب با این تصمیم، رمز مقدس «یا علی‌بن ابی‌طالب(ع)» نیز برای عملیات انتخاب گردید.

با نزدیکی زمان عملیات، بزرگانی چون آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله شهید صدوقی وارد منطقه شده و در قرارگاه کربلا حضور یافتند. بدین ترتیب، با به پایان رسیدن روز و فرا رسیدن تاریکی شب، لحظات آغاز عملیات بزرگ رزمندگان اسلام، که قطعاً پیروزی یا شکست آن تأثیرات شگرف و تعیین‌کننده‌ای بر سرنوشت جنگ، انقلاب و منطقه داشت، نزدیک شد.

یک خلبان عراقی که در این عملیات اسیر شده بود در اظهارات خود گفت: «ما احتمال پل زدن شما در رو به روی سلمانیه را می‌دادیم، بدین خاطر آنجا بمباران شد.» ضمناً زرهی دشمن نیز عمدتاً روبه‌روی سلمانیه در غرب رودخانه کارون استقرار یافته بود.

برادر رضایی فرمانده سپاه پاسداران اتقلاب اسلامی در این باره اظهار داشت: «این احتمال وجود دارد که همزمان با عملیات بیت‌المقدس، به جنوب لبنان حمله نماید.»(فارس)